Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ.

Η διδακτορική διατριβή έχει ως στόχο τη μελέτη του τρόπου που η γλωσσική ποικιλία αποτυπώνεται στις μεταφράσεις. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται οι μεταφραστικές στρατηγικές που εντοπίζονται σε μεταφράσεις διαλεκτικών λογοτεχνικών έργων της Πρώιμης Σύγχρονης Αγγλικής και της Πρώιμης Νέας Ελληνικής. Τα έργα που χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς της διατριβής περιλαμβάνουν τα έργα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Κυμβελίνος και η Τρικυμία, όπως αυτά έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, καθώς και τον Ερωτόκριτο του Βιντσέντζου Κορνάρου και την Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση, και τις αντίστοιχες αγγλικές μεταφράσεις τους. Η διατριβή επικεντρώνεται στη μετάφραση της γλωσσικής ποικιλίας καθώς και παλαιότερων γλωσσικών μορφών. Για τους σκοπούς της έρευνας θα χρησιμοποιηθούν και θα συσταθούν διαχρονικά και διαλεκτικά corpora [σώματα κειμένων] καθώς, επίσης, και corpora μεταφρασμένων κειμένων ως γλωσσολογικά εργαλεία για την περιγραφή και την οργάνωση των στοιχείων της γλωσσικής και μεταφρασεολογικής μελέτης που θα διευκολύνει την εμπειρική εξαγωγή συμπερασμάτων. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η διαδικασία της επισημείωσης των σωμάτων θα βασιστεί στο σχήμα επισημείωσης PROIEL (PROIELTreebank). Πρόκειται για έναν γλωσσικό πόρο που περιλαμβάνει σώματα κειμένων σε διαφορετικές Ινδο-ευρωπαϊκές γλώσσες από διαφορετικούς αιώνες, επισημειωμένων σε μορφο-συντακτικό επίπεδο. Η έρευνα βασίζεται στο μεθοδολογικό πλαίσιο των Περιγραφικών Μεταφραστικών Σπουδών.

 

Στόχος είναι να διαπιστωθεί κατά πόσο η γλωσσολογική μελέτη των ιδιαίτερων γλωσσικών χαρακτηριστικών μιας ποικιλίας μπορεί να ρίξει φως σε πτυχές της μετάφρασης και να διευκολύνει τον εντοπισμό μεταφραστικών σχημάτων μεταξύ δύο αντιπαρατιθέμενων γλωσσικών ζευγών. Επιπλέον, η σύγκριση των συμπερασμάτων που αφορούν το κάθε γλωσσικό ζεύγος αποσκοπεί στο να αναδείξει τους παράγοντες που επηρεάζουν τη μεταφραστική διαδικασία και διαμορφώνουν το εκάστοτε μεταφραστικό αποτέλεσμα.

Η παρούσα διατριβή χρησιμοποίησε το κινούμενο σχέδιο «Πέππα το Γουρουνάκι» (στην πρωτότυπη εκδοχή του, την αγγλική) σε ένα διαφορετικό πλαίσιο από το πρωτότυπο· το πρόγραμμα είχε αρχικά σχεδιαστεί για παιδιά προσχολικής ηλικίας που τα Αγγλικά είναι η μητρική τους γλώσσα, αλλά στο συγκεκριμένο ερευνητικό πλαίσιο χρησιμοποιήθηκε με παιδιά προσχολικής ηλικίας που μαθαίνουν Αγγλικά ως ξένη γλώσσα. Η ερευνήτρια είχε δύο βασικούς στόχους: να ελεγξει αν η Πέππα μπορεί να είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη διδασκαλία Αγγλικών ως ξένη γλώσσα και αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υπόδειγμα προκοινωνικής και πολιτισμικής συμπεριφοράς.Για την επίτευξη του πρώτου στόχου η ερευνήτρια ανέλυσε το λεξιλόγιο του προγράμματος. Δημιουργήθηκε ένα σώμα κειμένων, που περιέχει τα περισσότερα από τα επεισόδια της σειράς, για να ερευνηθεί αν το λεξιλόγιο της Πέππα είναι συχνό και κατάλληλο για αρχάριους μαθητές Αγγλικών. Επίσης ερευνήθηκε αν οι πιο συχνές τυποποιηµένες εκφράσεις (formulaic sequences) υπάρχουν μέσα στη σειρά και αν επαναλαμβάνονται. Για να αξιολογήσει αν η Πέππα μπορούσε να διδάξει με επιτυχία τυποποιηµένες εκφράσεις σε μαθητές προσχολικής ηλικίας, η ερευνήτρια διεξήγαγε ένα πείραμα σε δύο φάσεις. Ογδόντα εννέα μαθητές προσχολικής ηλικίας (τρίχρονοι, τετράχρονοι και πεντάχρονοι) συμμετείχαν για να διαπιστωθεί αν η τυποποιημένη γλώσσα μπορεί να κατακτηθεί (προσληπτική γλώσσα) απλά βλέποντας αυτό το κινούμενο σχέδιο, αν η κατάκτηση ενισχύεται όταν συνοδεύεται από ρητή διδασκαλία και αν υπάρχει ηλικιακή διαφορά στην κατάκτηση. Για την επίτευξη του δεύτερου στόχου, διενεργήθηκε ποιοτική ανάλυση της σειράς για να καθοριστεί αν η προκοινωνική συμπεριφορά, η ισότητα των φύλων και η πολυπολιτισμικότητα προωθούνται στη σειρά «Πέππα το Γουρουνάκι». Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μόνο ένα τρίτο των λέξεων που περιέχονται στη σειρά είναι υψηλής συχνότητας· οι περισσότερες λέξεις είναι χαμηλής συχνότητας. Επίσης, βρέθηκε ότι η Πέππα περιλαμβάνει το κατάλληλο λεξιλόγιο για πολύ μικρούς αρχάριους μαθητές Αγγλικών, αλλά ταυτόχρονα το μεγαλύτερο ποσοστό του λεξιλογίου της σειράς βρέθηκε ότι ήταν πιο προχωρημένου επιπέδου. Περισσότερο από ένα τρίτο των πιο συχνών τυποποιηµένων εκφράσεων βρέθηκαν στο σώμα κειμένων της Πέππα και αυτές οι εκφράσεις επαναλαμβάνονταν πολύ συχνά.Όσον αφορά τις πειραματικες φάσεις της έρευνας, τα ευρήματα δείχνουν ότι απλά βλέποντας την Πέππα οδήγησε στην προσληπτική κατάκτηση τυποποιηµένων εκφράσεων και για τα τετράχρονα και για τα πεντάχρονα και στις δύο πειραματικες φάσεις. Όπως ήταν αναμενόμενο, η παρακολούθηση της σειράς σε συνδυασμό με ρητή διδασκαλία κατέληξε σε μεγαλύτερα ποσοστά κατάκτησης από ότι η απλή παρακολούθηση και στις δύο πειραματικες φάσεις. Η ηλικία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάκτηση τυποποιημένης γλώσσας, οι μεγαλύτεροι μαθητές γενικά είχαν καλύτερες επιδόσεις από τους μικρότερους.Τέλος, η ποιοτική ανάλυση της σειράς κατέληξε στο ότι η «Πέππα το Γουρουνάκι»μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβάλλει τη θετική προκοινωνική και πολιτισμική συμπεριφορά. Η προκοινωνική συμπεριφορά (π.χ. εθελοντισμός, η κοινωνική αλληλεπίδραση, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, η ένταξη μειονοτήτων) προωθείται ευρέως στην Πέππα όπως και η ισότητα μεταξύ των φύλων. Υπάρχει ισορροπημένη αναλογία ανάμεσα στους θηλυκούς και αρσενικούς χαρακτήρες της σειράς και η παρουσίαση των φύλων στη σειρά καταρρίπτει τα υπάρχοντα στερεότυπα. Η πολιτιστική και εθνική ποικιλομορφία προωθούνται στη σειρά μέσω της εμφάνισης των χαρακτήρων, της πλοκής και του περιβάλλοντος της σειράς.

Η παραγωγή γραπτoύ λόγου είναι μια πολύπλοκη δεξιότητα, στην οποία παρουσιάζουν δτσκολίες όχι μόνο όσοι γράφουν στη μητρική τους γλώσσα, αλλά και σε μια δεύτερη/ ξένη γλώσσα. Οι περισσότερες έρευνες που εξετάζουν την παραγωγή λόγου σε μια δεύτερη/ ξένη γλώσσα έχουν εστιάσει το ενδιαφέρον τους σε ενήλικες, αφήνοντας ανεξερεύνητη την ηλιακή περίοδο της εφηβείας. Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να καλύψει αυτό το ερευνητικό κενό εξετάζοντας τον επιχειρηματικό γραπτό λόγο Ελλήνων μαθητών, 12-16 ετών, στην Αγγλική ως ξένη γλώσσα. Οι συμμετέχοντες, 353 Έλληνες έφηβοι μαθητές, συμπλήρωσαν το Quick Oxford Placement Test (UCLES, 2001), ένα σύντομο ερωτηματολόγιο, και έγραψαν επιχειρηματολογικές εκθέσεις. Οι χειρόγραφες εκθέσεις των μαθητών καταγράφηκαν σε ηλεκτρονική μορφή και δημιουργήθηκε ένα σώμα κειμένων 100.000 λέξεων, το οποίο περιλαμβάνει 507 εκθέσεις συνολικά (GAEFL). Η έρευνα έχει ως πρωταρχικό στόχο την χαρτογράφηση της ικανότητας των εφήβων Ελλήνων μαθητών να επιχειρηματολογούν στον γραπτό λόγο στην Αγγλική ως ξένη γλώσσα εστιάζοντας κυριώς στην ποιότητα των επιχειρημάτων τους και στη χρήση των επιμέρους δομικών συστατικών του επιχειρήματος: της Θέσης (Thesis), των Δεδομένων (Data), της Επικυρωτικής Αρχής (Warrant), και της Αντικρουσης (Rebuttal), διερευνώντας παράλληλα παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν την κατασκευή των επιχειρημάτων. Επίσης, η παρούσα έρευνα εξετάζει τις προτιμήσεις των μαθητών όσον αφορά το σημείο όπου εκφράζεται η Θέση μέσα στην έκθεση καθώς και τη χρήση γλωσσικών δεικτών που σχετίζονται με την διατύπωση προσωπικής άποψης. Πιο συγκεκριμένα, τα ερευνητικά ερωτήματα της διατριβής είναι: Ποιό είναι το προφίλ Ελλήνων εφήβων μαθητών όσον αφορά α) το σημείο όπου εκφράζεται η Θέση καθώς και τη χρήση κειμενικών δεικτών που εκφράζουν άποψη, β) την παραγωγή των δομικών συστατικών ενός επιχειρήματος (Θέση, Δεδομένα, Επικυρωτική Αρχή, Αντίκρουση), και γ) την ποιότητα των επιχειρημάτων τους; Επηρεάζουν η ηλικία των μαθητών, το επίπεδο γλωσσομάθειας στην Αγγλική γλώσσα, ο τύπος θέματος της έκθεσης, το σημείο όπου εκφράζεται η Θέση, η παροχή συμβουλών/ λύσεων, και η εκμάθηση μια δεύτερης ξένης γλώσσας την παραγωγή των δομικών συστατικών ενός επιχειρήματος (Θέση, Δεδομένα, Επικυρωτική Αρχή, Αντίκρουση) καθώς και την ποιότητα των επιχειρημάτων των μαθητών; Η ποιοτική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση της παραγωγής επιχειρημάτων. Δημιουργήθηκε ένα μοντέλο ανάλυσης επιχειρημάτων το οποίο βασίστηκε κυρίως στο μοντέλο ανάλυσης επιχειρημάτων του Toulmin (2003), αλλά και στους Kuhn and Crowell (2011), και Wolfe και συνεργάτες (Wolfe et al., 2009; Wolfe & Britt, 2008). Η ποσοτική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση του ερωτηματολογίου και του Quick Oxford Placement Test. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μαθητές κατασκευάζουν επιχειρήματα μέτριας ποιότητας. Αν και οι περισσότερες εκθέσεις περιλαμβάνουν μια ξεκάθαρη διατύπωση της Θέσης, παρατηρήθηκε σημαντική αδυναμία στην παραγωγή των Δεδομένων και της Επικυρωτικής Αρχής. Σχετικά με τη χρήση της Αντίκρουσης, οι περισσότερες εκθέσεις εμφάνισαν μια «μεροληψία» όσον αφορά αντίθετες απόψεις (myside bias). Η ηλικία, το επίπεδο γλωσσομάθειας στην Αγγλική γλώσσα και ο τύπος του θέματος της έκθεσης ήταν οι πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρέασαν την κατασκευή των επιχειρημάτων. Τα αποτελέσματα ερμηνεύονται μέσα από το πρίσμα σχετικής βιβλιογραφίας και ερευνών. Τέλος, συζητώνται οι παιδαγωγικές προεκτάσεις της έρευνας.

 

 

Η μεταβλητότητα του σήματος ομιλίας είναι ένα ζήτημα που έχει μελετηθεί από πολλούς ερευνητές. Η συνάρθρωση σχετίζεται με τη μεταβλητότητα του σήματος, μιας και πρόκειται για την επιρροή των γειτονικών ήχων στην τεμαχιακή παραγωγή. Τα μοντέλα συνάρθρωσης στοχεύουν στην χωροχρονική επεξήγηση της αλληλεπίδρασης των αρθρωτικών κινήσεων. Ένα από αυτά, είναι το μοντέλο συνάρθρωσης “Degree of Articulatory Constrain” (DAC), που επεξηγεί τα μοτίβα συνάρθρωσης βασισμένο στις αρθρωτικές κινήσεις κατά την παραγωγή των διαφορετικών τεμαχίων (ήχων). Στόχος της παρούσας διατριβής είναι η εξέταση της μεταβλητότητας του ακουστικού σήματος στα ελληνικά τριβόμενα σύμφωνα, στα φωνήεντα και της μεταξύ τους συνάρθρωσης σε επιλεγμένες συλλαβές (τριβόμενο-φωνήεν). Συγκεκριμένα, στα τριβόμενα σύμφωνα θα μελετηθούν η διάρκεια και ένταση των εκφορών αλλά και οι φασματικές ροπές, στα φωνήεντα θα αναλυθούν ο πρώτος, δεύτερος και τρίτος διαμορφωτής, η διάρκεια εκφοράς και η θεμελιώδης συχνότητα και στη συνάρθρωση θα αναλυθεί η επιρροή του τριβόμενου στο φωνήεν που ακολουθεί (μέτρηση του δεύτερου διαμορφωτή σε αρχική και μέση θέση) και το αντίστροφο (μέτρηση της πρώτης στατιστικής ροπής). Η μεταβλητότητα του σήματος θα αναλυθεί και θα συγκριθεί στις εκφορές ενήλικων γυναικών (ηλικίας 18-50 ετών), ενήλικων ανδρών (ηλικίας 18-50 ετών), ανήλικων κοριτσιών και αγοριών (ηλικίας 8-10 ετών). Αν και στην ελληνική γλώσσα η παραγωγή τριβόμενων συμφώνων και φωνηέντων έχει μελετηθεί στο παρελθόν, η ομιλία παιδιών δεν έχει μελετηθεί ιδιαίτερα και οι γνώσεις μας για τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της παιδικής ομιλίας είναι περιορισμένες, ενώ παράλληλα δεν έχουν μελετηθεί σε βάθος ούτε οι ακουστικές διαφορές στις εκφορές των δύο φύλων. Επιπλέον, θα μελετηθεί η επιρροή παραγόντων όπως η φώνηση και ο τόνος. Η παρούσα διατριβή εξετάζει τη συνάρθρωση σύμφωνα με το μοντέλο DAC, μιας και η σχετική βιβλιογραφία είναι επίσης περιορισμένη. Οι παραγωγές των ομιλητών συγκρίνονται σε επίπεδο φύλου αλλά και ηλικίας για να μελετηθούν ευρήματα σχετικά με τη συνάρθρωση. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η παραγωγή τριβόμενων επηρεάζεται από τη θέση άρθρωσης, τη φώνηση και το φωνητικό περιβάλλον. Ο παράγοντας του φύλου δείχνει να επηρεάζει την πρώτη στατιστική ροπή (M1), ενώ ο παράγοντας της ηλικίας επηρεάζει τη διάρκεια εκφοράς του τριβόμενου συμφώνου, και την πρώτη (M1) και δεύτερη (M2) στατιστική ροπή. Τα ευρήματα στα φωνήεντα δείχνουν ότι η ποιότητα του φωνήεντος, ο τόνος και το προηγηθέν τριβόμενο σύμφωνο είναι οι παράγοντες που κυρίως προκαλούν μεταβλητότητα. Ο παράγοντας της ηλικίας επηρεάζει όλα τα ακουστικά χαρακτηριστικά των φωνηέντων εκτός από την ομαλοποιημένη διάρκεια, ενώ ο παράγοντας του φύλου δεν επηρεάζει τη διάρκεια (ομαλοποιημένη ή μη). Επίσης, η φώνηση στο περιβάλλον του τριβόμενου συμφώνου που προηγείται επηρεάζει το φωνήεν που ακολουθεί. Τα ευρήματα για τη συνάρθρωση δείχνουν ότι τα τέσσερα γκρουπ ομιλητών επιδεικνύουν κάποιες ομοιότητες στα χαρακτηριστικά συνάρθρωσης. Συγκεκριμένα, το τριβόμενο σύμφωνο επηρεάζει τις τιμές στην αρχική θέση του δεύτερου διαμορφωτή του φωνήεντος που το ακολουθεί. Επίσης, τα φωνήεντα των ενήλικων ανδρών και των ανήλικων κοριτσιών επηρεάστηκαν από περισσότερες κατηγορίες τριβόμενων συμφώνων. Σε σχέση με την μέση θέση του δεύτερου διαμορφωτή στα φωνήεντα, οι παραγωγές των ενήλικων ομιλητών (ανδρών και γυναικών) έδειξαν περισσότερες επιρροές από τα σύμφωνα από αυτές των παιδιών. Σχετικά με την επιρροή του φωνήεντος στο προηγηθέν τριβόμενο σύμφωνο, τα τέσσερα γκρουπ ομιλητών είχαν διαφοροποιημένα ευρήματα στις κατηγορίες συμφώνων.

Εκ φύσεως διασπορικά, τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων τραγωδών «ξεριζώνονται» περαιτέρω και επαναπρoσδιορίζονται από τον Αμερικανό θεατρικό συγγραφέα Charles Mee, ο οποίος μέσω της συνθετικής και πολυδιάστατης προσέγγισής του στοχεύει στο να τα επικαιροποιήσει και να τα κάνει προσιτά στο σύγχρονο κοινό. Προσπαθώντας να ανακτήσει τις αρχαίες τραγωδίες για το δικό του κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό περιβάλλον, ο Mee διανθίζει τις γραμμές τους με θραύσματα σύγχρονου πολιτισμού, ενσωματώνοντας αποσπάσματα από διάφορες πηγές στα αρχαία έργα. Τα αποσπασματικά, πλουραλιστικά, μεταναστευτικά κείμενα που προκύπτουν αντικατοπτρίζουν εύστοχα την αίσθηση του χάους και την ατμόσφαιρα αποσύνθεσης που ο Mee βρίσκει συμπτωματική της σύγχρονης εποχής. Παρουσιάζοντας αρχαίους και σύγχρονους χαρακτήρες—και έμμεσα το σύνολο των ανθρώπων—παγιδευμένους σε έναν φαύλο κύκλο που υποκινείται και τροφοδοτείται αεναώς από πόλεμο, βία, αδικία, αδυναμία επικοινωνίας και (λανθασμένες) αξιώσεις αθωότητας, ο Mee ενισχύει την επικοινωνία μεταξύ παρελθόντος και παρόντος και εξετάζει τους λόγους που η ανθρωπότητα βρίσκεται—όπως πιστεύει—σε αδιέξοδο. Η συγκεκριμένη διδακτορική διατριβή επιδιώκει να εξετάσει τα προαναφερθέντα ζητήματα και θεματικά σκέλη υπό το φως των διαπολιτισμικών και διαχρονικών μεταναστεύσεών τους από προϋπάρχοντα σε νέα έργα, να διερευνήσει τις πολύπολιτισμικές συνθήκες και δυνάμεις που διαμόρφωσαν τις σύγχρονες δημιουργίες, καθώς και να αναλύσει τις ιδέες του Charles Mee όσον αφορά την θεατρική γραφή, όπως αυτές φαίνονται στις μεθόδους που χρησιμοποιεί για να εκσυγχρονίσει τα έργα του Αισχύλου και του Ευριπίδη.

Η διατριβή εξετάζει σύγχρονα Αμερικανικά μυθιστορήματα που περιλαμβάνουν λεκτικούς και μη-λεκτικούς τρόπους αναπαράστασης ως αναπόσπαστα μέρη του αφηγήματος. Επικεντρώνοντας στο σχεδιασμό αυτών των έντυπων μυθιστορημάτων ως υλικά τεχνουργήματα, η παρούσα διατριβή ερευνά τον πειραματισμό με την πολυτροπικότητα όπως αυτή πραγματώνεται στα έργα House of Leaves (2000) του Mark Z. Danilewski, Extremely Loud and Incredibly Close (2005) του Jonathan Safran Foer, S. (2013) των J.J. Abrams και Doug Dorst, και Bats of the Republic: An Illuminated Novel (2015) του Zachary Thomas Dodson. Η διατριβή προσδιορίζει τακτικά στοιχεία σε πολυτροπικά μυθιστορήματα και προτείνει τη θεώρηση της πολύπλοκης επιφάνειά τους μέσω μια κριτικής σύνθεσης που ενημερώνεται από το πεδίο των πολυτροπικών σπουδών και της ιστορίας του έντυπου βιβλίου με σκοπό να διαφωτίσει τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες των λογοτεχνικών πρακτικών που συναντά ο αναγνώστης. Φέρνοντας στο προσκήνιο ένα εύρος στοιχείων σχετικά με την τυπογραφία, τη φωτογραφία και το σχεδιασμό, τα πολυτροπικά μυθιστορήματα προκαλούν τους λογοτεχνικούς κανόνες, ανοίγουν περιοχές διεπιστημονικής κριτικής και επανεπιβεβαιώνουν την παρουσία και σημασία του έντυπου μυθιστορήματος στον εικοστό-πρώτο αιώνα.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει διττό σκοπό. Πρώτον, να παρουσιάσει τη θέση της διδασκαλίας της δεύτερης ξένης γλώσσας στη Ευρώπη του 21ου αιώνα και να διερευνήσει την πιθανότητα ύπαρξης ελλείψεων στις τρέχουσες μεθοδολογίες. Δεύτερον, να προτείνει και να προωθήσει μια καινοτόμο και υποσχόμενη μέθοδο διδασκαλίας δεύτερης ξένης γλώσσας, αποκαλούμενη Απόκτηση Λεξιλογίου μέσω Δράματος (ΑΛΔ) η οποία εστιάζει στη σημασία του λεξιλογίου, στην απόκτηση του και στη διατήρησή του στη μνήμη. Ταυτόχρονα, η παρούσα διατριβή ασχολείται με τη σημασία της δραματικότητας ως ερευνητικό εργαλείο και, τέλος, με την επίδρασή της στην απόκτηση λεξιλογίου δεύτερης ξένης γλώσσας. Αναλυτικότερα, περιγράφεται στην παρούσα διατριβή η προβληματική και διφορούμενη φύση της εκμάθησης του λεξιλογίου, οι ερευνητικοί στόχοι, η θεωρία, οι αρχές και η δομή της ΑΛΔ, η μεθοδολογία της καθώς και οι δύο πιλοτικές εφαρμογές οι οποίες είχαν σκοπό να εξετάσουν την αποτελεσματικότητα της ΑΛΔ σε δύο γλώσσες, Ουαλικά και Ελληνικά, σε δύο διαφορετικά εκπαιδευτικά πλαίσια. Και για τις δύο εφαρμογές υπάρχει λεπτομερής παρουσίαση του σχεδιασμού των μαθημάτων, των ερευνητικών εργαλείων και των συμμετεχόντων. Επιπλέον εφαρμόστηκε στατιστική ανάλυση για την ερμηνεία των δεδομένων και των αποτελεσμάτων. Τέλος, ο ευρύτερος στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής δεν είναι μόνο η πρόταση μιας νέας εναλλακτικής μεθόδου διδασκαλίας της δεύτερης ξένης γλώσσας για τον πολυάσχολο δάσκαλο αλλά και μια ευχάριστη και προσιτή μέθοδος διδασκαλίας για τους μαθητές των ξένων γλωσσών.

Η διδακτορική διατριβή διαπραγματεύεται ότι η προσαρμογή κειμένων είναι μία πολιτισμική διαδικασία που περιλαμβάνει τη συνειδητή διαπραγμάτευση και αλλαγή ταυτοτήτων στον κάθετο άξονα ιεραρχίας. Ο κάθετος άξονας αποτελεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο διεκπεραιώνεται η διαδικασία προσαρμογής κειμένων. Η συνειδητή διαπραγμάτευση έχει ως αποτέλεσμα μία ποικιλία κειμένων και προϊόντων στον οριζόντιο άξονα των αφηγηματικών μέσων. Η δυναμική των δύο αξόνων αποκαλύπτουν τις διαθέσεις και τους σκοπούς αυτών που προσαρμόζουν τα κείμενα και τα προϊόντα. Οι δύο άξονες επίσης υποδηλώνουν το παιχνίδι ισχύος ανάμεσα σε αυτούς που προσαρμόζουν κείμενα και στο κοινό/καταναλωτές. Ωστόσο είναι το παιχνίδι ισχύος στον κάθετο άξονα που επηρεάζει και υπαγορεύει τη διαδικασία προσαρμογής καθώς και το τελικό κείμενο ή προϊόν. Το σημείο διασταύρωσης επιβεβαιώνει τα κείμενα προσαρμογής ως συγχρονικές ταυτότητες. Από την άλλη, η δυναμική σχέση ανάμεσα σε κάθετο και οριζόντιο άξονα επιβεβαιώνει τη διαχρονική φύση της διαδικασίας προσαρμογής κειμένων. Η προσαρμογή κειμένων είναι πρωτίστως μία διαπολιτισμική διαδικασία διαπραγμάτευσης ταυτοτήτων. Προς την υποστήριξη αυτού του επιχειρήματος η διδακτορική διατριβή υιοθετεί μία διαπολιτισμική προσέγγιση όπου προσεγγίζει την προσαρμογή κειμένων ως διαδικασία αλλά και ως προϊόν. Ως πολιτισμική διαδικασία, η προσαρμογή κειμένων μπορεί να παράγει λογοτεχνικά κείμενα καθώς και άλλα προϊόντα. Πιο συγκεκριμένα, υιοθετώντας στοιχεία από τη θεωρητική προσέγγιση του John Bryant που επικεντρώνεται στα ρευστά κείμενα, η διδακτορική διατριβή αυτή επιχειρηματολογεί ότι όλα τα κείμενα, και το αρχικό κείμενο αλλά και το προσαρμοσμένο, διαθέτουν τη δική τους ταυτότητα. Η διαδικασία προσαρμογής έχει ως σκοπό την διαπραγμάτευση αυτής της ταυτότητας και πως από αφηρημένη έννοια ταυτότητας γίνεται ένα απτό κείμενο με συγκεκριμένη ταυτότητα. Η διατριβή δεν παρέχει κειμενική ανάλυση των δειγμάτων εξέτασης. Αντιθέτως, εξετάζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο προκύπτει η διαπραγμάτευση των κειμένων. Για να εξεταστεί το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης η διατριβή υιοθετεί το εργαλείο της εταιρικής ταυτότητας. Τα δείγματα εξέτασης για τα οποία η διατριβή προσφέρει ανάλυση πλαισίου είναι οι ταινίες της Marvel που απαρτίζουν την πρώτη φάση (2008-2012). Ενώ η θεωρία προσαρμογής κειμένων εξετάζει το τελικό προϊόν/κείμενο, η εταιρική ταυτότητα εξαρτάται από τη σχέση ανάμεσα στο κείμενο και στο πλαίσιο παραγωγής/διαπραγμάτευσης της ταυτότητάς του. Η χρήση της εταιρικής ταυτότητας για την εξέταση της προσαρμογής κειμένων ως διαδικασία αλλά και ως προϊόντα έρχεται απευθείας αντιμέτωπη με τη λογική του Hollywood και το γεγονός ότι τα πνευματικά είδη τα μεταχειρίζεται ως ταυτότητες (brands). Η εταιρική ταυτότητα καταδεικνύει τις πολιτισμικές διαδικασίες μέσω της δομής, των στόχων αλλά και των διαθέσεων. Η δομή της εταιρικής ταυτότητας προσφέρει έναν εναλλακτικό τρόπο να προσεγγίσει και να εξετάσει κανείς τη διαδικασία προσαρμογής αλλά και τα προσαρμοσμένα κείμενα ακριβώς επειδή λαμβάνει υπόψιν το πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματοποιείται η προσαρμογή. Αυτό έχει και ως αποτέλεσμα να αποκαλύπτει το παιχνίδι ισχύος αλλά και τον διάλογο ανάμεσα στους παραγωγούς και στο κοινό. Σε αντίθεση με σπουδές προσαρμογής μέχρι στιγμής που εξετάζουν κατά κόρων την λογοτεχνική και κειμενική αξία των προσαρμοσμένων κειμένων, αυτή η διατριβή εξετάζει την αξία του πλαισίου προσέγγισης της προσαρμογής κειμένων ως προϊόντα αλλά κυρίως ως διαδικασία. Το κυρίαρχο ερώτημα στο οποίο επιδιώκει να δώσει απάντηση αυτή η διατριβή είναι τι είναι η διαδικασία προσαρμογής και ποια είναι η πολιτισμική της αξία και σημασία. Η απάντηση που προσφέρει αυτή η διδακτορική διατριβή δεν βρίσκεται μόνο στην εξέταση των προσαρμοσμένων κειμένων. Απεναντίας, βρίσκεται στην δυναμική σχέση ανάμεσα στα προϊόντα, στη διαδικασία και στο πλαίσιο. Η πολιτισμική σημασία και αξία βρίσκεται στις σχέσεις ανάμεσα σε παραγωγούς, κείμενα/προϊόντα και καταναλωτές οι οποίοι μέσω του διαλόγου και της διαπραγμάτευσης συνεισφέρουν στην διαιώνιση των πολιτισμικών κειμενικών ταυτοτήτων.

Αυτή η διδακτορική διατριβή διερευνά την πειραματική ποιητική των Βόρειων Αμερικανίδων ποιητριών Susan Howe, Stephanie Strickland και Caitlin Fisher, εστιάζοντας στην υλική υπόσταση των έργων τους η οποία διαφοροποιείται μέσω των διαφορετικών μέσων που έχουν χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία τους όπως είναι το έντυπο βιβλίο, ο υπολογιστής, το iPad, και η επαυξημένη πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, η διατριβή επικεντρώνεται στις δυνατότητες καθώς και στα όρια των έντυπων και ψηφιακών εργαλείων όταν τίθενται στη διάθεση της λογοτεχνικής και ιδιαίτερα της ποιητικής παραγωγής. Η παρούσα διατριβή διερευνά πώς οι έννοιες της ανατροφοδότησης, ανάγνωσης από τον υπολογιστή, εμβύθισης αλλά και συσχετισμούς της φυσικής μας γλώσσας με τις γλώσσες προγραμματισμού εμπλουτίζουν τον ορισμό της ποίησης. Αυτή η διδακτορική διατριβή βασίζεται στις θεωρίες των Johanna Drucker, Ν. Katherine Hayles, Lev Manovich και Marie Laure Ryan σε σχέση με την υλικότητα, την οπτικότητα, τον προγραμματισμό και τις φυσικές γλώσσες, τη βάση δεδομένων, την αφήγηση, την εμβύθιση και ανατροφοδότηση. Το βασικό ερώτημα που επιχειρεί να διατυπώσει αυτή η διατριβή είναι πώς μπορούν να ερμηνευτούν τέτοιες πειραματικές ποιητικές πρακτικές, γεγονός που επιτυγχάνεται υιοθετώντας μια ευέλικτη προσέγγιση της ποιητικής πρακτικής, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα τα λογοτεχνικά και ποιητικά στοιχεία των έργων που η διατριβή αυτή διερευνά. Το πρώτο κεφάλαιο επιχειρεί έναν θεωρητικό διάλογο μεταξύ της ποιητικής παραγωγής των τριών ποιητριών υπό μελέτη και συγκεκριμένων θεωρητικών τάσεων που έχουν αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής ποιητικής παραγωγής τον εικοστό και εικοστό πρώτο αιώνα, ενώ στο δεύτερο κεφάλαιο συζητείται η ποιητική του έντυπου μέσου της Susan Howe στα βιβλία της The Midnight (2003), That This (2010), Spontaneous Particular: The Telepathy of Archives (2014) και Debths (2017). Το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στο μεταβατικό στάδιο από το έντυπο στο ψηφιακό μέσο στην έντυπη ποιητική συλλογή Dragon Logic (2013) της Stephanie Strickland και στο πολυμεσικό της έργο Vniverse (2002, 2014). Το τελευταίο κεφάλαιο διερευνά την ποίηση σε επαυξημένη πραγματικότητα όπως αποτυπώνεται στα έργα Circle (2010) και 200 ??Castles (2012) της Caitlin Fisher. Αυτή η διατριβή επιχειρεί να προσεγγίσει αλλά και να καταγράψει μία σειρά σύγχρονων πειραματικών έργων ποίησης σε μια προσπάθεια να επισημανθεί ο αντίκτυπος των τεχνολογιών γραφής, έντυπης και ψηφιακής, ως προς τη σύνθεση και ανάγνωση της ποίησης.

Η διατριβή μου με τίτλο “Ταξιδεύοντας τον κόσμο: Θέματα μετακίνησης και μετανάστευσης σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο όπως απεικονίζονται σε ταινίες του 21ου αιώνα” ερευνά πώς η παγκοσμιοποίηση έχει επηρεάσει έννοιες όπως τη μετακίνηση, τη μετανάστευση, την αντίληψη του χώρου, την ιθαγένεια, την εθνικότητα, την ταυτότητα και την επικοινωνία όπως παρουσιάζονται σε σύγχρονες ταινίες. Συγκεκριμένα, ερευνώ διαφορετικές μορφές μετακίνησης όπως απεικονίζονται σε ταινίες που έχουν παραχθεί σε διάφορες χώρες και προσπαθώ να τις συνδέσω με διάφορες θεωρίες, φόρμες και είδη. Στο πρώτο κεφάλαιο αναλύω ταινίες που απεικονίζουν κυρίως μεταναστευτικά ταξίδια από την Ανατολή στη Δύση όπως In This World (2002) από τον Michael Winterbottom, Promised Land (2004) από τον Amos Gitai και Eden Is West (2009) από τον Κώστα Γαβρά. Οι ταινίες που παρουσιάζονται στο δεύτερο κεφάλαιο αντιπαραθέτουν μεταναστευτικά και προνομιακά ταξίδια όπως Code Unknown: Incomplete Tales of Several Journeys (2000) από τον Michael Haneke, Babel (2006) από τον Alejandro Gonzalez Inarritu, και The Missing Star (2006) από τον Gianni Amelio. Οι ταινίες που παρουσιάζονται στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζουν χαρακτήρες σε περιορισμένους αλλά παγκοσμιοποιημένους χώρους όπως ο τερματικός σταθμός του αεροδρομίου στην ταινία The Terminal (2004) του Steven Spielberg, το θεματικό πάρκο στην ταινία The World (2004) του Jia Zhangke ή το μπαρ “Globus” στην ταινία My Sweet Home (2001) του Φίλιππου Τσίτου. Υποστηρίζω ότι σύγχρονες ταινίες που έχουν παραχθεί σε διάφορα μέρη του κόσμου συζητούν με πολύ αποτελεσματικό τρόπο θέματα όπως η μετακίνηση, η μετανάστευση και η παγκοσμιοποίηση καταδεικνύοντας ότι η αξία της επικοινωνίας και της ανάγκης για επαφή πάντα θα βρίσκονται στο επίκεντρο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η παρούσα μελέτη εξετάζει την αναπαράσταση των ιστορικών γεγονότων της Κατοχής και του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου σε ένα εκτεταμένο εύρος ταινιών που παρήχθησαν και κυκλοφόρησαν από το 1946 έως το 1989. Μέσω ενδελεχούς ανάγνωσης, η διατριβή αποπειράται να αναλύσει κριτικά τις φιλμικές αποτυπώσεις της δεκαετίας του 1940 σε περισσότερες από 80 ελληνικές ταινίες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται το κοινωνικό, πολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον δημιουργίας των ταινιών, το οποίο επηρέασε τη μεταπολεμική κινηματογραφική παραγωγή. Τα φιλμ που αναφέρονται στην Κατοχή εμφανίστηκαν λίγο μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, κατά τη μεταπολεμική περίοδο και έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960, το θέμα του Εμφυλίου Πολέμου αποσιωπάται από την οθόνη. Μέσω λεπτομερούς εξερεύνησης των θεμάτων που αναδεικνύονται σε ταινίες του Παλιού Ελληνικού Κινηματογράφου, η διατριβή εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους το ζήτημα του Εμφυλίου Πολέμου στην πραγματικότητα εμφανίζεται συγκεκαλυμμένα και με κρυπτικές μορφές στις αφηγήσεις του Κλασικού Κινηματογράφου. Επιπλέον, οι ιστορικής θεματολογίας ταινίες που κυκλοφόρησαν την περίοδο της Στρατιωτικής Δικτατορίας αποτελούν αντικείμενο μελέτης της διατριβής. Ερευνώντας τα φιλμ με θέμα την Κατοχή και τον Εμφύλιο που κυκλοφόρησαν κατά την περίοδο από το 1967 έως το 1974, η διατριβή αναδεικνύει τη δομή της μιλιταριστικής και εθνικιστικής οπτικής των Συνταγματαρχών αναφορικά με το Έθνος και την πρόσφατη ιστορία. Αναφορικά με την κινηματογραφική παραγωγή μετά το 1974 και την παλινόρθωση της Δημοκρατίας, η μελέτη αποτυπώνει την αναπαράσταση της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου από τους κύριους εκπροσώπους του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου. Ο κινηματογράφος της Μεταπολίτευσης διακρίνεται από μια ξεκάθαρη αριστερή οπτική, σε αντίθεση με την πλειονότητα των ταινιών που κυκλοφόρησαν κατά την περίοδο της Δικτατορίας, οι οποίες υιοθέτησαν ευδιάκριτη δεξιά οπτική και πατριωτικό περιεχόμενο. Οι δημιουργοί του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον τους από την αποτύπωση των εχθροπραξιών και την εξύμνηση των ηρωικών κατορθωμάτων, εστίασαν σε όψεις που δεν είχαν άλλοτε θιγεί, όπως το ζήτημα των εξόριστων, το θέμα των πολιτικών προσφύγων, οι μνήμες και η λήθη της δεκαετίας του 1940. Εξετάζοντας τα φιλμ της δεκαετίας του 1980 που θεματοποιούν τον Εμφύλιο Πόλεμο, η διατριβή προβάλλει τη σχέση του κινηματογράφου με την έννοια του τραύματος, δίνοντας έμφαση σε ταινίες οι οποίες θεωρούνται ενδεικτικές αφηγήσεων τραύματος.

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η μελέτη του γλωσσικού εισαγόμενου και εξαγόμενου νεαρών μαθητών της αγγλικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας. Για το σκοπό αυτό, βιντεοσκοπήθηκαν με πολλαπλές κάμερες 17 νεαροί (εννιάχρονοι) μαθητές Αγγλικής ως ξένης γλώσσας σε ένα Ελληνικό δημοτικό σχολείο για ένα ολόκληρο διδακτικό έτος. Η απομαγνητοφώνηση όλου του βιντεοσκοπημένου υλικού απέδωσε 4,825 μονές σελίδες οι οποίες εξετάστηκαν εκ νέου για να διαχωριστεί το γλωσσικό εισαγόμενο (ακρόαση, ανάγνωση) από το γλωσσικό παραγόμενο (ομιλία και γραφή) για κάθε ένα από τους δεκαεπτά μαθητές. Αυτή η διαδικασία απέδωσε τέσσερα ξεχωριστά υποσώματα κειμένων: (α) το υποσώμα κειμένου ακρόασης (που αναφέρεται σε ό,τι άκουσαν οι μαθητές από τον εκπαιδευτικό, τα πολυμέσα και άλλους μαθητές), (β) το υποσώμα κειμένου ανάγνωσης (που αναφέρεται σε ό,τι διάβασαν οι μαθητές μέσα και έξω από την τάξη μέσω κειμένων, εργασιών, προβολής σε ασπροπίνακα, λογοτεχνικά βιβλιαράκια), (γ) το υποσώμα ομιλίας (που αναφέρεται σε ό,τι άρθρωσαν οι μαθητές), και (δ) στο υποσώμα γραφής (που αναφέρεται σε ό,τι έγραψαν οι μαθητές στον ασπροπίνακα, εργασίες, διαγωνίσματα, τετράδια). Όλα αυτά τα υποσώματα κειμένων απαρτίζουν αυτό που ονομάστηκε YoLeCorE (Σώμα Κειμένων Αγγλικής από Νεαρούς Μαθητές) και χρησιμοποιήθηκε σε αυτή τη διατριβή για να: (α) μετρηθούν ποσοτικά (μοναδικές και συνολικές λέξεις) και ποιοτικά (λεξική πυκνότητα, πολυπλοκότητα και ποικιλία) του Αγγλικού γλωσσικού εισαγόμενου και εξαγόμενου των νεαρών μαθητών σε εκείνο το σχολείο, (β) συγκριθεί το εισαγόμενο με το εξαγόμενο καν να αποφασιστεί ο βαθμός εξάρτησης του γλωσσικού εξαγόμενου των μαθητών στο γλωσσικό εισαγόμενο από τον εκπαιδευτικό ή άλλο είδος εισαγόμενου, και (γ) προσδιοριστεί το επίπεδο γλωσσομάθειας των μαθητών σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Ενιαίο Πλαίσιο Αναφοράς.

Η παρούσα μελέτη συμπληρώνει προηγούμενες έρευνες σχετικά με τις συνθήκες της υπόρρητης εκμάθησης και διδασκαλίας και συγκρίνει τα σχετικά αποτελέσματα 2 τύπων διδασκαλίας, δηλ. διδασκαλία δομημένης παροχής διδακτικού περιεχομένου (αποκαλούμενη SΙ, δηλ. structured input), και διδασκαλία που συνδυάζει τη ενισχυμένη τυπογραφική παροχή διδακτικού περιεχομένου (TIE, δηλ. typographical input enhancement) & την διδασκαλία που βασίζεται στην παροχή αυξημένου αριθμού δομών της διδακτέας ύλης (αποκαλούμενη IF, δηλ. input flood). Το γραμματικό φαινόμενο υπό εξέταση ήταν η εκμάθηση του ομαλού τύπου του Απλού Αορίστου της Αγγλικής Γλώσσας (-ed) από μαθητές Αγγλικών της 3ης τάξης του Δημόσιου Δημοτικού Ελληνικού Σχολείου (μητρική γλώσσα η Ελληνική). Μια πειραματική μελέτη και μια κύρια μελέτη σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν. Μόνο τα συμπεράσματα / αποτελέσματα της κύριας μελέτης αναφέρονται στην παρούσα διατριβή. Στην κύρια μελέτη, 41 μαθητές Αγγλικών ηλικίας 8 ετών κατανεμήθηκαν σε 1 από 2 συνθήκες εκπαίδευσης: (α) ομάδα SΙ, και (β) ομάδα TIE & IF (ομάδα IF). Μια ομάδα ελέγχου (C, δηλ. control) που συμμετείχε μόνο στα μέτρα αξιολόγησης ενσωματώθηκε επίσης στον ερευνητικό σχεδιασμό. Τα μέτρα αξιολόγησης πριν και μετά τις εκπαιδευτικές συνθήκες περιέλαβαν την ερμηνεία και παραγωγή της γραμματικής δομής. Αυτά τα μέτρα ήταν πολύ παρόμοια με εκείνα που έχουν χρησιμοποιηθεί σε έρευνες στα πεδία της Επεξεργασίας Πληροφοριών (IP, δηλ. input processing) και της Διεργαστικής Διδασκαλίας (PI, δηλ. processing instruction) που απευθύνονται συνήθως σε ενήλικες μαθητές ξένων γλωσσών. Συνεπώς, ένας σημαντικός στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να τεκμηριώσει εάν μικρής ηλικίας μαθητές ξένων γλωσσών θα μπορούσαν επιτυχώς να ανταποκριθούν στις εκπαιδευτικές συνθήκες SΙ και IF & TIE και τα προαναφερθέντα μέτρα αξιολόγησης, δηλ. εάν τέτοια ερευνητικά προγράμματα μπορούν να βοηθήσουν μαθητές μικρής ηλικίας στην απόκτηση μιας γραμματική δομής πέραν από το τρέχον επίπεδο γλωσσομάθειάς τους στην ξένη γλώσσα. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν υποβλήθηκαν σε λεπτομερείς στατιστικές αναλύσεις (SPSS). Αυτές οι στατιστικές αναλύσεις στόχευαν όχι μόνο στην αξιολόγηση της απόδοση των μαθητών, αλλά και στην εκτίμηση της εγκυρότητας του σχεδιασμού και της καταλληλότητας των μέτρων αξιολόγηση ως προς την αποτελεσματικότητά τους στην αξιολόγηση της απόδοσης αυτών των μαθητών. Ένα απροσδόκητο εύρημα της παρούσας μελέτης αφορούσε τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από τους μαθητές της ομάδας ελέγχου (C) που επέδειξε αυξημένη μαθησιακή απόδοση τόσο όσο προς την ερμηνεία όσο και ως προς την παραγωγή της γραμματικής δομής. Τα συνολικά αποτελέσματα υπέδειξαν ότι (α) οι προαναφερόμενες μαθησιακές συνθήκες μπορούν να εφαρμοστούν επιτυχώς σε μικρής ηλικίας Έλληνες μαθητές Αγγλικών, (β) οι μικρής ηλικίας Έλληνες μαθητές Αγγλικών μπορούν να μάθουν γραμματικές δομές πέρα από το επίπεδο γλωσσομάθειάς τους στην Αγγλική ως ξένη γλώσσα εάν αυτές οι μαθησιακές συνθήκες προσαρμοστούν στην ηλικία και το τρέχον επίπεδο γλωσσομάθειάς τους, (γ) η ερμηνεία και η παραγωγή είναι 2 διακριτές διαδικασίες σε αυτήν την ηλικία, και (δ) αυτοί οι μαθητές επωφελούνται περισσότερο από μη παρεμβατικές και σε μεγάλο βαθμό υπόρρητες τεχνικές εκμάθησης. Η μελέτη συμπληρώνει τη γραμματεία σχετικά με την εκμάθηση της Αγγλικής ως ξένης γλώσσας εστιάζοντας στην εκμάθηση από μαθητές μικρής ηλικίας.

Σκοπός της διατριβής ήταν η μελέτη της Θεωρίας του Νου (ΘτΝ) και των αφηγηματικών ικανοτήτων παιδιών με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας (ΑΥΛ) σχολικής ηλικίας και παιδιών τυπικής ανάπτυξης (ΤΑ). Εξετάσαμε την επίδοση των παιδιών με ΑΥΛ σε Πρώτου και Δεύτερου επιπέδου ΘτΝ συγκριτικά με των ΤΑ παιδιών. Ειδικότερα, εξετάσαμε αν η επίδοση των παιδιών με ΑΥΛ θα ήταν διαφορετική από των παιδιών ΤΑ σε έργα που προϋποθέτουν γνωστική και συναισθηματική-γνωστική ΘτΝ/κατανόηση συναισθήματος (δηλ. την αναγνώριση και αξιολόγηση των συναισθημάτων). Στη συνέχεια, είδαμε αν η αφηγηματική ικανότητα, σε επίπεδο παραγωγής, και η αφηγηματική κατανόηση των παιδιών με ΑΥΛ θα διαφέρει από των παιδιών ΤΑ. Ειδικότερα, μας ενδιέφερε να εξετάσουμε αν η αφηγηματική ικανότητα (δηλ. η παραγωγή του αφηγήματος) θα διαφέρει σε επίπεδο αφηγηματικής γλώσσας και συνεκτικότητας (δηλ. μικροδομής) ή/και δόμησης του αφηγήματος και συνοχής (δηλ. μακροδομής). Έπειτα, διερευνήσαμε τη σχέση μεταξύ ΘτΝ και αφηγηματικών ικανοτήτων και αν αυτή υπάρχει, ποια είναι η κατεύθυνση της σχέσης αυτής. Τέλος, ένας στόχος μας αφορούσε της διερεύνηση της σχέσης μεταξύ τυπικών πτυχών της γλώσσας με τη ΘτΝ και την αφηγηματική ικανότητα των παιδιών με ΑΥΛ. Στην έρευνα συμμετείχαν 24 παιδιά με ΑΥΛ (22 αγόρια, 2 κορίτσια, μέση ηλικία 9.6) και 24 παιδιά ΤΑ εξομοιωμένα ως προς το φύλο, την ηλικία και την γλώσσα (22 αγόρια, 2 κορίτσια, μέση ηλικία 9.75). Οι συμμετέχοντες με ΑΥΛ είχαν διάγνωση παιδοψυχίατρο ή αναπτυξιολόγο. Όλοι οι συμμετέχοντες είχαν νοητική ηλικία τουλάχιστον εφτά ετών και Γενικό Νοητικό Πηλίκο πάνω από εβδομήντα. Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε δοκιμασίες που αξιολογούσαν δεξιότητες ΘτΝ: Πρώτου και Δεύτερου επιπέδου γνωστικής και γνωστικής-συναισθηματικής ΘτΝ. Επιπλέον, οι αφηγηματικές ικανότητες των παιδιών αξιολογήθηκαν με βάση δυο εικονογραφημένα παραμύθια χωρίς λόγια. Οι ιστορίες που παρήχθησαν αναλύθηκαν σε επίπεδο μικροδομής (δηλ. δείκτες συνοχής: παραγωγή, λεξιλογική και συντακτική πολυπλοκότητα) και μακροδομής (δηλ. δείκτες συνοχής: περιεχόμενο ιστορίας/ βασικές πληροφορίες, νοητικό λεξιλόγιο/ΝΑ και κατανόηση ιστορίας). Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν ότι τα παιδιά με ΑΥΛ δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν, στον ίδιο βαθμό με τους ΤΑ συνομήλικους τους, τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις, και τις επιθυμίες των άλλων (γνωστική ΘτΝ). Η επίδοση των παιδιών με ΑΥΛ βρέθηκε να υπολείπεται στις δοκιμασίες που προαπαιτούσαν Πρώτου Και Δεύτερου Επιπέδου Γνωστική ΘτΝ. Επιπλέον, παρόμοια επίδοση επέδειξαν οι δυο ομάδες και στην Πρώτου Επιπέδου Γνωστική-συναισθηματική ΘτΝ αλλά όχι στην Δευτέρου Επιπέδου, όπου δεν φάνηκαν να διαφέρουν. Σε σχέση με τις αφηγηματικές ικανότητες, η ανάλυση της μικροδομής των ιστοριών, έδειξε παρόμοια επίδοση σε σχέση με την παραγωγή της ιστορίας, την λεξιλογική και συντακτική πολυπλοκότητα, αλλά τα παιδιά με ΑΥΛ φάνηκε να παράγουν μικρότερες ιστορίες σε σχέση με τα παιδιά ΤΑ. Ακόμη, η ανάλυση σε επίπεδο μακροδομής αποκάλυψε τις αδυναμίες των παιδιών με ΑΥΛ να παράξουν ιστορίες με δομή και να κατανοήσουν σε βάθος τα γεγονότα της κάθε ιστορίας. Αντίθετα με το αναμενόμενο, η ανάλυση του Νοητικού Λεξιλογίου δεν αποκάλυψε κάποια διαφορά μεταξύ των ομάδων, ενώ το ΝΑ φάνηκε να σχετίζεται θετικά με τις δοκιμασίες γνωστικής ΘτΝ. Τέλος, οι τυπικές πτυχές της γλώσσα, η ΘτΝ και η αφηγηματική ικανότητα (ειδικότερα η αφηγηματική συνοχή) φάνηκαν να σχετίζονται μόνο στα παιδιά με ΑΥΛ.

Η εδραίωση της παγκοσμιοποίησης συνέδραμε στο να εξαπλωθεί η αγγλική γλώσσα σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι μη φυσικοί ομιλητές να ξεπερνούν κατά πολύ τους φυσικούς ομιλητές. Η αγγλική χρησιμοποιείται συχνά ως κοινός κώδικας επικοινωνίας από ανθρώπους που προέρχονται από διαφορετικά γλωσσο-πολιτισμικά περιβάλλοντα και αποτελεί αναμφισβήτητα την παγκόσμια γλώσσα της επιχειρηματικής επικοινωνίας. Η παρούσα έρευνα εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες φοιτητές επιχειρηματικών σχολών αντιλαμβάνονται και χρησιμοποιούν την αγγλική, καθώς και στην ταυτότητά τους σε σχέση με τη συγκεκριμένη γλώσσα. Η διατριβή αυτή πραγματεύεται τα παραπάνω ζητήματα μέσα από το εννοιολογικό πλαίσιο της Αγγλικής ως lingua franca (ELF) και στοχεύει στο να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που προκύπτουν από αυτή τη νέα κοινωνιογλωσσολογική πραγματικότητα. Επιπλέον, η έρευνα εξετάζει τους παράγοντες που επηρεάζουν τις στάσεις και την ταυτότητα των φοιτητών σε σχέση με την αγγλική γλώσσα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 561 φοιτητών των ελληνικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κυρίως από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας καθώς και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι συμμετέχοντες ήταν τριτοετείς, τεταρτοετείς ή τελειόφοιτοι Οικονομικών Σχολών. Στο πλαίσιο της έρευνας υιοθετήθηκε μία μικτή μεθοδολογία η οποία περιελάμβανε ερωτηματολόγια, ημι-δομημένες συνεντεύξεις, καθώς και ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης ως ερευνητικό εργαλείο. Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν μεταξύ άλλων ότι οι φοιτητές ενστερνίζονται το ρόλο της αγγλικής ως αδιαμφισβήτητο μέσο της παγκόσμιας επιχειρηματικής επικοινωνίας, αλλά και ως εργαλείο για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία και την προσωπική τους εξέλιξη. Επιπλέον, τα αποτελέσματα καταδεικνύουν το πώς οι φοιτητές υιοθετούν την αγγλική γλώσσα για τους δικούς τους σκοπούς μέσω της χρήσης της. Επίσης, παρόλο που οι φοιτητές δείχνουν να προτιμούν την προφορά των φυσικών ομιλητών, αποδέχονται ως ένα βαθμό τις προφορές μη φυσικών ομιλητών. Η έρευνα επισημαίνει το διαπροσωπικό στοιχείο της διεθνούς επικοινωνίας και καταδεικνύει ότι η διαπολιτισμική εμπειρία, που αποκτήθηκε μέσα από ταξίδια ή συμμετοχή σε προγράμματα Erasmus και πρακτική άσκηση στο εξωτερικό, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των στάσεων και της ταυτότητας των φοιτητών σε σχέση με την αγγλική γλώσσα. Οι διεξοδικές συνεντεύξεις αποδείχτηκαν διεισδυτικές καθώς επέτρεψαν στους φοιτητές να ξεδιπλώσουν τις εμπειρίες τους, παρέχοντας στοιχεία για τους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τις στάσεις τους και τον τρόπο που ταυτίζονται με τη γλώσσα. Η χρήση της ELF προσέφερε στους φοιτητές την ευκαιρία να αναπτύξουν ένα ανοιχτό πνεύμα και μία κοσμοπολίτικη νοοτροπία, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, καθώς και επίγνωση των στρατηγικών και δεξιοτήτων που σχετίζονται με την επιτυχή διεθνή επιχειρηματική επικοινωνία. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας, η έρευνα αυτή προσφέρει παιδαγωγικές προτάσεις για την ενσωμάτωση μιας ολιστικής προσέγγισης στη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας για Ειδικούς Σκοπούς (ESP), λαμβάνοντας υπόψη το ρόλο της αγγλικής γλώσσας στη διεθνή επιχειρηματική επικοινωνία.

Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να διερευνήσει τον ρόλο του φύλου στη διάδραση στη σχολική τάξη εκμάθησης της αγγλικής ως ξένης γλώσσας στο ελληνικό εκπαιδευτικό πλαίσιο. Έως σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία συστηματική έρευνα με στόχο την εξέταση του φύλου και της διάδρασης μαθητών – εκπαιδευτικών ανάλογα με το φύλο στις τάξεις σχολείων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Για τον λόγο αυτό, η παρούσα μελέτη επιχειρεί να διερευνήσει πώς οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές τοποθετούν τους εαυτούς τους μέσα σε διαφορετικές συζητήσεις και πώς διαδρούν στη σχολική τάξη της Αγγλικής ως ξένης γλώσσας. Tα θέματα που εξετάστηκαν στην έρευνα περιλαμβάνουν λόγο εκ περιτροπής και παρεμβάσεις, έπαινο και επίπληξη, κυριαρχία στην τάξη, την προσοχή που λαμβάνουν οι μαθητές απο τους εκπαιδευτικούς, συμμετοχή και διαδραστικότητα στην τάξη. Με βάση την έρευνα της γλώσσας και των δύο φύλων, διατυπώθηκε η παρακάτω ερευνητική υπόθεση: Το φύλο του μαθητή επηρεάζει τη χρήση της γλώσσας του και τη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια της διάδρασης με τον/την εκπαιδευτικό στη σχολική τάξη της Αγγλικής ως ξένης γλώσσας. Για τους σκοπούς της έρευνας, διενεργήθηκε μελέτη με στόχο να εξετάσει εάν υπάρχουν συσχετισμοί μεταξύ του φύλου και τη γλωσσικής συμπεριφοράς των μαθητών της Ε΄ δημοτικού, υιοθετώντας τόσο την ποιοτική όσο και την ποσοτική προσέγγιση. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται στην παρούσα έρευνα βασίζεται (α) στη χρήση ερωτηματολογίων τα οποια διανεμήθηκαν σε εβδομήντα εκπαιδευτικούς και σχεδιάστηκαν για τη λήψη των δεδομένων σε σχέση με τον βαθμό, την μορφή κα τη φύση των διαφορών μεταξύ των φύλων στη χρήση της γλώσσας και της συμπεριφοράς, καθώς και (β) σε παρατηρήσεις που διεξήχθησαν σε τέσσερεις διαφορετικές τάξεις των ογδόντα δύο μαθητών συνολικά. Η παρούσα μελέτη προωθεί την κατανόηση της διάδρασης μαθητών-εκπαιδευτικών στη σχολική τάξη και αναδεικνύει σημαντικούς τρόπους με τους οποίους το φύλο του μαθητή επηρεάζει την διάδραση αυτή καθώς και τη διάδραση μεταξύ των μαθητών. Επιπλέον, η παρούσα μελέτη φέρνει στο προσκήνιο και συζητά τις σχολικές διακρίσεις που οφείλονται στο φύλο των μαθητών και των εκπαιδευτικών και οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν το εκπαιδευτικό έργο και τα μαθησιακά αποτελέσματα. Τα ελληνικά δεδομένα παρουσίασαν σημαντικές ομοιότητες με ευρήματα προηγούμενων μελετών, υποστηρίζοντας την υπόθεση ότι (α) οι εκπαιδευτικοί είναι προκατειλημμένοι υπέρ των αγοριών, ιδίως όσον αφορά την προσοχή που τους δίνουν, (β) τα αγόρια απαιτούν περισσότερη προσοχή από τους εκπαιδευτικούς και περισσότερες οδηγίες από ό,τι τα κορίτσια, (γ) τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να λάβουν επαίνους και θετικά σχόλια, ενώ οι εκπαιδευτικοί επιπλήττουν συχνότερα τα αγόρια, (δ) τα αγόρια έχουν πιο ενεργή συμμετοχή στην τάξη, παίρνοντας περισσότερες πρωτοβουλίες και επιδεικνύοντας μεγαλύτερη προθυμία να λάβουν τον λόγο. Το τελευταίο κεφάλαιο συνοψίζει τα κύρια ευρήματα της έρευνας, κάνει προτάσεις προς τους εκπαιδευτικούς και επιμορφωτές και διατυπώνει συμπεράσματα. Τέλος, προτείνει τρόπους με τους οποίους η παρούσα μελέτη μπορεί να επεκταθεί με την ανάληψη ερευνών στη χρήση της γλώσσας στο σχολικό πλαίσιο και στην αποφυγή προκαταλήψεων που οφείλονται στο διαφορετικό φύλο του ομιλητή.

Το θέμα της παρούσας διατριβής είναι να μελετήσουμε την επίδραση της διγλωσσίας στις γλωσσικές, γνωστικές και αφηγηματικές δεξιότητες των δίγλωσσων παιδιών. Στην έρευνα που διεξήχθη για την παρούσα διατριβή συμμετείχαν 209 δίγλωσσα παιδιά, ηλικίας 8 έως 12 ετών, με τρία διαφορετικά ζεύγη γλωσσών (δηλαδή, ελληνικά-αγγλικά, ελληνικά-γερμανικά, ελληνικά-αλβανικά) και 100 μονόγλωσσα παιδιά χρησιμοποιήθηκαν σαν ομάδα ελέγχου στα ελληνικά. Τα παιδιά υποβλήθηκαν σε μια σειρά από πειράματα προκειμένου να μετρηθούν οι λεξικές, γραμματικές, γνωστικές και αφηγηματικές τους δεξιότητες. Σε σχέση με τις γνωστικές δεξιότητες, υπάρχουν αντικρουόμενα στοιχεία σχετικά με το αν η διγλωσσία οδηγεί σε πλεονεκτήματα στις Εκτελετικές Λειτουργίες. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η συστηματική χρήση δυο γλωσσών οδηγεί σε πλεονεκτική θέση τους δίγλωσσους όσον αφορά τον γνωστικό έλεγχο (πρβ. Adesope et al. 2010), ωστόσο άλλοι ερευνητές διαφωνούν με την ύπαρξη ενός τέτοιου πλεονεκτήματος (π.χ. Namazi & Thordardottir 2010). Η παρούσα έρευνα προσθέτει μια νέα μεταβλητή σε αυτό το σημείο, καθώς έχουμε στοιχεία που δείχνουν ότι μεταξύ των δίγλωσσων οι καλύτερες επιδόσεις στον χώρο των γνωστικών δεξιοτήτων συνδέονται με την παρουσία ενός ισορροπημένου εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο παράγουν αφηγήσεις τα δίγλωσσα παιδιά, ένας ολοένα μεγαλύτερος αριθμός μελετών δείχνουν ότι η εξέλιξη της αφηγηματικής ικανότητας αποτελεί μια μακρά διαδικασία η οποία συνεχίζεται έως και τη σχολική ηλικία και συνδέεται στενά με πραγματολογικά στοιχεία και στοιχεία του προφορικού λόγου (Berman 2004). Η πειραματική ανάλυση της αφήγησης παρουσιάζει το πλεονέκτημα να είναι στενά συνυφασμένη με το περικείμενο. Στο πλαίσιο των αφηγηματικών δεξιοτήτων, γίνεται η διάκριση ανάμεσα σε δεξιότητες μακροδομής και δεξιότητες μικροδομής. Όσον αφορά τις μετρήσεις μακροδομής, ένας από τους στόχους της διατριβής ήταν να διερευνήσει πώς επηρεάζονται από τη διγλωσσία, τον τόπο κατοικίας και από το γλωσσικό ζεύγος, ο τρόπος αναφοράς στους χαρακτήρες των ιστοριών και η «δομή της αφήγησης» στις αφηγήσεις των δίγλωσσων παιδιών• επιπλέον, πώς η γλωσσική κυριαρχία, το ισορροπημένο εκπαιδευτικό πλαίσιο και οι γνωστικές δεξιότητες αλληλεπιδρούν με τις μετρήσεις της μακροδομής. Τα αποτελέσματα της διατριβής υποδεικνύουν ένα πλεονέκτημα των δίγλωσσων όσον αφορά τις επιδόσεις στις μετρήσεις μακροδομής, ενώ φαίνεται ότι στο εσωτερικό της ομάδας των δίγλωσσων οι σημαντικοί προγνωστικοί παράγοντες για την πλεονεκτικότερη επίδοση στη μακροδομή είναι το ισορροπημένο εκπαιδευτικό πλαίσιο και οι γνωστικές δεξιότητες των παιδιών. Σε σχέση με τις επιδόσεις μικροδομής, δεν έχει εντοπιστεί κάποιο πλεονέκτημα των δίγλωσσων παιδιών. Βλέπουμε ότι η μορφοσύνταξη και εξωτερικοί παράγοντες, όπως είναι η πρώιμη προετοιμασία στον γραμματισμό, μπορούν να εξηγήσουν το μεγαλύτερο ποσοστό ποικιλότητας που εντοπίζεται στα δεδομένα των δίγλωσσων. Όσο για τους εσωτερικούς παράγοντες (δηλαδή γνωστικές δεξιότητες), αυτοί δεν φαίνεται να επηρεάζουν αυτό τον χώρο. Η παρούσα διατριβή προσφέρει νέα δεδομένα για τον ρόλο της διγλωσσίας στην ανάπτυξη της γλώσσας, της γνωστικής ικανότητας και της αφηγηματικής παραγωγής των δίγλωσσων παιδιών. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν, για πρώτη φορά, ότι το να μπορεί ένα παιδί να γράφει και να διαβάζει σε δυο γλώσσες δρα ευεργετικά στην ανάπτυξη της γλώσσας, της γνωστικής ικανότητας και της παραγωγής αφηγηματικού λόγου, ένα στοιχείο που μπορεί να έχει πρακτικές εφαρμογές στην εκπαίδευση των δίγλωσσων παιδιών.

Σκοπός της διατριβής ήταν η εξέταση του ερωτήματος αν κατά την εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας η προφορική διόρθωση των λαθών των μαθητών, στη μητρική τους γλώσσα είναι πιο αποτελεσματική από ότι στην ξένη ως προς την ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης γραμμματικής δομής. Η επισκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας έθεσε τις βάσεις αξιολόγησης της χρήσης της μητρικής γλώσσας και της προφορικής ανατροφοδότησης από τον καθηγητή, αναδεικνύοντας την ανάγκη για πειραματικό έλεγχο των επιδράσεών τους. Για το σκοπό αυτό τρεις συνθήκες διδασκαλίας, με διόρθωσή στα ελληνικά, στα αγγλικά και χωρίς καμία διόρθωση, σε δύο συγκεκριμένες αγγλικές γραμματικές δομές οργανώθηκαν με συμμετέχοντες μαθητές δημοτικού. Τα αποτελέσματα αυτών μετρήθηκαν με γραπτές και προφορικές δοκιμασίες των συμμετεχόντων πριν και μετά τη διδασκαλία τους. Οι στατιστικές αναλύσεις των επιδόσεων έδειξαν ότι οι μαθητές που έλαβαν διόρθωση, είτε στα ελληνικά ή στα αγγλικά, τα πήγαν καλύτερα από αυτούς που δεν έλαβαν διόρθωση, με αυτούς που έλαβαν στα ελληνικά να διατηρούν τα οφέλη τους περισσότερο σε βάθος χρόνου. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι η διαφοροποίηση προήλθε κυρίως από τους μαθητές χαμηλότερου επιπέδου γλωσσομάθειας, καθώς οι μαθητές υψηλότερου επιπέδου γλωσσομάθειας επωφελήθηκαν σχεδόν το ίδιο και είχαν και πιο συνεπή επίδοση. Τέλος, το θέμα της ετοιμότητας των μαθητών για αυτό το στάδιο της γλωσσικής απόκτησης τέθηκε, καθώς ήταν κρίσιμο στην έκβαση της διδασκαλίας.

Η μελέτη επικεντρώνεται στην εννοιακή μετωνυμία και την επίδρασή της στην παραγωγικότητα. Εικάζεται ότι οι γνωσιακές διαδικασίες της μετωνυμίας και της μεταφοράς παίζουν ρόλο στην κατανόηση γραμματικών φαινομένων και πιο συγκεκριμένα στην παραγωγή λέξεων. Για να μελετηθεί η σχέση μεταξύ γνωσιακών διαδικασίων και της παραγωγής λέξεων δημιουργήθηκαν ψευδολέξεις στα Αγγλικά, οι οποίες δόθηκαν σε μορφή ερωτηματολογίου σε μια ομάδα μη φυσικών ομιλητών της Αγγλικής (Τσέχους, Γερμανούς και Έλληνες). Οι ψευδολέξεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελούν πιθανές λέξεις της Αγγλικής, συνοδεύονται από πιθανές ερμηνείες, από τις οποίες οι συμμετέχοντες έπρεπε να επιλέξουν μία ως την πιο κατάλληλη. Οι ψευδολέξεις είναι παράγωγα των καταλήξεων –ize (π.χ gossipize), -ify (π.χ. bossify), -dom (π.χ. cookdom), -ship (π.χ. academyship) and –hood (π.χ. dragonhood). Οι προτεινόμενες ερμηνείες διαμορφώνουν μια κλίμακα κυριολεκτικών και μη-κυριολεκτικών (/μεταφορικών) σημασιών. Στόχος της έρευνας είναι να εντοπίσει εάν υπάρχει τάση επιλογής συγκεκριμένων σημασιών (δλδ. κυριολεκτικών ή μεταφορικών) βάση των επιθημάτων που χρησιμοποιήθηκαν. Οι γνωσιακές προσεγγίσεις που αποτέλεσαν το θεωρητικό πλαίσιο της μελέτης είναι εκείνες των Lakoff και Johnson (1980), Langacker (2009), Panther και Thornburg (2002, 2009), Radden και Kovecses (1999), Ruiz de Mendoza (2000, 2011), Trips (2009), Plag (1999) μεταξύ άλλων. Συνολικά, η μελέτη επιχείρησε να αναγνωρίσει τις γνωσιακές διαδικασίες που έλαβαν χώρα κατά την επεξεργασία των παραγώγων/ ψευδολέξεων και να υποδείξει τους παράγοντες που συμβάλλουν στο να αναδειχθεί μια σημασία ως κυρίαρχη, καθώς να αναδείξει τι συνεπάγεται η πραγματοποίηση μετωνυμικών και μεταφορικών συνάψεων γενικότερα.

Η διερεύνηση των στάσεων των καθηγητών της Αγγλικής γλώσσας που εργάζονται στο Ελληνικό δημόσιο σχολείο απέναντι στη διαφοροποιημένη εκπαίδευση αποτέλεσε το στόχο της διατριβής αυτής. Επιπλέον, η διατριβή επιχείρησε να διακρίνει το βαθμό και τους τρόπους με τους οποίους η διαφοροποιημένη εκπαίδευση έχει επηρεάσει τη διδακτική πρακτική των καθηγητών στο Ελληνικό δημόσιο σχολείο. Η συλλογή ερευνητικών δεδομένων για την παρούσα διατριβή πραγματοποιήθηκε τόσο με ποιοτικές όσο και ποσοτικές μεθόδους. Αρχικά, διανεμήθηκε ερωτηματολόγιο με σκοπό να εκμαιεύσει τις αντιλήψεις των καθηγητών ως προς τη διαφοροποιημένη εκπαίδευση. Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από καθηγητές Αγγλικής σε δημόσια δημοτικά σχολεία στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκαν παρακολουθήσεις μαθημάτων καθηγητών Αγγλικής που εργάζονται σε δημόσια δημοτικά σχολεία της πόλης της Θεσσαλονίκης. Κατόπιν, αυτοί οι καθηγητές παραχώρησαν συνέντευξη με θέμα τις απόψεις τους σχετικά με τη διαφοροποιημένη εκπαίδευση και την εφαρμογή της στη σχολική τάξη. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι καθηγητές Αγγλικής στην Α/βάθμια Εκπαίδευση έχουν ενσωματώσει ορισμένες τεχνικές διαφοροποιημένης μάθησης στη διδασκαλία τους (π.χ. εργασία σε ζεύγη/ομάδες, κτλ.). Αντίθετα, άλλες στρατηγικές, ειδικά όσες απαιτούν περισσότερο χρόνο και προετοιμασία από τους διδάσκοντες, αποτελούν λιγότερο δημοφιλείς επιλογές (π.χ. παραγωγή διαφοροποιημένου υλικού για την αξιολόγηση των μαθητών, συμβόλαια μάθησης, κτλ.). Επίσης, τα ευρήματα έδειξαν ότι αρκετοί καθηγητές έχουν σχηματίσει ασαφή ή ανακριβή εικόνα των αρχών της διαφοροποιημένης εκπαίδευσης (π.χ. σε σχέση με το ρόλο του δασκάλου στη διαφοροποιημένη τάξη).

Η παρούσα μελέτη περίπτωσης αποτελεί την πρώτη παιδαγωγική παρέμβαση στη διδασκαλία της πραγματολογίας στα πλαίσια διδασκαλίας της Αγγλικής ως ξένης γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η έρευνα υιοθέτησε τη μεθοδολογία της Εξερευνητικής Πρακτικής, εμπλέκοντας 16 μαθητές (10 κορίτσια και 6 αγόρια) της πρώτης τάξης Λυκείου, στο φυσικό χώρο και χρόνο διδασκαλίας τους, με στόχο να ενισχύσει την επίδοση των μαθητών. Μέσα από τη διδασκαλία του συλλογικού πολιτισμικού ήθους της Ελληνικής γλώσσας και του ατομικού πολιτισμικού ήθους της Αγγλικής γλώσσας, όπως αυτές ομιλούνται από τους χρήστες τους ως μητρικές γλώσσες, η έρευνα είχε ως στόχο να ενισχύσει την πραγματολογική και διαπολιτισμική ενημερότητα των μαθητών. Η παρέμβαση αποτέλεσε μια προσπάθεια ευθυγράμμισης της αξιολόγησης με το πρόγραμμα διδασκαλίας. Η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση της διαμορφωτικής αξιολόγησης, της τελικής αξιολόγησης, αλλά και της αυτό-αξιολόγησης των μαθητών και η τριγωνοποίηση των αποτελεσμάτων απέδειξαν ότι η ευθυγράμμιση της αξιολόγησης με το πρόγραμμα διδασκαλίας μπορεί να ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό την απόκτηση πραγματολογικής και διαπολιτισμικής ενημερότητας των μαθητών ως προς την κατανόηση και την παραγωγή κατάλληλων λεκτικών πράξεων συγνώμης στην Αγγλική γλώσσα.

 This study seeks to construct a philosophical/theoretical/analytical framework that will accommodate the distinctive aesthetics of illness-related performance: namely, the unpresentability of cancer and the sublime feeling it generates in spectators. Contemporary postdramatic, intermedial performance offers the ideal ground for such explorations. The cultural/geographical milieu of the cases studied is predominantly American/European and the historical period ranges roughly from the seventies to the present day. Consistently challenging American critic Susan Sontag’s postulation that cancer “cannot be aestheticized,” articulated in the seventies and under the shadow of her own illness, ill artists under discussion try to mine an aesthetic idiom of the unpresentable through bringing (their) cancer in performance. Their goals are: a) to overcome the inexpressibility of the experience of cancer and its mythological layering in western culture, b) to subvert the systematic disqualification of the legitimacy of existing terminal illness in the production of high art, as it has been noted in discussions among critics, c) to reshape society’s perceptions around cancer, and ultimately, d) to promote healing bonds with other human beings by means of the elevating effects of performance.

Η διδακτορική αυτή διατριβή επιχειρεί να δημιουργήσει ένα φιλοσοφικό/θεωρητικό/αναλυτικό πλαίσιο για την αισθητική θεώρηση της ασθένειας στην περφόρμανς—πιο συγκεκριμένα, της μη παραστασιμότητας του καρκίνου—και το αίσθημα του Υψηλού (sublime) που προκαλεί στους θεατές. Η σύγχρονη μεταδραματική, διαμεσική περφόρμανς προσφέρει γόνιμο έδαφος για αναζητήσεις αυτού του είδους. Το κυρίαρχο πολιτισμικό/γεωγραφικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ερευνώνται οι εν λόγω περιπτώσεις ορίζεται ως Αμερικανικό/Ευρωπαϊκό και η ιστορική περίοδος κυμαίνεται μεταξύ της δεκαετίας του ’70 και σήμερα. Αποδομώντας τη διατύπωση της Αμερικανίδας κριτικού Σούζαν Σόνταγκ ότι ο καρκίνος δεν δύναται να αποδοθεί μέσω της τέχνης, που χρονολογείται στη δεκαετία του ’70 και υπό τη σκιά της δικής της εμπειρίας με την ασθένεια, οι πάσχοντες περφόρμερ επιχειρούν να εξορύξουν ένα αισθητικό ιδίωμα του μη παραστάσιμου μέσα από την επιτέλεση του καρκίνου (τους). Στόχος τους είναι: α) να υπερβούν την αδυναμία έκφρασης του βιώματος του καρκίνου και της μυθολογίας γύρω από αυτόν, που παρατηρείται στη δυτική κουλτούρα, β) να ανατρέψουν τη συστηματική υποβάθμιση της υπαρκτής ανίατης ασθένειας ως θεματική στην παραγωγή υψηλής τέχνης, όπως έχει παρατηρηθεί κατά καιρούς σε διάλογους μεταξύ κριτικών, γ) να αναθεωρήσουν τις κοινωνικές αντιλήψεις γύρω από τον καρκίνο, και, εν τέλει, δ) να καλλιεργήσουν επουλωτικούς δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων μέσω της ανυψωτικής επίδρασης της περφόρμανς.

Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε υιοθετώντας ποσοτικές αλλά και ποιοτικές μεθόδους συλλογής και ανάλυσης δεδομένων με σκοπό τη διερεύνηση των πιστεύω έμπειρων εκπαιδευτικών Αγγλικής που εργάζονται σε δημόσια γυμνάσια και γενικά λύκεια στην Ελλάδα, κυρίως στην Κ. Μακεδονία. Βασικός στόχος ήταν να διερευνηθεί αν και κατά πόσο τα πιστεύω των εκπαιδευτικών αλλάζουν με τα χρόνια και σε τί ποσοστό αυτές οι αλλαγές οφείλονται στη διδακτική εμπειρία ή στη συμμετοχή τους σε επιμορφωτικά σεμινάρια. Επιπλέον, διερευνήθηκαν οι ανάγκες των έμπειρων εκπαιδευτικών από την επιμόρφωση. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι οι έμπειροι εκπαιδευτικοί θεωρούν την εκπαιδευτική τους εμπειρία ως τον πιο σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση των πιστεύω τους. Τόσο στις συνεντεύξεις όσο και στις απαντήσεις τους στις ανοιχτές ερωτήσεις του ερωτηματολογίου εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους για επιμόρφωση και δήλωσαν ότι έχουν κάνει αλλαγές στον τρόπο που διδάσκουν ως αποτέλεσμα της συμμετοχής τους σε επιμορφωτικά σεμινάρια. Ωστόσο, η ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων δεν φανέρωσε μεγάλες διαφορές στα πιστεύω των εκπαιδευτικών ως συνέπεια της εμπειρίας τους ή της συμμετοχής τους σε επιμορφωτικά σεμινάρια. Οι συμμετέχοντες έμπειροι εκπαιδευτικοί έδωσαν τις προτάσεις τους για το περιεχόμενο που θα έπρεπε να έχουν τα σεμινάρια που απευθύνονται σε αυτούς. Η έρευνα έδειξε ότι τόσο η εμπειρία όσο και η παρακολούθηση επιμορφωτικών σεμιναρίων επηρεάζουν τα πιστεύω των εκπαιδευτικών, αλλά η εμπειρία θεωρείται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς ως ο πιο σημαντικός παράγοντας. Τέλος, οι εκπαιδευτικοί ήταν αρκετά επικριτικοί απέναντι στην επιμόρφωση και πρότειναν τρόπους βελτίωσης.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνά την παρουσία του Έντγκαρ Άλλαν Πόου στην ελληνική λογοτεχνία κατά το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα συσχετίζοντας τα έργα του με συγκεκριμένα έργα του Εμμανουήλ Ροΐδη, (1849- 1896) του Γεωργίου Βιζυηνού (1849-1896) και του Νικολάου Επισκοπόπουλου(1874-1944). Συγκεκριμένα, η παρούσα μελέτη επιχειρεί να αποσαφηνίσει τους τρόπους με τους οποίους συνδιαλέγονται τα έργα αυτών των τριών συγγραφέων με τα έργα του Πόου έχοντας ως αποτέλεσμα την εισαγωγή ποικίλων είδων γραφής στην ελληνική παραγωγή της εποχής. H διατριβή εστιάζει στις θεωρίες γραφής, στα θέματα, στις καινοτόμες αφηγηματικές τεχνικές του Πόου καθώς και σε βασικές έννοιες όπως είναι, για παράδειγμα, τα ευαίσθητα όρια ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, η προβληματική πρακτική ανάγνωσης της πόλης και των κατοίκων της, τα ευρηματικά μέσα που χρησιμοποιεί ο ερευνητής για τη διαλεύκανση μυστηρίων, η περιγραφή μυστηριωδών γυναικείων χαρακτήρων αλλά και υπερευαίσθητων ανδρικών χαρακτήρων. Εστιάζοντας σε αυτές τις διαφορετικές πτυχές της γραφής του Πόου, οι συγκεκριμένοι συγγραφείς, με έντονα διαπολιτισμικά ενδιαφέροντα, γράφουν διηγήματα τα οποία εμπλουτίζουν τις λογοτεχνικές συμβάσεις της εποχής με καινοτόμα θέματα και μοτίβα. Περαιτέρω, η παρούσα διατριβή εξετάζει τις μεταφράσεις διηγημάτων του Πόου στα ελληνικά από τον Ροΐδη με στόχο να τονίσει τους τρόπους με τους οποίους το έργο του Πόου καθίσταται γνωστό στο ελληνόφωνο αναγνωστικό κοινό της εποχής. O απώτερος στόχος της παρούσας διατριβής είναι να ενταχθεί και να διευρύνει την ήδη εξελισσόμενη συζήτηση που αφορά την επίδραση του Πόου ανά τον κόσμο.

Η Ινδιάνικη Αυτοβιογραφία έχει χαρακτηριστεί ως ένα αντιφατικό λογοτεχνικό είδος επειδή οι παραδοσιακοί τρόποι έκφρασης των Ινδιάνικων φυλών δεν είναι συμβατοί με τις απαιτήσεις του είδους της αυτοβιογραφίας εν γένει. Για το λόγο αυτό, οι πρώτοι Ινδιάνοι που αποφάσισαν να γράψουν την ιστορία της ζωής τους στο τέλος του δεκάτου ενάτου αιώνα κινήθηκαν πέρα από τις αναμενόμενες παραδοσιακές φυλετικές φόρμες και επέσυραν αρνητική κριτική. Σε αντίθεση με τέτοιου είδους αρνητικές κριτικές, υποστηρίζω ότι οι συγγραφείς αυτοί δεν επιθυμούσαν να απαρνηθούν τις φυλετικές τους ταυτότητες στην προσπάθειά τους να αξιοποιήσουν και να οικειοποιηθούν ένα λογοτεχνικό είδος του δυτικού πολιτισμού. Στην πραγματικότητα, μέσα από το είδος της αυτοβιογραφίας βρήκαν την ευκαιρία να αναφερθούν σε κοινωνικά-πολιτικά-φυλετικά ζητήματα και να παλέψουν για την επίλυσή τους. Ενστερνιζόμενη τα θεωρητικά συμπεράσματα του Jace Weaver σχετικά με την Ινδιάνικη λογοτεχνική παραγωγή, θεωρώ ότι τα κείμενά τους είναι διαποτισμένα από την έννοια του «κοινοτικού ακτιβισμού» (ακτιβισμός για τα δικαιώματα των φυλετικών κοινοτήτων). Ινδιάνικα αυτοβιογραφικά αναγνώσματα που έχουν θεωρηθεί ως υπο-προϊόντα του Αμερικάνικου δυτικού πολιτισμού χωρίς ιδιαίτερη αξία και αυθεντικότητα αποκαλύπτουν διαφορετικά νοήματα αν μελετηθούν ως προς αυτήν τη διάσταση. Τα τέσσερα κείμενα που αναλύονται σε αυτήν την διατριβή είναι από τα πρώτα που παράχθηκαν από Ινδιάνους στα αγγλικά χωρίς την βοήθεια λευκών εκδοτών. Οι συγγραφείς τους είναι: ο Γουίλιαμ Απές Χριστιανός πάστορας), ο Τσάρλς Ήστμαν (γιατρός), η Σάρα Γουϊνεμούκα (διερμηνέας) και η Ζίτκαλα-Σα (δασκάλα, μουσικός και ακτιβίστρια).

Αυτή η διατριβή διερευνά τους τρόπους με τους οποίους ο Ορχάν Παμούκ και τα προ-Νόμπελ μυθιστορήματά του σε αγγλική μετάφραση ήταν επανασυγκειμενοποίημενα, δηλαδή τα υποδέχτηκαν και τα παρουσίασαν σε μετάφραση και δημοσιογραφικό λόγο στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, δύο μεγάλα κέντρα του αγγλόφωνου λογοτεχνικού κόσμου. Οι αγγλικές μεταφράσεις των βιβλίων του Παμούκ και η υποδοχή τους, όπως παρουσιάζονται στις αξιολογήσεις ή σε άλλα δημοσιογραφικά άρθρα είναι αναμφισβήτητα δύο σημαντικοί παράγοντες οι οποίοι ορίζουν τον Ορχάν Παμούκ ως συγγραφέα παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ως εκ τούτου, οι αναλύσεις στην παρούσα μελέτη εστιάζονται στις ίδιες τις μεταφράσεις και τα δημοσιογραφικά κείμενα, με σχόλια, συνεντεύξεις και άρθρα ειδήσεων σχετικά με τον Παμούκ, τα οποία αποτελούν το αντικείμενο των συζητήσεων γύρω από τα μυθιστορήματα του Παμούκ, διαμορφώνοντας και εκπροσωπώντας την υποδοχή τους στις κουλτούρες στις οποίες μεταφράστηκαν. Η παρούσα μελέτη περιλαμβάνει τα προ-Νόμπελ μυθιστορήματα του Παμούκ, δηλαδή Τhe White Castle (1990), The Black Book (1994 και 2006), The New Life (1997), My Name Is Red (2001) και Snow (2004). Μεταξύ αυτών, The Black Book στις δύο μεταφράσεις του, και το Snow, το τελευταίο μυθιστόρημα του Παμούκ που δημοσιεύθηκε σε αγγλική μετάφραση πριν κερδίσει το βραβείο Νόμπελ το 2006, υποβάλλονται σε συγκριτική ανάλυση του κειμένου, ως δύο μελέτες. Οι αναλύσεις των δημοσιογραφικών κειμένων αποκαλύπτουν ότι η (εκ νέου) παρουσίαση, και ως εκ τούτου, η υποδοχή, των μυθιστορημάτων του Παμούκ γίνεται σε μεγάλο βαθμό με την ένδειξη "μετωνυμικά" (Tymoczko 1999), δηλαδή την αντιπροσωπευτική δυναμική των λογοτεχνικών μεταφράσεων που υποδεικνύουν τις κοινωνικό-πολιτιστικές, πολιτικές και ιστορικές πραγματικότητες της αρχικής κουλούρας. Από αυτή την άποψη, τα μυθιστορήματα του Παμούκ συνδέονται, με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών των κειμένων, με μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με την ταυτότητα της Τουρκίας και την κατάσταση στην παγκόσμια πολιτική και αυτό που αντιλαμβάνεται κανείς ως το «μουσουλμανικό κόσμο", που περιγράφεται κυρίως ως προς την ιδέα της "σύγκρουσης των πολιτισμών". Ως εκ τούτου, τα μυθιστορήματα δέχθηκαν υποδοχής και παρουσιάζονται ως να παρέχουν γνώσεις σχετικά με την ιστορία, την πολιτική και την πολιτιστική ταυτότητα της χώρας. Η επιρροή του Ορχάν Παμούκ σε αυτή την υποδοχή καταδείχθηκε επίσης από την ανάλυση των συνεντεύξεων και άρθρων του. Συνολικά, εστιάζοντας σε μια σημαντική περίοδο στην καριέρα του Ορχάν Παμούκ, από τη δημοσίευση δηλαδή του πρώτου μυθιστορήματος του σε αγγλική μετάφραση το 1990 μέχρι το βραβείο Νόμπελ το 2006, η μελέτη αποκαλύπτει στο σύνολό της τη δυναμική και τους ρόλους που διαδραματίζουν οι φορείς του παγκόσμιου λογοτεχνικού χώρου για την εδραίωση του Ορχάν Παμούκ ως μέλος αυτού του χώρου.

Η διατριβή εξετάζει το θέμα των συλλογικών μορφών ταυτότητας με έμφαση στην έννοια της κοινότητας, όπως αυτό διαπραγματεύεται στις σύγχρονες λογοτεχνικές απεικονίσεις των συγγραφέων της Καραϊβικής. Η θεωρητική έρευνα και οι κειμενικες αναλύσεις καταδεικνύουν ότι τα φαινόμενα της "διασποράς" καθώς και η φυλετική, γλωσσική, θρησκευτική, πολιτιστική πολυπλοκότητα της ευρύτερης περιοχής της Καραϊβικής - ως απόρροια του ευρωπαϊκού συστήματος της αποικιοκρατίας - προτείνουν μια πρωτότυπη θεώρηση των συλλογικών μορφών ταυτότητας. Πιο συγκεκριμένα, η γεωγραφική συμβίωση διαφορετικών φυλετικών, γλωσσικών και πολιτιστικών υπόβαθρων επαναδιαπραγματεύεται την έννοια καθώς και τη μορφή της "κοινότητας" και, κατ'επεκταση των όρων του "ανηκειν" σε μια κοινότητα. Σαν αποτέλεσμα, ο όρος "κοινότητα" ή "κοινωνική ταυτότητα" αποδομουνται και ταυτόχρονα μεταμορφώνονται σε μια αλληγορία πολυσύνθετων μορφών/σχηματισμών συμβίωσης που σαν ζητούμενο δεν έχουν την ομογενοποιηση αλλά την ετερότητα.

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να προσφέρει μια νέα κατεύθυνση στη Θεωρία Κινηματογράφου, βασιζόμενη σε πρόσφατες ανακαλύψεις από τον χώρο της γνωσιακής ψυχολογίας και της οπτικής αντίληψης, με ειδικό βάρος στον ψηφιακό κινηματογράφο. H μελέτη συσχετίζει την συνθετική ψηφιακή εικόνα (Computer Generated Imagery – CGI) με διάφορες τεχνολογίες που έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί στον κινηματογράφο αλλά και στις συγγενικές με αυτόν τέχνες, δηλ. τη φωτογραφία και τη ζωγραφική, ενώ παράλληλα επισκέπτεται κριτικά διάφορες θεωρίες όπως τον φορμαλισμό και τον ρεαλισμό, υπό το πρίσμα της χρήσης που έχουν κάνει αυτών των τεχνολογιών. Παρουσιάζοντας μια κοινή γενεαλογία για το σύνολο του κινηματογραφικού έργου, υποστηρίζεται η ανάγκη για μια καθολική, σταθερότερη και περισσότερο αντικειμενική θεωρία που θα μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα κινηματογραφικά κείμενα. H έρευνα βασίστηκε σε εφαρμογές της γνωσιακής θεωρίας στον κινηματογράφο, κυρίως στο έργο του Julian Hochberg και της Virginia Brooks. Στόχος ήταν η εύρεση ενός πλαισίου απαλλαγμένου από την επιρροή τυχόν ιδεολογικών η φιλοσοφικών τάσεων που να περιορίζουν την δυνατότητα καθολικής εφαρμογής και αντικειμενικότητάς του. Η γνωσιακή θεωρία του Hochberg πάνω στην σχηματική χαρτογράφηση (schematic mapping) κρίθηκε ως η πλέον κατάλληλη για να εφαρμοστεί σε κοινά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης αντίληψης τα οποία βασίζονται πάνω στην φυσιολογία του ανθρώπινου οπτικού συστήματος, όσον αφορά στις λειτουργίες αλλά και τους περιορισμούς του. Βάσει αυτού του τελευταίου χαρακτηριστικού, η θεωρία αυτή είναι σε θέση να εφαρμοστεί και να εξηγήσει την πρόσληψη οποιουδήποτε κινηματογραφικού κειμένου, από απόλυτο ρεαλισμό μέχρι εξωπραγματική κατασκευή εικονικών κόσμων. Τα κινηματογραφικά κείμενα που επιλέχθηκαν ήταν ψηφιακά χολιγουντιανά blockbusters φαντασίας, καθώς αυτού του τύπου οι ταινίες παρουσιάζουν δύο συγκεριμένα χαρακτηριστικά: από τη μια πλευρά συμμορφώνονται με τους κανόνες της κλασικής γραμμικής αφήγησης η οποία δημιουργεί μια αίσθηση ρεαλισμού, ενώ από την άλλη ο ρεαλισμός τους αυτός είναι εξ ολοκλήρου αντίθετος με τους συνθετικούς κινηματογραφικούς κόσμους στους οποίους λαμβανουν χώρα. Το μοντέλο της σχηματικής χαρτογράφησης του Hochberg επεξηγεί με απόλυτα επαρκή τρόπο το γεγονός ότι η συνθετική κατασκευή ψηφιακών κόσμων είναι δυνατό να λειτουργήσει ρεαλιστικά ακριβώς επειδή βασίζεται στους ίδιους σχηματικούς χάρτες που μοιράζονται οι κινηματογραφικοί δημιουργοί, οι σχεδιαστές ψηφιακών κόσμων & εφφέ και οι θεατές της ταινίας, λόγω του γεγονότος ότι όλοι μοιράζονται την ίδια φυσιολογία οπτικού συστήματος, η οποία ορίζει και την ίδια οπτική εμπειρία του κόσμου. Η μελέτη διαχωρίζει μεταξύ της κινηματογραφικής ιστορίας και του κινηματογραφικού κόσμου, ως τα δύο μέρη που αποτελούν οποιοδήποτε κινηματογραφικό σύμπαν, και εφαρμόζει το θεωρητικό πλαίσιο του Hochberg, καθώς και άλλες θεωρίες αντίληψεις, σε δομικά στοιχεία της κινηματογραφικής εμπειρίας: σύνθεση & μοντάζ, κίνηση και αφήγηση. Το βασικό εύρημα είναι το γεγονός ότι η σχηματική χαρτογράφηση υπερκαλύπτει την ανάγκη για ένα πεδίο πάνω στο οποίο θα μπορεί να συντεθεί μια μελλοντική θεωρία κινηματογράφου, και αυτό για δύο λόγους: πρώτον, όλες οι υποθέσεις στηρίζονται από το γεγονός ότι το θεωρητικό μοντέλο είναι εφαρμόσιμο σε οποιοδήποτε αφηγηματικό κινηματογραφικό κείμενο. Και δεύτερον, το μοντέλο δεν είναι ασύμβατο με άλλες θεωρίες κινηματογράφου, παλαιότερες ή σύγχρονες, καθώς εφαρμόζεται στο επίπεδο της φυσιολογίας της ανθρώπινης όρασης, γεγονός που του παρέχει ένα ζητούμενο, επί του παρόντος, επίπεδο επιστημονικής αντικειμενικότητας.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να διερευνήσει το ρόλο του διεπιπέδου Σύνταξης-Σημασιολογίας και Σύνταξης-Ομιλίας στην κατάκτηση των διφορούμενων ρημάτων του τρόπου της κίνησης, από τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά που κατακτούν τα ελληνικά ως μητρική γλώσσα, καθώς και τις επιπτώσεις ύπαρξης ενός τέτοιου διεπιπέδου στην καθυστερημένη ή προβληματική κατάκτηση της γλώσσας στα παιδιά. Η έκφραση της κίνησης ερμηνεύεται σε σχέση με το γλωσσολογικό φαινόμενο της ρηματικής όψης. Έτσι, διενεργήθηκαν μια σειρά από πειράματα τόσο κατανόησης όσο και παραγωγής σε μη ζωντανό χρόνο. 142 ενήλικες συμμετείχαν στην προκαταρκτική δοκιμή κρίσης αποδοχής, που μελέτησε το ρόλο της ρηματικής όψης και της πρόθεσης στην ερμηνεία της πρότασης και συνέβαλε στην εξακρίβωση της αποδοχής των ρημάτων κίνησης, με βάση τη συμφυή τους ρηματική όψη, και στον καθορισμό των στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν στην κυρίως έρευνα. Επιπροσθέτως, 196 (και 76 άτομα ελέγχου) συμμετείχαν στις δοκιμασίες κατανόησης ταύτισης φράσης με βίντεο, που ερεύνησαν το βαθμό στον οποίο οι ομιλητές των ελληνικών ως μητρικής γλώσσας χρησιμοποιούν τη διάκριση της συνοπτικής και μη συνοπτικής ρηματικής όψης για να διαφοροποιήσουν την τοπική και κατευθυντική μη-τελική ανάγνωση (διεπίπεδο Σύνταξης-Σημασιολογίας) και την τελική με φυσικό τελικό σημείο ολοκλήρωσης έναντι ατελούς-τοπικης ερμηνείας (διεπίπεδο Σύνταξης-Ομιλίας). Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι στην ηλικία των 5;7, η γραμματική ρηματική όψη δεν έχει ακόμη κατακτηθεί, ενώ έχει κατακτηθεί στην ηλικία των 9;6, ενώ σε αυτή την ηλικία η ενσωμάτωση της λεξικής όψης (ποιον ενέργειας) με τη γραμματική ρηματική όψη δεν έχει ακόμη πλήρως κατακτηθεί. Ωστόσο, το διεπίπεδο που εμπλέκεται, το οποίο φαίνεται να εμποδίζει την κατανόηση, προβλέπεται να μεσολαβεί στην πρώιμη κατάκτηση της παραγωγής από τα παιδιά. Έτσι, 102 παιδιά (και 48 άτομα ελέγχου) συμμετείχαν στη δοκιμή εκμαίευσης ομιλίας. Αυτή η έρευνα εξέτασε την επίπτωση της ρηματικής όψης στην έκφραση της τελικότητας. Η χρήση ή όχι μιας προθετικής φράσης, ο τύπος της πρόθεσης και του ρήματος ελήφθησαν υπόψιν. Τα δεδομένα παραγωγής κατέδειξαν μια ευκρινή διάκριση μεταξύ της παραγωγής των εκφράσεων κίνησης για να εκφράσουν τοπικά γεγονότα και της έκφρασης μη-τοπικών γεγονότων. Το μεταίχμιο για την παραγωγή της κίνησης σε επίπεδο ενηλίκου φαίνεται να καθυστερεί σε σύγκριση με τη χρήση, δηλαδή μετά την ηλικία των 5;7, ωστόσο πριν την ηλικία των 9;3. Η έκφραση της κίνησης καθυστερεί στην περίπτωση που δεν είναι πραγματολογικά διαφανής. Όταν τα επιπρόσθετα εννοιολογικά στοιχεία της ολοκλήρωσης και της τελικότητας υφίστανται, το μονοπάτι της κίνησης δεν εκφράζεται στο επίπεδο ενός ενήλικα. Ωστόσο, στην περίπτωση που τέτοιες λεξιλογικές νύξεις δεν υπάρχουν, μια διαπλοκή στοιχείων της όψης του ρήματος με άλλα συμπληρώματα στη φράση της κίνησης απαιτείται. Τα αποτελέσματα στο σύνολό τους υπέδειξαν ότι η ρηματική όψη του ρήματος κίνησης είναι σύνθετη στη φύση της. Τα παιδιά γνωρίζουν αυτή τη φύση από μικρή ηλικία, αλλά αποτυγχάνουν να εντάξουν τη ρηματική όψη στην ομιλία, πράγμα που επιμηκύνει την κατάκτηση της κίνησης σε επίπεδο ενήλικα στην ηλικία περίπου των 10 ετών.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει την κατάκτηση των αμφίσημων (μη)χρονικών συνδέσμων αφού, ενώ και καθώς σε τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά με μητρική την Ελληνική. Οι παραπάνω σύνδεσμοι αντιπαραβάλλονται με τους μονοσήμαντους χρονικού συνδέσμους, όταν και πριν. Σκοπός της διατριβής είναι να διαφανεί η σειρά κατάκτησης της χρονικής και της μη χρονικής ερμηνείας των αμφίσημων συνδέσμων. Συγκεκριμένα, ελέγχεται αν η χρονική ερμηνεία κατακτάται πρώτη. Επιπλέον, ελέγχεται ο χρόνος κατάκτησης της χρονικής ερμηνείας των αμφίσημων συνδέσμων σε σχέση με τους μονοσήμαντους. Ακόμη, ελέγχεται η σειρά κατάκτησης της χρονικής ακολουθίας σε σχέση με το ταυτόχρονο. Αναφορικά με τις μη χρονικές ερμηνείες των συνδέσμων ελέγχεται η σειρά κατάκτησης της αιτίας σε σχέση με την ενδοτική σημασία. Η παρούσα διατριβή θεωρεί ότι η κατάκτηση των συνδέσμων γίνεται στο διεπίπεδο γραμματικής-σημασιολογίας και γραμματικής-πραγματολογίας. Στο διεπίπεδο σύνταξης-σημασιολογίας η χρονική ερμηνεία είναι δυνατή όταν τα λεξιλογικά στοιχεία (δεσμευτικότητα) του συνδέσμου αλληλεπιδρούν με την όψη του ρήματος. Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας δύο έργα κατανόησης και 2 έργα παραγωγής λόγου εφαρμόστηκαν σε 120 παιδιά (5 ηλικιακών ομάδων) και σε μια ομάδα ελέγχου αποτελούμενη από 30 ενήλικες. Τα αποτελέσματα των έργων επιβεβαίωσαν την προτεραιότητα στην κατάκτηση της χρονικότητας σε σχέση με το μη-χρονικό. Η σειρά κατάκτησης της χρονικής ακολουθίας σε σχέση με το ταυτόχρονο, καθώς και η κατάκτηση της αιτίας σε σχέση με την ενδοτική ερμηνεία των συνδέσμων φάνηκε να επηρεάζεται από τους παράγοντες της δεσμευτικότητας, της αμφισημίας του συνδέσμου αλλά και από το πόσο αντιπροσωπευτικός είναι ο κάθε συνδέσμου αναφορικά με την έκφραση μιας συγκεκριμένης έννοιας.

Σκοπός αυτής της διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των συσχετισμών μεταξύ κειμένου, λογοτεχνικής γραφής και νέων τεχνολογιών στα πλαίσια της σύγχρονης πολιτισμικής παραγωγής σε συνάρτηση με τη χρήση ψηφιακών μέσων. Συγκεκριμένα, η διατριβή εστιάζει στη λογοτεχνική παραγωγή του Στήβεν Κινγκ, όπως αυτή διαμορφώνεται στις αρχές του εικοστού-πρώτου αιώνα εξαιτίας της χρήσης τόσο έντυπων όσο και ψηφιακών μέσων. Για το λόγο αυτό, η σύγκλιση της λογοτεχνίας με την τεχνολογία, ως συνέπεια της ψηφιακής επανάστασης που σημειώνεται μετά το 1945 αποτελεί τον κεντρικό άξονα της μελέτης αυτής. Με τον Κινγκ να αποτελεί τον κατεξοχήν συγγραφέα μυθιστορημάτων τρόμου για περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες, έμφαση δίνεται στο τρόπο που η χρήση ψηφιακών μέσων βοηθά τον συγγραφέα να αναζωογονήσει τη λογοτεχνική του τέχνη, παράλληλα οδηγώντας μας σε μια αναθεώρηση της παραδοσιακής γοτθικής γραφής. Για τους λόγους αυτούς, η διατριβή εξετάζει τις ποικίλες επιδράσεις αυτής της στροφής του Κινγκ στις πρακτικές ανάγνωσης και γραφής καθώς και στους συγγραφικούς ρόλους και σκοπούς. Εστιάζοντας στις δυνατότητες αλλά και στους περιορισμούς των ψηφιακών μέσων σε σχέση με το περιεχόμενο και τη μορφή των έργων του Κινγκ, διερευνώνται οι σχέσεις που συνδέουν τη συγγραφική ομάδα του Κινγκ με το αναγνωστικό κοινό του για τη δημιουργία εμπλουτισμένων λογοτεχνικών εμπειριών μέσα στα πλαίσια της παρούσας συμμετοχικής κουλτούρας και υπό την πίεση της αδηφάγου βιομηχανίας του θεάματος. Στη συνέχεια, η διατριβή επιχειρεί να ρίξει φως στις πιο πρόσφατες πρακτικές μάρκετινγκ που εφαρμόζουν οι βιομηχανίες του βιβλίου και του θεάματος (σε σχέση πάντα με τη δημιουργική παραγωγή του Κινγκ), αποσκοπώντας στην αποκλειστική διάθεση υπερμεσικών προϊόντων (transmedia franchises) και στη δημιουργία μιας νέας καταναλωτικής συνείδησης η οποία επηρεάζει τον τρόπο γραφής και ανάγνωσης ενός λογοτεχνικού κειμένου. H διατριβή αυτή ρίχνει φως σε έντυπα μυθιστορήματα και νουβέλες του Κινγκ από τον εικοστό-πρώτο αιώνα, όπως Lisey’s Story (2006), Duma Key (2008), και Ur (2009). Στη συνέχεια, εξετάζει το διαδικτυακό διαδραστικό παιχνίδι Discordia (2009) και άλλα ηλεκτρονικά προγράμματα που εμφανίζονται στην επίσημη ιστοσελίδα του Κινγκ (StephenKing.com). Προσπάθεια γίνεται να ερμηνευτούν οι δυναμικές σχέσεις που αναπτύσσονται και οι νέες δυνατότητες που ανοίγονται μέσα από τις συγγραφικές πρακτικές του Κινγκ και την αμφιταλάντευση του συγγραφέα ανάμεσα σε διάφορα εκφραστικά μέσα και τεχνολογίες γραφής. Το θεωρητικό υπόβαθρο της διατριβής σχετίζεται με την Αφηγηματολογία, τις Σπουδές των Μέσων Επικοινωνίας, όπως και τις Σπουδές Ηλεκτρονικών Παιχνιδιών, Κινηματογράφου, Ποπ Κουλτούρας και Μάρκετινγκ με σκοπό τη δημιουργία ενός διευρυμένου και διεπιστημονικού πλαισίου. Απώτερος στόχος της διδακτορικής αυτής μελέτης είναι να συμβάλλει στον εποικοδομητικό διάλογο όσον αφορά την ποπ λογοτεχνική γραφή και τους ρόλους του συγγραφέα και του αναγνώστη σε έναν ηλεκτρονικά-διαμεσολαβούμενο κόσμο.

 

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι να διερευνηθούν τα κίνητρα και η στάση των μαθητών της 6ης Δημοτικού και 3ης Γυμνασίου κατά την εκμάθηση της αγγλικής ως ξένης γλώσσας, όπως και η επίδραση των κυριοτέρων μεταβλητών όπως η ηλικία, το φύλο και το επίπεδο γλωσσομάθειας στα κίνητρα και τις στάσεις των μαθητών. Περεταίρω, στόχοι της έρευνας ήταν να διερευνηθεί κατά πόσο οι μαθητές γνωρίζουν την έννοια της αγγλικής ως διεθνούς γλώσσας (English as an International language), οι στάσεις και τα κίνητρα τους κατά την εκμάθηση αγγλικών ως διεθνούς γλώσσας, με ζητούμενο κατά πόσον ενσωματώνουν οι μαθητές στις μαθησιακές τους πρακτικές κάποια στοιχεία συσχετισμένα με την αγγλική ως διεθνή γλώσσα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε 27 δημόσια σχολεία, εκ των οποίων 13 Δημοτικά και 14 Γυμνάσια στη Ανατολική και Δυτική Θεσσαλονίκη, ώστε το δείγμα να αντιπροσωπεύει ικανοποιητικά το πληθυσμό από άποψη δημογραφικών χαρακτηριστικών. Στην έρευνα συμμετείχαν 1.142 μαθητές που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο, ενώ 31 μαθητές συμμετείχαν σε σύντομες ημιδομημένες συνεντεύξεις. Το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε 71 ερωτήσεις, μέσω των οποίων διερευνήθηκε η στάση των μαθητών απέναντι στην αγγλική γλώσσα, στην εκμάθηση αγγλικών στο σχολείο, απέναντι στους φυσικούς ομιλητές των αγγλικών και τις αγγλόφωνες χώρες καθώς και τα βασικά κίνητρα των μαθητών για την εκμάθηση των αγγλικών. Προκειμένου να προσδιορισθεί το επίπεδο γλωσσομάθειας των μαθητών χρησιμοποιήθηκε το Oxford τεστ κατάταξης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η ηλικία είναι η κυριότερη μεταβλητή που επηρεάζει σχεδόν όλες τις υπόλοιπες εξαρτημένες μεταβλητές όπως υλιστικά οφέλη, προσωπική ευχαρίστηση, ταξίδι και επικοινωνία, κτλ., όπου οι μικροί μαθητές εκδηλώνουν πιο θετική στάση και περισσότερα κίνητρα. Αναφορικά με το επίπεδο γλωσσομάθειας, οι μαθητές με υψηλότερο επίπεδο γλωσσομάθειας έχουν πιο θετική στάση απέναντι στην εκμάθηση αγγλικών προκειμένου να μάθουν αγγλικά για να επιτύχουν υλιστικά οφέλη και να έχουν προσωπική ευχαρίστηση. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το φύλο δεν επηρεάζει τα κίνητρα και τη στάση, οδηγώντας στη υπόθεση ότι αναφορικά με την αγγλική γλώσσα, τα κίνητρα και οι στάσεις δεν επηρεάζονται από το φύλο. Τα ποιοτικά δεδομένα που συλλέχτηκαν μέσω συνεντεύξεων ενισχύουν και εμπλουτίζουν τα ευρήματα της ποσοτικής έρευνας παρέχοντας μια πιο λεπτομερή εικόνα των στάσεων και κινήτρων των μαθητών. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας γίνονται προτάσεις για μελλοντική έρευνα και δίνονται συστάσεις προκειμένου να βοηθηθούν οι μαθητές στην απόκτηση θετικότερης στάσης απέναντι στη μάθηση της αγγλικής γλώσσας αλλά και τη δημιουργία περαιτέρω κινήτρων. Επιπρόσθετα προτείνονται τρόποι ευαισθητοποίησης των μαθητών σχετικά με την έννοια των αγγλικών ως διεθνής γλώσσας.

Η πρόσφατη βιβλιογραφία στις πρώιμες νεότερες μελέτες συχνά ερμηνεύει την εκπροσώπηση της Μουσουλμάνας γυναίκας στα αγγλικά θεατρικά έργα στο φως της μετα-αποικιοκρατικής πολιτικής της ταυτότητας, η οποία αναγνωρίζει μια οργανική σχέση ανάμεσα στην ιστορική κυριαρχία της Δύσης πάνω στην Ανατολή και στο λόγο της Δύσης για την Ανατολή. Μέσα από αυτή την οπτική, η γυναίκα στο Ισλάμ γίνεται σύμβολο του τόπου και του λαού και η κατάκτησή της από τους Ευρωπαίους υποτίθεται πως σηματοδοτεί την ανωτερότητα της Δύσης πάνω στο Ισλάμ. Αυτή η διατριβή θέτει σε προβληματική την παραπάνω πορεία, η οποία διέπεται σε μεγάλο βαθμό από τη θεωρία του Said για τον οριενταλισμό, υποστηρίζοντας πως η εικασία μιας σχέσης εξουσίας ανάμεσα σε μία κυρίαρχη Δύση και μία υποτελή Ανατολή δεν μπορεί να υποστηριχθεί στο πλαίσιο της πολιτικής και ιστορικής πραγματικότητας του 16ου και 17ου αιώνα. Παρ’ όλο που οι Άγγλοι απέκτησαν στο Νέο Κόσμο μια εμπειρία που τους επέτρεψε να εκφράσουν τις πρώτες αποικιακές τους φιλοδοξίες, στην Ανατολή απείχαν πολύ από τη θέση ανωτερότητας που απέκτησαν στους επόμενους αιώνες. Απέναντι στην ισλαμική υπερδύναμη των Οθωμανών, που αποτελούσε απειλή για ολόκληρη την Ευρώπη, η Αγγλία ήταν απλώς ένα εκκολαπτόμενο κράτος που αναζητούσε την εμπορική και στρατιωτική υποστήριξη των Οθωμανών, ώστε να ανταγωνιστεί τα άλλα έθνη στο εσωτερικό μιας ριζοσπαστικά διασπασμένης Χριστιανοσύνης. Γι’ αυτό το λόγο, η εικόνα και η λειτουργία της θηλυκότητας στο Ισλάμ στο θέατρο της περιόδου θα πρέπει να επανερμηνευθεί, έτσι ώστε να αντανακλά αυτή την ανατροπή στις ισορροπίες της εξουσίας του κόσμου, καθώς και τις πολύπλοκες και σύνθετες δυναμικές της εντατικοποιημένης επαφής της Αγγλίας με το Ισλάμ στη Μεσόγειο. Αναφερόμενη σε ιστορικά και θεωρητικά κείμενα, η παρούσα μελέτη αναλύει λεπτομερώς μια σειρά πρώιμων νεότερων θεατρικών έργων με θέμα το Ισλάμ, συμπεριλαμβανομένων έργων των Marlowe, Massinger, καθώς και των Beaumont και Fletcher. Η ανάλυση πραγματεύεται την αναπαράσταση της Μουσουλμάνας γυναίκας, αναδιατυπώνοντας τη θεωρία του Said σε συνάρτηση με τις μοναδικές παγκόσμιες δυναμικές της εποχής. Ταυτόχρονα, εστιάζει στην αλληλοσύνδεση των εννοιών για το φύλο στη μουσουλμανική και χριστιανική κουλτούρα. Η πρώιμη νεότερη εποχή υπήρξε μάρτυρας σημαντικών μετασχηματισμών που αφορούσαν τη θέση της γυναίκας στην αγγλική κοινωνία. Ο Ουμανισμός, η Μεταρρύθμιση και οι νέες μορφές παραγωγής έδωσαν τη δυνατότητα στις Αγγλίδες για πρώτη φορά να αρθρώσουν ιδέες για την ισότητα και να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους για μεγαλύτερες ελευθερίες. Η παράβαση των πολιτισμικά προδιαγεγραμμένων ρόλων τους από τις γυναίκες, προκάλεσε σοβαρές πατριαρχικές ανησυχίες, οι οποίες διαπιστώνονται από τις σημαντικές προσπάθειες που παρατηρούνται στα έργα πολλών ανδρών συγγραφέων και ηθικολόγων για τη νομιμοποίηση της υποτέλειας των γυναικών. Ο ίδιος διαρκής προβληματισμός σχετικά με τους αρμόζοντες ρόλους των φύλων φαίνεται επίσης στα θεατρικά έργα που έχουν χαρακτήρες και θέματα από το Ισλάμ, στα οποία οι Μουσουλμάνες γυναίκες παρουσιάζονται ως αρνητικές θηλυκές φιγούρες, που ενσωματώνουν αυτά που η πατριαρχική κατανόηση θεωρούσε απειλητικά και ανεπιθύμητα στις γυναίκες. Επεκτείνοντας τα επιχειρήματα που αντιπαρατίθενται στη μετα-αποικιοκρατική θεωρία με αναφορές στη συζήτηση της εποχής για το φύλο, αυτή η διατριβή παρουσιάζει πώς οι μυθοπλαστικές Μουσουλμάνες θηλυκές μορφές της πρώιμης νεότερης αγγλικής θεατρικής σκηνής λειτούργησαν ως πολύπλευρο δραματικό υλικό που επέτρεψε στα θεατρικά έργα να στοχαστούν πάνω στις πατριαρχικές ανησυχίες του Χριστιανισμού, σε σχέση τόσο με τη συγκλονιστική δύναμη του Ισλάμ όσο και με τις φωνές αντιπαράθεσης των γυναικών της Αγγλίας.

Η διατριβή εξετάζει τις δημοφιλείς ταινίες μυθοπλασίας που ανήκουν στο ευρύτερο είδος της κωμωδίας (κωμωδίες χαρακτήρων, φαρσοκωμωδίες, κομεντί και μιούζικαλ ή μουσικές κωμωδίες) και προβλήθηκαν από το 1950 έως και το 1970 στην Ελλάδα. Ο τρόπος προσέγγισης τους είναι η θεωρία των ειδών. Ειδικότερα, το θεωρητικό πλαίσιο αποτελείται από τις θεωρίες του Thomas Schatz και του Rick Altman περί της ύπαρξης συμβάσεων στις ταινίες είδους και το διαχωρισμό αυτών σε μορφολογικές / συντακτικές και αφηγηματικές / σημασιολογικές. Μελετάται επίσης η έννοια της ανατροφοδότησης που προκύπτει μέσα από ένα σιωπηρό συμβόλαιο παραγωγού – κοινού και οδηγεί στη θεωρία του Schatz περί ενός πολιτισμικού τελετουργικού, δηλαδή μιας πολιτισμικής εμπειρίας που βιώνει το κοινό σε μια μορφή μαζικής και συλλογικής έκφρασης. Επιπλέον, η διατριβή εστιάζει και στην οπτική του Robert Ray σχετικά με την καταλυτική επιρροή της κυρίαρχης ιδεολογίας στις συμβάσεις των ταινιών του είδους όπως επίσης και στη θεωρία του Richard Dyer για τη στενή σχέση της μουσικής κωμωδίας με την ουτοπία. Στη βάση αυτή, μελετώνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των υποειδών της κωμωδίας και κατηγοριοποιούνται τα επαναλαμβανόμενα θεματικά μοτίβα που εμφανίζονται στις κωμωδίες. Στη συνέχεια, αναλύονται οι δημοφιλείς ταινίες όλων των υποειδών της κωμωδίας, εντοπίζονται οι επαναλαμβανόμενοι στερεοτυπικοί χαρακτήρες των ταινιών και καταδεικνύονται οι περιπτώσεις όπου η δημοφιλία της κωμωδίας οφείλεται κυρίως στο σταρ-πρωταγωνιστή της.

O στόχος της παρούσας διατριβής είναι τριπλός: Πρώτον, θα εξεταστεί το στοιχείο της βίας στη σύγχρονη αμερικάνικη κινηματογραφική αφήγηση, καθώς και οι μηχανισμοί με τους οποίους εντάσσεται στην αφήγηση για τη δημιουργία αντίκτυπου στο θεατή. Δεύτερον, θα εξεταστεί η βία σε σχέση με τους χαρακτήρες ως προσδιοριστικός παράγοντας της ταυτότητας και των προθέσεών τους. Τρίτον, θα εξεταστεί η χρήση της βίας ως μέσο σχολιασμού της ίδιας της φύσης της και των μηχανισμών παραγωγής και αναπαραγωγής της. Επιπλέον, θα μελετηθεί κατά πόσο η πρωτοφανής έκρηξη στιλιζαρισμένης βίας, την οποία εγκαινίασε ο Quentin Tarantino και η οποία συνεχίστηκε από σκηνοθέτες όπως οι Oliver Stone και Robert Rodriguez, συνοδεύεται και από μια επαναδιαπραγμάτευση των κωδίκων της βίας ή αντιθέτως οι ήδη υπάρχοντες κώδικες αναπαράγονται με διαφορετικές μεθόδους. Η διατριβή αποτελείται ουσιαστικά από δύο μέρη. Στο πρώτο παρουσιάζεται μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση της χρήσης της βίας στον κινηματογράφο από το 1895 μέχρι το 1992, ορίζεται η έννοια της βίας και τίθεται το θεωρητικό πλαίσιο της έρευνας. Στο δεύτερο εξετάζονται ενδελεχώς επτά κινηματογραφικά κείμενα. Πρόκειται για τις ταινίες Unforgiven, Reservoir Dogs, Natural Born Killers, Funny Games, A History of Violence, Sin City και No Country for Old Men.

Ο κύριος στόχος της παρούσας διατριβής είναι να εξερευνήσει την παραγωγή των Αγγλικών φωνηέντων από Έλληνες μαθητές της Αγγλικής καθώς και την αποτελεσματικότητα της ρητής ή υπόρητης διδασκαλίας της προφοράς, σε ένα πλαίσιο όπου τα Αγγλικά διδάσκονται ως ξένη γλώσσα. Γι’ αυτό το σκοπό, τρεις ομάδες ομιλητών εξετάστηκαν, ηλικίας 9 και 15 ετών. Πιο συγκεριμένα, συμμετείχαν δύο πειραματικές ομάδες, μία, η οποία έλαβε ρητή διδασκαλία της προφοράς και μία, η οποία διδάχθηκε την προφορά των Αγγλικών φωνηέντων υπόρητα, μέσω της χρήσης της επαναδιατύπωσης, καθώς επίσης και μία ομάδα ελέγχου που δεν διδάχθηκε την προφορά. Και οι δύο πειραματικές ομάδες έλαβαν 43 μαθήματα προφοράς μικρής κλίμακας που ήταν ενσωματωμένα στα κανονικά μαθήματα Αγγλικών του σχολείου. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν η προτεινόμενη από Celce-Murcia, Brinton and Goodwin (1996) που ξεκινά με ελεγχόμενες και κατευθυνόμενες δραστηριότητες και καταλήγει σε επικοινωνιακές. Επιπροσθέτως, έγινε συλλογή δεδομένων από φυσικούς ομιλητές της Ελληνικής και Αγγλικής γλωσσας με σκοπό την σύγκριση των φωνηέντων των δύο γλωσσών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ρητή διδασκαλία της προφοράς μπορεί επιλεκτικά να επιφέρει κάποια αλλαγή στην παραγωγή των Αγγλικών φωνηέντων και στα παιδιά και στους εφήβους, ενώ καμία βελτίωση δεν παρατηρήθηκε για την ομάδα που έλαβε υπόρητη διδασκαλία και την ομάδα ελέγχου σε καμία από τις δύο ηλικιακές ομάδες. Επιπλέον, δεν παρατηρήθηκε ξεκάθαρη επίδραση της ηλικίας των ομιλητών στην παραγωγή των φωνηέντων. Γενικότερα, υπήρχε αξιοσημείωτη διακύμανση μέσα και ανάμεσα στους ομιλητές μετά τη διδασκαλία, και παρά τις μικρές αλλαγές που παρατηρήθηκαν, συστηματική και κοντά στους φυσικούς ομιλητές παραγωγή ήταν δύσκολο να επιτευχθεί.

Σκοπός της παρούσας Διδακτορικής Διατριβής είναι η μελέτη των εκφάνσεων της επίδρασης του Νεύτωνα στα τέσσερα μυθιστορήματα της Σάρλοτ Μπροντέ και του τρόπου που αυτή η επίδραση διαμορφώνει θέματα επιστημολογίας, αφηγηματολογίας και φεμινισμού καθώς επίσης και παρέχει ένα μοντέλο ανάγνωσης των μυθιστορημάτων της. Οι οπτικές θεωρίες του Νεύτωνα μπορούν να ανιχνευθούν στα έργα της Μπροντέ σε αρκετές περιπτώσεις: καταρχήν, στον χειρισμό του φωτός και των χρωμάτων στην ποίηση και στον πεζό λόγο της. Δεύτερον, στη διαμόρφωση των αφηγήσεών της που μοιάζουν με πρίσματα και φάσματα γεμάτα από συγκλίνουσες και αποκλίνουσες φωνές, αντιλήψεις και οπτικές γωνίες. Τρίτον, στην αναπαράσταση του μυαλού των ηρώων και των ηρωίδων της, το οποίο αναπαρίσταται ως πρίσμα αλλά και ως σκοτεινός θάλαμος. Η αναπαράσταση του μυαλού με τη μορφή του πρίσματος αλλά και του σκοτεινού θαλάμου συνιστά μέρος του πειραματισμού της Μπροντέ με την έννοια της γυναίκας ως επιστημολογικώς δρώντος υποκειμένου. Στα μυθιστορήματά της Μπροντέ, η γυναίκα εκπαιδευτικός αναδεικνύεται ως μία υποδειγματική εκδοχή επιστημολογικού υποκειμένου, η οποία χάρη στο επάγγελμά της, εγκαταλείπει μια περιθωριακή θέση, πειραματίζεται με διαφορετικές οπτικές γωνίες προσέγγισης της γνώσης και καθιερώνει μια διαλογική σχέση με το κοινωνικό περιβάλλον της. Ως αποτέλεσμα, η γυναίκα εκπαιδευτικός διαμορφώνει έναν επιστημολογικό λόγο ο οποίος δίνει προτεραιότητα στο γυναικείο μυαλό και στις γυναικείες πνευματικές ικανότητες, φέρνει στο προσκήνιο εναλλακτικούς, γυναικείους τρόπους προσέγγισης της γνώσης, όπως είναι το ένστικτο, και βοηθά το γυναικείο υποκείμενο να εκφράσει τον εαυτό της μέσα από αφηγηματικά φάσματα που βρίθουν από ρεαλισμό αλλά και φαντασία. Με αυτό τον τρόπο, η Μπροντέ ενστερνίζεται ένα ‘Νευτώνειο’ λόγο λογικής και αντικειμενικότητας και την ίδια στιγμή τον ανατρέπει μέσα από διηγήσεις υποκειμενικότητας και φαντασίας. Η αντίληψη και η επιστημική οπτική γωνία της γυναίκας εκπαιδευτικού αναμετράται με τις επιστημικές οπτικές γωνίες άλλων γυναικών των μυθιστορημάτων της Μπροντέ. Στο τέλος, η γυναίκα εκπαιδευτικός αναδεικνύεται ως μια ενισχυμένη ‘ετερογενής’ γυναίκα, της οποίας η πνευματική δύναμη και η αυθεντικότητα της σκέψης της την καθιστούν μοναδική, καθώς προχωρά από την άγνοια στη γνώση και από την αφάνεια και το σκοτάδι στο φως, κατασκευάζοντας ‘μία δική της γνώση’.

Η παρούσα διατριβή διερευνά πώς αποδίδεται η ιρλανδική πολιτισμική ταυτότητα στις ελληνικές μεταφράσεις της αγγλόφωνης ιρλανδικής ποίησης του 20ου αιώνα, και πιο συγκεκριμένα στο μεταφρασμένο έργο των Ουίλλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, Πάτρικ Κάβανα και Σέιμους Χήνυ. Έχοντας ως αφετηρία την έννοια ότι η ξεχωριστή εθνική ταυτότητα της Ιρλανδίας διαμορφώνεται από τη λογοτεχνική της παραγωγή, αλλά ταυτόχρονα αντανακλάται σε αυτήν, η διατριβή αυτή εξετάζει τις αναπαραστάσεις της ιρλανδικότητας στην αγγλόφωνη ιρλανδική λογοτεχνία σε μετάφραση, ένα ζήτημα που ελάχιστα έχει ερευνηθεί μέχρι στιγμής. Στο πλαίσιο της διατριβής αυτής, η ιρλανδικότητα θεωρείται ρευστή και πολυσχιδής, ενώ η διαμόρφωση της αποδίδεται στην αποικιοκρατική/μετα-αποικιοκρατική εμπειρία. Τα χαρακτηριστικά της περιγράφονται με τη βοήθεια διαφορετικών ορισμών για την κουλτούρα και το έθνος. Οι πολιτισμικοί ενδείκτες που την προσδιορίζουν—συγκεκριμένα, ο τόπος, η πολιτική, η ιστορία, η μνήμη, η θρησκεία, η μυθολογία και οι λαϊκές παραδόσεις—εντοπίζονται και αναλύονται τόσο στα πρωτότυπα κείμενα, όσο και στις μεταφράσεις τους. Η μελέτη περιλαμβάνει όχι μόνο μια κειμενική ανάλυση των μεταφράσεων, με έμφαση στον τρόπο με τον οποίο αποδίδονται οι πολιτισμικές αναφορές, αλλά επίσης μια ανάλυση της μορφής των μεταφρασμένων ποιημάτων, μια εξέταση των περι-κειμένων, καθώς και μια μακρο-ανάλυση σχετικά με την επιλογή των ποιημάτων προς μετάφραση. Έχοντας τοποθετήσει τα ποιήματα στη κουλτούρα-πηγή από την οποία προέρχονται, η μελέτη αυτή εξετάζει το βαθμό στον οποίο η πολιτισμική ιδιαιτερότητα αποδίδεται στις ελληνικές μεταφράσεις. Τα ευρήματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι υπερισχύουν οικειοποιητικές πρακτικές, που δεν επιτρέπουν να γίνουν πλήρως αντιληπτές οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των κειμένων-πηγή. Επιπλέον, οι διαφορετικές έννοιες που προσλαμβάνει η ιρλανδικότητα, όπως εμφανίζονται στο έργο των τριών ποιητών, δεν αποδίδονται με σαφήνεια στις ελληνικές μεταφράσεις. Παρόλο που η μετάφραση της αγγλόφωνης ιρλανδικής ποίησης αναμφισβήτητα δημιουργεί ένα σημείο συνάντησης ανάμεσα στις δύο κουλτούρες—πηγή και στόχο—η εικόνα της ιρλανδικότητας αλλοιώνεται ως ένα βαθμό στην πορεία. Λαμβάνοντας υπόψη το ζήτημα της μεταφρασιμότητας, η διατριβή αυτή συμβάλλει στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η πολιτισμική μεταφορά ανάμεσα σε δύο ελάσσονες κουλτούρες.

Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η αυτόματη αναγνώριση των ονοματικών συνόλων σε ηλεκτρονικά σώματα κειμένων. Η γλωσσολογική έρευνα πλαισιώνεται από την κατανεμητική και μετασχηματιστική θεωρία του Harris (1951; 1965; 1968). Για την ηλεκτρονική περιγραφή της γλώσσας, υιοθετήσαμε το μεθοδολογικό μοντέλο Λεξικό-Γραμματική που πρότεινε ο Gross (1975), το οποίο στοχεύει στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πληρότητα και ακρίβεια των γλωσσικών πληροφοριών. Στο πλαίσιο του μοντέλου αυτού, η συντακτική ανάλυση ξεκινά από τη μελέτη της απλής πρότασης, με βάση την οποία ορίζουμε το ονοματικό σύνολο στο πλαίσιο της έρευνάς μας και περιορίζουμε το εύρος της στο πλαίσιο της διατριβής μας. Ειδικότερα, εστιάζουμε στην αναγνώριση των ονοματικών συνόλων που αποτελούν απρόθετα πρώτα συμπληρώματα σε ρήματα. Για την αυτόματη αναγνώριση των ονοματικών συνόλων, κατασκευάσαμε και εφαρμόσαμε στα κείμενα ηλεκτρονικές γραμματικές υπολογιστικής χρήσης, οι οποίες έχουν τη μορφή αναδρομικών δικτύων μετάβασης (αγγλ. recursive transition network) και οι οποίες προσφέρονται για την αναπαράσταση γλωσσικών δεδομένων (Gross, 1993; Roche & Schabes, 1997). Συνολικά κατασκευάσαμε 925 γραμματικές, ή αλλιώς γράφους οι οποίοι αποτελούν ένα γλωσσικό πόρο μεγάλου όγκου και αναγνωρίζουν ένα μεγάλο τμήμα των ονοματικών συνόλων. Η μεγάλη ακρίβεια στις γλωσσικές πληροφορίες που περιλαμβάνουν οι εν λόγω γράφοι επέτρεψαν, πέραν της αναγνώρισης των ονοματικών συνόλων, την εξάλειψη των μορφολογικών αμφισημιών που εντοπίζονται σε αυτά. Το έργο της εξάλειψης των αμφισημιών αξιολογήθηκε με βάση ποσοστά ανάκλησης και ακρίβειας.

Η διατριβή ερευνά την Ολική Αναδίπλωση (ΟΑ) του τύπου βήμα βήμα («σταδιακά»), άσπρος άσπρος («πολύ άσπρος»), βιβλίο βιβλίο («κανονικό/σωστό βιβλίο») και πες πες («με το να λέει (κανείς) συνέχεια»). Το αντικείμενο μελέτης αφορά δεδομένα της Νέας Ελληνικής (ΝΕ), αλλά εφόσον προσεγγίζεται από την οπτική γωνία της τυπολογίας των γλωσσών, περιλαμβάνονται αναφορές σε άλλες γλώσσες και σε θεωρητικά ή τυπολογικά μοντέλα ανάλυσης. Ο κεντρικός στόχος της διατριβής είναι να περιγράψει τα ιδιαίτερα για την ΝΕ χαρακτηριστικά ενός φαινομένου, το οποίο εμφανίζει κανονικότητες ανάμεσα σε πολλές γλώσσες της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης. Έτσι, εστιάζοντας στη ΝΕ, η διατριβή εξετάζει τους τύπους, τις φωνολογικές, σημασιολογικές και πραγματολογικές πτυχές της ΟΑ και τους περιορισμούς ή/και τις προτιμήσεις των ομιλητών αναφορικά με τη χρήση της. Η τυπολογία της ΟΑ στη ΝΕ εστιάζει σε τέσσερις λειτουργίες/σημασίες, που αναφέρονται ως επιτατική, αντιθετική, κατανεμητική και επαναληπτική. Μέρος της ανάλυσης αυτών των τύπων λειτουργίας βασίζεται σε δεδομένα που συλλέχθηκαν με δύο πειράματα: ένα Τεστ Συμπλήρωσης Προτάσεων (ΤΣΠ) που διερευνά τη σχέση των παραπάνω λειτουργιών/σημασιών με τις λεξικές κατηγορίες και άλλα σημασιολογικά χαρακτηριστικά των λέξεων, και ένα φωνολογικό πείραμα ανάγνωσης λόγου που εξετάζει τη σχέση του επιτονισμού με την ερμηνεία των αναδιπλωτικών δομών. Το ΤΣΠ επιβεβαίωσε ή έθεσε σε νέα βάση προηγούμενες υποθέσεις σχετικά με την επίδραση της λεξικής κατηγορίας, του χαρακτηριστικού [± συγκεκριμένο], του αριθμού, του προσώπου και της έγκλισης στην ερμηνεία της ΟΑ. Επιπλέον, έδειξε συσχετισμούς ανάμεσα στις παραπάνω λειτουργίες και άλλους παράγοντες, όπως το είδος του λόγου. Το δεύτερο πείραμα εξέτασε φωνολογικά δεδομένα ως προς το ζήτημα του ενός τόνου στις αναδιπλωτικές εκφράσεις και κατέληξε στην αποσαφήνιση της ιδέας της προσωδιακής ενότητας στην ΟΑ (ως χαρακτηριστικό που την διακρίνει από την πραγματολογική επανάληψη). Το φωνολογικό πείραμα επίσης προσέφερε μία (τυπική) βάση για τη διάκριση ανάμεσα στους τύπους της ΟΑ ως προς την υπόστασή τους (συγκεκριμένα, τη γραμματική έναντι της πραγματολογικής υπόστασης). Γενικότερα, η μελέτη των τυπικών και λεξικών περιορισμών στη χρήση των λειτουργιών της ΟΑ που αναλύονται οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ΟΑ είναι μία ετερόκλιτη κατηγορία, που περιλαμβάνει τόσο γραμματικούς (π.χ. κατανεμητικός), όσο και πραγματολογικούς (π.χ. αντιθετικός) και λεξικούς (π.χ. η σημασία της «αοριστίας») τύπους κατασκευών. Ωστόσο όλοι αυτοί οι τύποι κατασκευών απαντούν σε πολύ συγκεκριμένα κριτήρια για την κατάταξή τους ως αναδιπλωτικές δομές. Από την άλλη μεριά, σε θεωρητικό επίπεδο, η ΟΑ δεν μπορεί να θεωρηθεί αμιγώς γραμματική κατηγορία ή λεξική τάξη (με την έννοια του Walchli 2005). Συνολικά, η ΟΑ φαίνεται να έχει ιδιαίτερο χαρακτήρα και ενδιάμεση υπόσταση, όπως διαφαίνεται, πρώτα, από το ότι έχει ταυτόχρονα λεξική/ιδιωματική αλλά και γραμματική πλευρά, και, δεύτερον, μπορεί καλύτερα να περιγραφεί ως αποτέλεσμα μιας διαδικασίας αντιγραφής, η οποία δεν εμπεριέχεται σε άλλους τύπους κατασκευών. Ανεξάρτητα από την ακαθόριστη υπόστασή της ΟΑ, τα είδη που συζητώνται είναι παραγωγικά και «ζωτικά» (με την έννοια των Stolz, Stroh & Urdze 2011), οπότε προτείνεται ότι η ΝΕ είναι μία γλώσσα που εμφανίζει αναδίπλωση, σε αντίθεση με προηγούμενες προσεγγίσεις που είτε απορρίπτουν αυτή την ιδέα ή θεωρούν την αναδίπλωση γλωσσικό καθολικό. Ως παραγωγικός, γραμματικός μηχανισμός (με τον κατανεμητικό τύπο ως τον «καλύτερο» του εκπρόσωπο), η ΟΑ δεν πρέπει να θεωρείται απλά ως μία στρατηγική για απόδοση «έμφασης», αλλά θα πρέπει να παρουσιάζεται συστηματικά σε εγχειρίδια γραμματικής της ΝΕ.

Ο στόχος της διατριβής είναι πολυσχιδής: Πρώτον, περιλαμβάνει μια παρουσίαση του επιστημονικού πεδίου στο οποίο τα κείμενα πηγή και στόχος, καθώς και ο δραματουργός, οι μεταφραστές και το κοινό έχουν συνυπάρξει και αλληλοεπηρεαστεί. Αφού προσδιοριστούν οι λειτουργία και ο τύπος των κειμένων, η διατριβή θα παράσχει μια μεταφρασεολογική ανάλυση όλων των πιθανά μεταφρασεολογικά προβληματικών πολιτισμικών στοιχείων, τα οποία περιλαμβάνονται στις τρεις πιο πρόσφατα δημοσιευμένες μεταφράσεις του Α Streetcar Named Desire του Tennessee Williams. Το τελικό βήμα θα είναι μια κριτική αξιολόγηση και παρατηρήσεις σχετικά με τις νόρμες και τους νόμους που διέπουν τις μεταφραστικές διαδικασίες αυτών των προβληματικών στοιχείων. Η περιγραφική ανάλυση υποστηρίζεται εκτενώς με εμπειρικές ανακαλύψεις και παρατηρήσεις, καθώς και με δευτερεύουσα έρευνα.

Η διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται σε μια εξέταση της ελληνικής ποιητικής μετάφρασης από το 1810 έως το 1974. Διερευνάται ο θεωρητικός λόγος για τη μετάφραση που διαμορφώθηκε και αναπτύχθηκε από ορισμένους έλληνες ποιητές-μεταφραστές το προαναφερθέν διάστημα, με εστίαση στις θεωρητικές τοποθετήσεις των Ιωάννη Βηλαρά, Ιάκωβου Πολυλά, Λορέντζου Μαβίλη, Κωστή Παλαμά, Γιώργου Σεφέρη και Οδυσσέα Ελύτη, και στη συνέχεα επιχειρείται μια δειγματοληπτική εξέταση και παρουσίαση της μεταφραστικής τους πρακτικής με στόχο να διερευνηθεί ο βαθμός επίδρασης των αντιλήψεών τους περί μετάφρασης στις τελικές επιλογές και αποφάσεις τους ως μεταφραστών. Η προσέγγιση που υιοθετείται είναι περιγραφική και όχι κανονιστική. Από την έρευνα προκύπτει ότι είναι αναιτιολόγητη η μέχρι στιγμής απουσία συλλογικής και συστηματικής μελέτης της μεταφραστικής δραστηριότητας ελλήνων ποιητών, τόσο όσον αφορά το θεωρητικό τους προβληματισμό για τη μετάφραση όσο και τις ίδιες τους τις μεταφράσεις, καθώς, όπως διαπιστώνεται, αποτέλεσε σημαντική παράμετρο εξέλιξης του πρωτότυπου ποιητικού τους έργου και συνέβαλε καθοριστικά στην ενίσχυση και περαιτέρω ανάπτυξη της ποιητικής τέχνης, της νεοελληνικής γλώσσας και παιδείας.

Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνήσει την επίδραση της διδασκαλίας στρατηγικών γραπτής διαμεσολάβησης σε ελληνόφωνους μαθητές της αγγλικής γλώσσας ηλικίας 14-15 σε μέτριο επίπεδο γλωσσομάθειας (επίπεδο B1). Οι μαθητές συμμετείχαν στην προετοιμασία για την γλωσσική δραστηριότητα της γραπτής διαμεσολάβησης του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας (ΚΠΓ) επιπέδου Β2 που εμπεριέχεται στην δεύτερη ενότητα (παραγωγή γραπτού λόγου και διαμεσολάβηση) της εξέτασης. Η έρευνα περιελάμβανε δύο κύρια ερευνητικά ερωτήματα: πρώτον, αν η διδακτική παρέμβαση επηρέασε την αντίληψη των μαθητών σχετικά με την εφαρμογή των στρατηγικών γραπτής διαμεσολάβησης και το δεύτερο ποιά είδη στρατηγικών διευκόλυναν τους μαθητές της αγγλικής γλώσσας στην βελτίωση της επίδοσης τους στην γραπτή διαμεσολάβηση. Για να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας εξήντα μαθητές εκπαιδεύτηκαν στις στρατηγικές διαμεσολάβησης, αυτοί οι μαθητές αποτέλεσαν την πειραματική ομάδα. Στην διαδικασία αυτή υπήρξε επίσης μία ομάδα ελέγχου των τριάντα έξι μαθητών που παρακολούθησαν την κανονική πορεία προετοιμασίας εξετάσεων για την αγγλική γλώσσα του επιπέδου Β2, χωρίς να διδαχτούν τις στρατηγικές διαμεσολάβησης. Η παρέμβαση στην πειραματική ομάδα πραγματοποιήθηκε με εννέα πενηντάλεπτα μαθήματα που έλαβαν χώρα κάθε δεύτερη εβδομάδα κατά την διάρκεια μιας περιόδου τεσσάρων μήνων. Τα ακόλουθα εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν για τη συλλογή των δεδομένων της έρευνας: (α) ένα ερωτηματολόγιο για τη μέτρηση της αντίληψης των μαθητών σχετικά με την χρήση των στρατηγικών γραπτής διαμεσόλαβησης πριν και μέτα από την διδακτική παρέμβαση, (β) μια λίστα ελέγχου σταρατηγικών διαμεσολάβησης (checklist) για την αξιολόγηση της επίδοσης της παραγώγης γραπτού λόγου πριν και μετά την διδακτική παρέμβαση. Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι η πειραματική ομάδα βελτίωσε την χρήση των στρατηγικών γραπτής διαμεσόλαβησης περισότερο από την ομάδα ελέγχου. Επίσης τα ευρήματα υποδεικνύουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τον σχεδιασμό εργαλείων αξιολόγησης της επίδοσης της παραγωγής γραπτού λόγου σχετικά με τις στρατηγικές διαμεσολάβησης. Επιπλέον, από τη μία πλευρά, πρέπει να αναπτυχθούν προγράμματα επιμόρφωσης αξιολογητών γραπτής δαμεσολάβησης, προκειμένου να διευκολυνθεί το έργο τους. Από την άλλη μεριά, πλευρά, και οι καθηγητές της αγγλικής γλώσσας θα πρέπει να εκπαιδεύονται στη διδασκαλία στρατηγικών γραπτής διαμεσόλαβησης.

Αυτή η διατριβή περιγράφει ένα διεπιστημονικό ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο συνδυάζει τη διδασκαλία συγκεκριμένων θεατρικών κειμένων χρησιμοποιώντας τεχνικές από το εκπαιδευτικό δράμα, με στόχο την επαναδιαπραγμάτευση των ταυτοτήτων του μετανάστη ως άλλου και του ντόπιου ως εαυτού στο σχολικό περιβάλλον. Ωστόσο, ο πιο διευρυμένος στόχος της διατριβής είναι να αναβαθμίσει την παιδαγωγική αξία του θεατρικού κειμένου και να κάνει προτάσεις πάνω στην ένταξή του στη σχολική τάξη. Έτσι, η διατριβή κλείνει με ένα πρωτότυπο μοντέλο που συνδυάζει σκηνές από τα θεατρικά έργα με διάφορες τεχνικές υποκριτικής, με την ελπίδα ότι αυτό το μοντέλο θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης και εύφορο έδαφος για μελλοντική έρευνα πάνω στην παιδαγωγική του θεάτρου. Πιο συγκεκριμένα, η διατριβή περιγράφει το σχεδιασμό και τα αποτελέσματα μιας έρευνας που διεξήχθη στο Διαπολιτισμικό Λύκειο Ευόσμου Θεσσαλονίκης, στην οποία τρία θεατρικά κείμενα γύρω από τη μετανάστευση «διδάχθηκαν» σε Έλληνες και μετανάστες μαθητές μέσω συγκεκριμένων εργαστηρίων που σχεδιάστηκαν από την ερευνήτρια, με βάση τη μεθοδολογία του εκπαιδευτικού δράματος. Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν ιδιαίτερα θετικά αποδεικνύοντας τόσο την παιδαγωγική αξία του θεατρικού κειμένου ως τέτοιου όσο και του μέσου που επιλέχθηκε για την διδασκαλία του. Με αφορμή τα πολύ θετικά ερευνητικά αποτελέσματα η ερευνήτρια προχωρά σε νέες καινοτόμες προτάσεις που επαναπροσδιορίζουν τον εκπαιδευτικό ρόλο της τέχνης της υποκριτικής ως εργαλείου διερεύνησης των νοημάτων και των χαρακτήρων ενός θεατρικού κειμένου αλλά και ως εργαλείου εμβάθυνσης της κατανόησης του εαυτού και του άλλου.

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι να ερευνήσει τους κοινούς τόπους ανάμεσα στα παραμύθια των Jacob και Wilhelm Grimm και της ψυχαναλυτικής θεωρίας που αναπτύχθηκε από την πρωτοπόρο αναλύτρια Melanie Klein. O στόχος αυτός προσεγγίζεται στο πρώτο μέρος της διατριβής από ιστορική σκοπιά, καθώς ερευνώνται οι πιθανές διασυνδέσεις ανάμεσα στις ιστορικές και πολιτισμικές συνθήκες που σχετίζονται με τη θεσμοθέτηση των παραμυθιών των αδερφών Grimm, και στη ζωή και το έργο της Melanie Klein. Επιπλέον, βασικά στοιχεία της κλαϊνικής αναλυτικής θεωρίας συγκρίνονται με τις υποκείμενες δομές αλλά και με επιμέρους στοιχεία επιλεγμένων παραμυθιών. Το δεύτερο μέρος της διατριβής περιλαμβάνει την ανάγνωση ενός αριθμού γνωστών παραμυθιών, όπως η «Χιονάτη», «Ο Χάνσελ και η Γκρέτελ» και η «Σταχτοπούτα» υπό το πρίσμα της κλαϊνικής θεωρίας, με στόχο όχι μόνο να καταδειχθούν η περιπλοκότητα και το βάθος των εν λόγω παραμυθιών, αλλά και να εξηγηθεί εν μέρει η διαχρονικότητά τους

Σκοπός της διατριβής ήταν η καταγραφή των προσαρμοστικών τεχνικών και στρατηγικών που υιοθετούνται στο πλαίσιο της επιχώριας προσαρμογής διεθνών εταιρικών δικτυακών τόπων προς το αγγλικό, το γαλλικό και το ελληνικό επιχώριο. Αρχικά, εξετάσαμε τους τρόπους απόδοσης του περιεχομένου και της αρχιτεκτονικής δομής των δικτυακών τόπων συσχετίζοντάς τους με τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά των αποδεκτών. Στη συνέχεια, αναζητήσαμε τα γλωσσικά μέσα προτροπής που επιλέγονται για το ελληνικό κοινό και εντοπίσαμε τις ευρύτερες στρατηγικές προτροπής που υιοθετούνται. Η έρευνά μας επικεντρώθηκε στη διερεύνηση των τρόπων απόδοσης του οπτικορητορικού σχήματος της μεταφοράς. Υιοθετήσαμε ένα αιτιολογικό ερευνητικό μοντέλο επιχειρώντας να συσχετίσουμε την επιλογή των προσαρμοστικών τεχνικών με το πολιτισμικό υπόβαθρο των αποδεκτών. Από την ανάλυση αναδύθηκε μία τάση διατήρησης της μακροδομής και πολιτισμικής προσαρμογής της μικροδομής του δικτυακού τόπου.

Η πενταετής ερευνητική μελέτη, με τίτλο: Assessment for Autonomy Research Project (ΑΑRP), συσχετιζόταν με την αυτονομία στην εκμάθηση ξένων γλωσσών, και ειδικότερα την εκμάθηση της Αγγλικής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και περιλάμβανε την έρευνα της ετερoαξιολόγησης και της αυτoαξιολόγησης του γραπτού και προφορικού λόγου ως μέσου επίτευξης μεγαλύτερου βαθμού αυτονομίας στην εκμάθηση ξένων γλωσσών. Η έρευνα είχε τρεις φάσεις: την Προκαταρκτική Φάση (2005-2006), την Κύρια Φάση (2006-2009), και την Τελική Φάση (2009-2010), στην οποία έγινε παρέμβαση ως προς τη μορφή της προετοιμασίας των φοιτητών για την ετεροαξιολόγηση. Οι φοιτητές που πήραν μέρος στην έρευνα, κάθε χειμερινό εξάμηνο, ήταν από τα δύο τμήματα του 1ο έτους μαθήματος Language Mastery I για τα οποία ήταν υπεύθυνη η υποφαινόμενη Διδάσκουσα-Ερευνήτρια, πράγμα που σημαίνει ότι οι ερευνητικές ομάδες, δέκα στο σύνολο, ήταν τυχαία δείγματα. Συγκεντρώθηκαν ποσοτικά δεδομένα σχετικά με τις διαδικασίες της ετεροαξιολόγησης, της αυτοαξιολόγησης, καθώς και της αξιολόγησης της διδάσκουσας μέσα από δύο γραπτές εργασίες, και από μία προφορική παρουσίαση στην τάξη, οι οποίες προετοιμάστηκαν κατ΄οίκον. Σε κάθε περίπτωση η αξιολόγηση και τα αποτελέσματά της έγιναν με χρήση των ίδιων καθορισμένων κριτηρίων από τις τρεις αυτές διαφορετικές πηγές. Τα ποιοτικά δεδομένα, σχετικά με τις διαδικασίες αξιολόγησης, συγκεντρώθηκαν μέσα από ερωτηματολόγια, με απαντήσεις σε μία κλίμακα Likert, πράγμα που επέτρεψε την ποσοτική ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων. Συγχρόνως οι συνοδευτικές αναφορές πρόσφεραν μια συνολική εικόνα ως προς το πώς διέκριναν οι φοιτητές την διαδικασία αξιολόγησης οποία ήταν εστιασμένη στην αξιολόγηση από τους ίδιους. Ο σκοπός της έρευνας ήταν να δείξει ότι η ευκαιρία που θα δινόταν στους φοιτητές να αξιολογήσουν τις ικανότητες των συμφοιτητών τους και του εαυτού τους, στο γραπτό και προφορικό λόγο, θα τους επέτρεπε να κάνουν την αξιολόγηση με αντικειμενικότητα και αξιοπιστία. Για να είναι δυνατόν αυτό, ήταν απαραίτητο οι φοιτητές να υιοθετήσουν τα προκαθορισμένα κριτήρια και να τα χρησιμοποιήσουν σε ένα περιβάλλον συνεργασίας και εμπιστοσύνης. Οι στόχοι της έρευνας επιβεβαιώθηκαν κατά μεγάλο μέρος από τα αποτελέσματα. Πριν φτάσουν στο επίπεδο αυτό, όμως, οι φοιτητές όφειλαν να αποβάλουν τις προκαταλήψεις και την προσωπική τους γνώμη για την μάθηση και την αξιολόγηση. Επίσης, έπρεπε να ασχοληθούν με το θέμα με τρόπο στοχαστικό, με κριτήρια συγκεκριμένα και με κριτική σκέψη. Συγχρόνως, οι φοιτητές όφειλαν να δεχτούν αφενός μία επανεκτίμηση της σημασίας της συμμετοχής τους στην διαδικασία της αξιολόγησης και, αφετέρου, απομάκρυνση από την ετερονομία στην οποία είχαν συνηθίσει. Παρά το γεγονός ότι η διάρκεια της συμμετοχής των φοιτητών στην ετεροαξιολόγηση και στην αυτοαξιολόγηση ήταν σύντομη, οι φοιτητές αυτοί, χρησιμοποιώντας την ετεροαξιολόγηση ως βαθμίδα, απέκτησαν περισσότερη υπευθυνότητα και ανεξαρτησία, ενώ, συγχρόνως, ανέπτυξαν αυξημένο βαθμό αυτονομίας. Έτσι οι φοιτητές απόκτησαν επιδεξιότητες οι οποίες θα είναι χρήσιμες καθ’όλη την διάρκεια της ζωής τους, για να ζουν, να μαθαίνουν, και στη περίπτωση των περισσότερων εξ αυτών, να διδάσκουν καλύτερα.

Σκοπός της διατριβής ήταν η μελέτη της κατάκτησης δομών της αγγλικής γλώσσας με Α`-εξαρτήσεις αντικειμένου με (κενό) αναφορικό τελεστή από Έλληνες ομιλητές. Το θεωρητικό πλαίσιο ανάλυσης ήταν η Υπόθεση της Ερμηνευσιμότητας (Τσιμπλή 2003), η οποία διακρίνει τα χαρακτηριστικά της γραμματικής σε ερμηνεύσιμα και μη ερμηνεύσιμα. Η υπόθεση εργασίας ήταν ότι τα μη ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά της συμφωνίας υποκειμένου και αντικειμένου, οι τιμές των οποίων διαφέρουν στην ελληνική (Γ1) και την αγγλική (Γ2), ευθύνονται για τις αποκλίσεις που παρατηρούνται κατά την κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας σε στρατηγικές που αφορούν την παρουσία κενού και ανακλητικής αντωνυμίας στις εν λόγω εξαρτήσεις. Η υπόθεση εξετάστηκε μέσω δύο δοκιμασιών σε δύο πειραματικές ομάδες Ελλήνων που μαθαίνουν αγγλικά, ενδιάμεσου και προχωρημένου επιπέδου, τις οποίες συγκρίναμε με μια ομάδα ελέγχου αποτελούμενη από φυσικούς ομιλητές της αγγλικής. Τα ευρήματα της μελέτης έδειξαν ότι η χρήση της ανακλητικής αντωνυμίας μειώνεται σημαντικά σε πιό προχωρημένα επίπεδα χωρίς όμως να εγαταλείπεται πλήρως, με αποτέλεσμα η ομάδα του προχωρημένου επιπέδου να διαφέρει σημαντικά από τους φυσικούς ομιλητές. Διαπιστώθηκε επίσης ότι η προτίμηση της (μη γραμματικής) ανακλητικής αντωνυμίας εξαρτάται από σημασιολογικούς παράγοντες (το έμψυχο/άψυχο της αντωνυμίας) και την (α)διαφάνεια της δομής. Η μελέτη εξέτασε επίσης την αποδοχή/παραγωγή παθητικής ανάγνωσης συμπληρωμάτων επιθέτων του τύπου δύσκολος. Τα υψηλά ποσοστά παθητικής ανάγνωσης και στα δύο επίπεδα, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα από τις ανακλητικές αντωνυμίες μας οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η επαναρύθμιση των παραμέτρων που αφορούν στα μη ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά της συμφωνίας δεν είναι εφικτή ούτε στο προχωρημένο στάδιο εκμάθησης της Γ2.

Στόχος της διδακτορικής διατριβής είναι η περιγραφή της τελικότητας στην Ελληνική καθώς και της διαδικασίας κατάκτησής της στη μητρική γλώσσα. Ο όρος τελικότητα προέρχεται από τον Αριστοτελικό όρο τέλος που αναφέρεται στην ολοκλήρωση μιας ενέργειας. Η τελικότητα κωδικοποιείται εν μέρει ή πλήρως σε κάθε γλωσσική έκφραση μέσω της ρηματικής όψης, του ρηματικού ποιού ενεργείας και των συμπληρωμάτων του ρήματος. Ο συνδυασμός αυτών των χαρακτηριστικών στο διεπίπεδο σύνταξης/πραγματολογίας δίνει την τελική ή μη τελική ερμηνεία της πρότασης. Η καταγραφή και ανάλυση των συντακτικών και πραγματολογικών χαρακτηριστικών της τελικότητας έγινε μέσω της εξέτασης της σχέσης ρημάτων που εκφράζουν δραστηριότητα με τα ορίσματά τους (π.χ. γράφω, τρέχω) και του επιμερισμού των δομικών και των πραγματολογικών λειτουργιών που συνηγορούν στην έκφραση της τελικότητας. Συγκεκριμένα, η ρηματική όψη αντιμετωπίστηκε ως ένα γραμματικοποιημένο, (σημασιολογικά) ερμηνεύσιμο χαρακτηριστικό στα ρήματα κίνησης στην Ελληνική ενώ για την τελικότητα υιοθετήσαμε την άποψη ότι προϋποθέτει την συνάρτηση γραμματικών, μορφολογικών, θεματικών και εννοιολογικών χαρακτηριστικών και επομένως εμφανίζεται στο διεπίπεδο σύνταξης-πραγματολογίας. Στην πειραματική έρευνα εξετάστηκαν τρεις κατηγορίες ρημάτων που εκφράζουν ‘δραστηριότητα’: α) ρήματα με ένα όρισμα: ανεργαστικά και αναιτιατικά, β) μεταβατικά ρήματα με συμπλήρωμα ονοματική φράση και γ) ρήματα κίνησης με συμπλήρωμα προθετική φράση. Έξι ρήματα από κάθε κατηγορία εξετάστηκαν σε δύο συνθήκες με μεταβλητή τη ρηματική τους όψη [+/- συνοπτικό]. Οι προτάσεις με τελική ερμηνεία παρουσιάστηκαν με ένα εμφανές καταληκτικό σημείο για τη δραστηριότητα και οι προτάσεις με μη τελική ερμηνεία χωρίς το καταληκτικό σημείο. Στο πείραμα κατανόησης συμμετείχαν 150 παιδιά και 40 ενήλικες και στο πείραμα παραγωγής 250 παιδιά και 40 ενήλικες. Τα κύρια ερευνητικά ερωτήματα αφορούσαν την ανάπτυξη της σύνδεσης της ρηματικής όψης με την τελικότητα και τις αναπτυξιακές διαφορές μεταξύ μεταβατικών ρημάτων με συμπλήρωμα ονοματική φράση και ρημάτων κίνησης με συμπλήρωμα προθετική φράση. Η υπόθεση εργασίας σύμφωνα με την οποία η τελικότητα είναι χαρακτηριστικό του διεπιπέδου σύνταξης/πραγματολογίας και ως εκ τούτου προϋποθέτει την ανάπτυξη και των δύο γνωστικών πεδίων επιβεβαιώθηκε από τα αποτελέσματα.

Βασικό ζητούμενο της παρούσας έρευνας είναι η λεπτομερειακή περιγραφή και ανάλυση της συνομιλιακής ικανότητας Ποντίων μεταναστριών/τών από την πρώην Σοβιετική Ένωση, που δεν έχουν παρακολουθήσει μαθήματα νεοελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Τα ηχογραφημένα δεδομένα συλλέχθηκαν σε συνθήκες ημι-δομημένης/αδόμητης συνέντευξης και απομαγνητοφωνήθηκαν επιλεκτικά. Το θεωρητικό πλαίσιο αποτελείται από τη συνδυαστική αξιοποίηση της Ανάλυσης της Συνομιλίας (Sacks, Schegloff & Jefferson 1974) και της Ανάλυσης της Κατηγοριοποίησης των Μελών (Sacks 1992a, 1992b), εντός της Εθνομεθοδολογικής μελέτης του λόγου στη διάδραση (Garfinkel 1967). Η ημική εθνομεθοδολογική προσέγγιση εμπλουτίζεται με τη θεωρία της Συγκειμενοποίησης (Gumperz 1982, 1992), η οποία εντοπίζει συμβατικοποιημένους ενδείκτες επικοινωνιακού νοήματος, καθώς και με τη θεωρία του Προσώπου (Brown and Levinson 1987), σε αντιστοίχηση με την έννοια της ‘προτίμησης’ στην Ανάλυση της Συνομιλίας. Η συγκεκριμένη θεωρητική βάση επιτρέπει την ενδελεχή διερεύνηση της συνομιλιακής (και όχι απλά γλωσσικής) ικανότητας των μεταναστριών/τών εντός πραγματικών συνθηκών, και από τη σκοπιά των ίδιων των συνομιλητριών/τών –της ερευνήτριας/ συνεντευξιάστριας συμπεριλαμβανομένης. Επομένως, ως μέτρα αξιολόγησης της ικανότητας των μη-φυσικών ομιλητριών/των καθορίζονται μόνον όσα προκύπτουν ως σημαντικά κατά τις συγκεκριμένες συνομιλίες, και όχι όσα a priori προτείνονται από τις κυρίαρχες γλωσσικές/γνωστικές θεωρίες απόκτησης δεύτερης/ξένης γλώσσας. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων καταδεικνύει ότι τα γραμματικά λάθη στο λόγο των μεταναστριών/τών δεν εμποδίζουν εντέλει την επίτευξη μιας κοινής οπτικής (διυποκειμενικότητα) ανάμεσα στα συνομιλούντα μέλη, αλλά η ανεπαρκής γλωσσική ικανότητά τους είναι δυνατόν να επηρεάσει την εξέλιξη της συνομιλίας, προβάλλοντας και την κατηγοριοποίησή τους ως μη-φυσικών ομιλητριών/τών. Αντίστροφα, ορθές γραμματικά δομές συχνά πραγματώνουν ένα σύστημα εναλλαγής συνεισφορών στον λόγο, προτίμησης και διόρθωσης ασύμβατο με εκείνο της φυσικής ομιλήτριας/συνεντευξιάστριας, με αποτέλεσμα η τελευταία να καταφεύγει σε υπερβολική συνομιλιακή προσαρμογή η οποία, μοιραία, παρεμποδίζει την κοινωνικοποίησή των μεταναστριών/τών στις επικρατούσες νεοελληνικές συνομιλιακές νόρμες. Τα εν λόγω ευρήματα συνηγορούν υπέρ της αναγκαιότητας μιας ευρείας διαδραστικής προσέγγισης στη μελέτη της δεύτερης/ξένης γλώσσας, και της ελληνικής ειδικότερα, και προσφέρονται για αξιοποίηση στον (αποτελεσματικότερο) σχεδιασμό συναφών εκπαιδευτικών και κοινωνικών προγραμμάτων.

Σύμφωνα με ερευνητικές μελέτες η ομιλία ατόμων με προγλωσσική κώφωση παρουσιάζει σημαντικές διαφορές από την ομιλία των ακουόντων τόσο σε τεμαχιακό όσο και σε υπερτεμαχιακό επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια η έρευνα εστιάζεται περισσότερο σε δυναμικά χαρακτηριστικά της ομιλίας κατά την κώφωση, όπως στη συνάρθρωση ως συμπαραγωγή των αρθρωτικών κινήσεων, με ποικίλα ευρήματα. Ενώ υπάρχει πληθώρα μελετών για το θέμα αυτό στην αγγλική βιβλιογραφία, η παρούσα μελέτη αποτελεί την πρώτη έρευνα του φαινομένου της συνάρθρωσης στην ομιλία Ελλήνων και Ελληνίδων με κώφωση. Βασικός σκοπός της διατριβής αυτής είναι η μελέτη με τη μέθοδο της φασματογραφίας (α) της συνάρθρωσης από φωνήεν σε φωνήεν και από σύμφωνο σε φωνήεν και (β) των στατικών ακουστικών χαρακτηριστικών, όπως ο φωνηεντικός χώρος, η διασπορά και η διάρκεια των τριών ακραίων φωνηέντων, στην ομιλία νεαρών ενηλίκων, Ελλήνων και Ελληνίδων, με φυσιολογική ακοή και με κώφωση. Η συνάρθρωση και τα ακουστικά χαρακτηριστικά εξετάζονται σε σχέση με διάφορους παράγοντες, όπως το φωνηεντικό και συμφωνικό περιβάλλον, τον τόνο, τη θέση της συλλαβής, καθώς επίσης και το φύλο των ομιλητών και το βαθμό καταληπτότητας της ομιλίας τους. Η πειραματική ομάδα αποτελείται από εννέα άτομα, πέντε άνδρες και τέσσερις γυναίκες, με προφορική εκπαίδευση, απώλεια ακοής από 91 έως 105 dB HL, χωρίς κοχλιακά εμφυτεύματα, οι οποίοι έκαναν συνεχή χρήση ακουστικών βαρηκοΐας, ενώ η ομάδα ελέγχου απαρτίζεται από πέντε ομιλητές, δύο άνδρες και τρεις γυναίκες, με φυσιολογική ακοή. Το γλωσσικό υλικό περιλαμβάνει δισύλλαβες λέξεις του τύπου [pV1CV2], όπου C = [p, t, s] και V = [i, a, u], με τον τόνο είτε στην πρώτη είτε στη δεύτερη συλλαβή, μέσα σε προτάσεις της μορφής «Λέγε _____ πάλι». Προκειμένου να βρεθεί ο βαθμός καταληπτότητας διεξήχθη πείραμα κατά το οποίο 60 ακούοντες ακροατές, μη εξοικειωμένοι με την ομιλία στην κώφωση, κλήθηκαν να αναγνωρίσουν 101 λέξεις και 25 σύντομες προτάσεις όπως εκφωνήθηκαν από τους ομιλητές με κώφωση. Με βάση τα αποτελέσματα του πειράματος οι ομιλητές με κώφωση χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, πολύ υψηλής, υψηλής και μέτριας καταληπτότητας. Κατά την ακουστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε μέτρηση του πρώτου και του δεύτερου διαμορφωτή στην αρχή, στο μέσο και στο τέλος των τριών φωνηέντων καθώς και της διάρκειάς τους. Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαφάνηκαν ομοιότητες μεταξύ των δύο ομάδων στα ακουστικά χαρακτηριστικά των φωνηέντων και στη συνάρθρωση, αλλά εντοπίστηκαν και σημαντικές διαφορές. Παρατηρήθηκε διαφορετική συναρθρωτική αντίσταση/επιθετικότητα των φωνηέντων και των συμφώνων των ατόμων με κώφωση σε σχέση με αυτά της ομάδας ελέγχου. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην ομιλία των ατόμων με κώφωση βρέθηκε υπεροχή της ανάδρομης συνάρθρωσης σε φατνιακά περιβάλλοντα. Κύρια ευρήματα σχετικά με τα ακουστικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν εμπροσθοποίηση του υψηλού οπίσθιου φωνήντος [u], μειωμένη φωνηεντική αντίθεση, αυξημένη ακουστική διακύμανση και μεγαλύτερες τεμαχιακές διάρκειες των φωνηέντων των ατόμων με κώφωση. Παράγοντες όπως το φύλο και ο τόνος φάνηκε ότι επηρεάζουν διαφορετικά τα ακουστικά χαρακτηριστικά των φωνηέντων και τη συνάρθρωση στις δύο ομάδες. Τα ευρήματα της μελέτης τοποθετούνται στο θεωρητικό πλαίσιο της συμπαραγωγής, δοκιμάζοντας ιδιαίτερα το συναρθρωτικό μοντέλο του Βαθμού του Αρθρωτικού Περιορισμού (DAC model), ενώ συζητώνται πιθανές αρθρωτικές στρατηγικές που ακολουθούν οι ομιλητές με κώφωση σε σχέση με τους ακούοντες ομιλητές.

Ο σκοπός αυτής της διατριβής είναι να ερευνήσει εάν η προσέγγιση «έμφαση στη διαδικασία παραγωγής γραπτού λόγου» (White & Arndt, 1991), η οποία επικεντρώνεται περισσότερο στη διαδικασία της παραγωγής του γραπτού λόγου παρά στο αποτέλεσμα, μπορεί να βοηθήσει τους/τις νεαρούς/ρές μαθητές/τριες της έκτης δημοτικού του Ελληνικού δημόσιου σχολείου να αποκτήσουν περισσότερη ανεξαρτησία ως προς την παραγωγή γραπτού λόγου στα Αγγλικά. Η παρούσα έρευνα έλαβε χώρα σε δύο δημόσια δημοτικά σχολεία σε μία πόλη στη Βόρεια Ελλάδα κατά το σχολικό έτος 2007-2008, εξετάζοντας την κύρια υπόθεση: Η προσέγγιση «έμφαση στη διαδικασία παραγωγής γραπτού λόγου» βοηθάει τους/τις μαθητές/τριες της έκτης τάξης του Ελληνικού δημόσιου σχολείου να αναπτύξουν τις συγγραφικές τους δεξιότητες στα Αγγλικά. Με αυτό το στόχο, επιλέχθηκαν τυχαία δύο πειραματικές ομάδες και δύο ομάδες ελέγχου στα δύο συμμετέχοντα σχολεία. Το επίπεδο των μαθητών καθορίστηκε μέσω του Oxford Quick Placement test, το οποίο είναι ένα έγκυρο τεστ, και ένα προκαταρκτικό τεστ παραγωγής γραπτού λόγου διαπίστωσε την αρχική τους επίδοση στην παραγωγή γραπτού λόγου, ενώ ένα τελικό τεστ ανίχνευσε την επίδοση τους στο τέλος της έρευνας. Ένα ερωτημα-τολόγιο δόθηκε στους/στις μαθητές/μαθήτριες στην αρχή και στο τέλος της έρευνας για να ερευνηθούν οι απόψεις τους σχετικά με την παραγωγή γραπτού λόγου στην αρχή και να εξετασθεί τυχόν αλλαγή των στάσεων τους μετά τη μελέτη. Η ομάδα ελέγχου ακολούθησε το υλικό που είναι καθορισμένο από το Υπουργείο Παιδείας για τη συγκεκριμένη τάξη, ενώ τα μέλη της πειραματικής ομάδας παρακολούθησαν μία συμπληρωματική διδακτέα ύλη για την παραγωγή του γραπτού λόγου, η οποία διαμορφώθηκε από την ερευνήτρια σύμφωνα με τις αρχές της προσέγγισης «έμφαση στη διαδικασία παραγωγής γραπτού λόγου». Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παρούσα έρευνα επιβεβαίωσε την προαναφερθείσα υπόθεση ότι η προσέγγιση «έμφαση στη διαδικασία παραγωγής γραπτού λόγου» βοηθάει τους/τις μαθητές/τριες της έκτης τάξης του Ελληνικού δημόσιου σχολείου να αναπτύξουν τις συγγραφικές τους δεξιότητες στα Αγγλικά. Πιο συγκεκριμένα, ο όρος συγγραφικές δεξιότητες συμπεριλαμβάνει την επίδοση των μαθητών/τριών στην παραγωγή γραπτού λόγου καθώς επίσης και τις απόψεις τους σχετικά με την παραγωγή γραπτού λόγου. Ένα σημαντικό εύρημα για τη διδασκαλία της παραγωγής γραπτού λόγου είναι ότι ένα ευχάριστο μαθησιακό περιβάλλον που έχει ορατό στόχο μπορεί να στηρίξει τους/τις μαθητές/τριες αυτού του επίπεδου των οποίων οι γλωσσικές ικανότητες είναι ακόμα περιορισμένες, επειδή καλλιεργεί θετικές απόψεις σχετικά με την παραγωγή γραπτού λόγου. Η διατριβή τελειώνει με συστάσεις βασισμένες στα ευρήματα και προτάσεις για περαιτέρω έρευνα.

Ο γενικός σκοπός αυτής της διατριβής είναι να ερευνηθεί η ανάπτυξη των ερωτηματικών προτάσεων στην Ελληνική ως μητρική γλώσσα από φυσιολογικά αναπτυσσόμενα παιδιά. Πιο συγκεκριμένα, η κατανόηση και η παραγωγή των ερωτηματικών προτάσεων εξετάζεται βάσει τεσσάρων θεμελιωδών ερωτήσεων που σχετίζονται με την ευαισθησία των παιδιών στους περιορισμούς μακράς μετακίνησης, στην εξάλειψη των διαφορών μεταξύ φωνητικής και σημασιολογικής αναπαράστασης, στην τοπικότητα και στην οικονομική επεξεργασία. Όλες αυτές οι ερωτήσεις απαντώνται κυρίως μέσω των ακόλουθων συνθηκών: βραχεία/ μακρά εξαγωγή ερωτηματικού, παρουσία ή απουσία ερωτηματικών νησίδων/ άρνησης/ σύνδεσης λόγου (Discourse-linking), και παρουσία του συμπληρωματικού δείκτη ‘ότι’ ή ‘να’. Προκειμένου να ελεγχθούν οι προβλέψεις για τα Ελληνικά σχετικά με τις παραπάνω θεμελιώσεις ερωτήσεις, ενενήντα παιδιά ελληνικής καταγωγής 4-7 χρόνων συμμετείχαν σε μια σειρά πειραμάτων κατανόησης και παραγωγής. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων στοχεύει σε συγκρίσεις ανάμεσα στην κατανόηση και παραγωγή ερωτηματικών προτάσεων, καθώς και ανάμεσα στην παραγωγή ερωτηματικών προτάσεων μακράς και βραχείας απόστασης. Αυτές οι συγκρίσεις γίνονται σε ενδογλωσσικό και διαγλωσσικό επίπεδο, με απώτερο στόχο τη βαθύτερη κατανόηση της ανάπτυξης της μετακίνησης ερωτηματικού. Στο σύνολό τους τα αποτελέσματα αποδεικνύουν την ύπαρξη της κυκλικής μετακίνησης, την ευαισθησία σε νησίδες ερωτηματικού και άρνησης, τη σύγκλιση της σημασιολογικής και φωνητικής αναπαράστασης, την προτίμηση για τοπική μετακίνηση και, τέλος, τη λειτουργία αρχών οικονομικής επεξεργασίας. Συνολικά, όλα τα δομικά σχήματα που παρατηρήθηκαν δείχνουν μια γλωσσική συμπεριφορά συμβατή με την Καθολική Γραμματική και συνεπώς συνηγορούν υπέρ των θεωριών Συνέχειας στην κατάκτηση της γλώσσας. Η ωρίμανση φαίνεται να έγκειται στην ικανότητα επεξεργασίας των παιδιών και κυρίως στο επίπεδο της σημασίας παρά στο επίπεδο της μορφής.

Η παρούσα εργασία ερευνά την απόκτηση άρθρων και αντωνυμιών σε θέση αντικειμένου στην Αγγλική ως τρίτη γλώσσα από τουρκόφωνους ομιλητές της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Η πειραματική αυτή ομάδα συγκρίνεται με φυσικούς ομιλητές της Ελληνικής οι οποίοι μαθαίνουν αγγλικά ως δεύτερη γλώσσα. Το επίπεδο γλωσσομάθειας στην αγγλική γλώσσα και για τις δύο ομάδες είναι lower-intermediate. Οι ομάδες αποτελούνται από μαθητές γυμνασίου στον Έβρο οι οποίοι παρακολούθησαν μαθήματα αγγλικών στα πλαίσια του σχολικού προγράμματος από τη συγγραφέα της διατριβής. Κατά την περίοδο συλλογής των δεδομένων (2004-2006) η μελέτη της απόκτησης των άρθρων στην τρίτη γλώσσα ήταν μια σχετικά ανεξερεύνητη περιοχή σε σχέση με αντίστοιχες μελέτες τη δεύτερη γλώσσα. Παράλληλα, η τυπολογική απόσταση ανάμεσα στην Τουρκική γλώσσα από τη μία πλευρά και στη Ελληνική/Αγγλική από την άλλη όσον αφορά στο σύστημα των άρθρων και στη δυνατότητα παράλειψης αντωνυμιών αντικειμένου αποτέλεσαν το έναυσμα για την εκπόνηση αυτής της εργασίας. Καθώς τα άρθρα και οι αντωνυμίες θεωρούνται στοιχεία της φράσης προσδιοριστή (D-elements), η ανάπτυξή τους στη διαγλώσσα των ομιλητών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Για το σκοπό αυτό, τρεις διαφορετικοί τύποι τεστ παραγωγής προφορικού λόγου χρησιμοποιήθηκαν, τα οποία έδειξαν ότι η Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα έχει σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη του συστήματος των άρθρων στα Αγγλικά ως τρίτη γλώσσα. Αντίστοιχη όμως επίδραση δεν παρατηρείται για τη χρήση των αντωνυμιών στην Τρίτη γλώσσα.

Η παρούσα έρευνα έχει σκοπό να εξερευνήσει μοτίβα αναφερόμενης χρήσης γλωσσικών στρατηγικών μάθησης από ελληνόφωνους μαθητές της αγγλικής γλώσσας στην 6η τάξη Δημοτικού Σχολείου σε σχέση με το επίπεδο γλωσσομάθειάς τους, τα κίνητρά τους για την εκμάθηση της αγγλικής και το φύλο τους. Η κύρια ερευνητική υπόθεση προτείνει ότι και οι τρεις μεταβλητές ασκούν επιρροή στη χρήση στρατηγικών από αυτούς τους μαθητές. Στόχος είναι η επισήμανση των στρατηγικών εκείνων οι οποίες διαφοροποιούν τους μαθητές υψηλότερου επιπέδου γλωσσομάθειας από αυτούς με χαμηλότερο επίπεδο καθώς και η αξιοποίηση αυτής της γνώσης για εμπλουτισμό των στρατηγικών οδών των μαθητών και επαύξηση της επίτευξής τους στη γλώσσα-στόχο. Υιοθετήθηκε και ποσοτική και ποιοτική προσέγγιση με συνολικό δείγμα 763 συμμετεχόντων σε είκοσι επτά Δημοτικά Σχολεία στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Τα ερευνητικά εργαλεία ήταν ένα ερωτηματολόγιο στρατηγικών προσαρμοσμένο από τον «Κατάλογο Στρατηγικών για Εκμάθηση Γλώσσας» (“Strategy Inventory for Language Learning”: SILL) της Oxford (1990) ώστε να ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες των νεαρών μαθητών, ένα συνοδευτικό ερωτηματολόγιο όπου έγινε καταγραφή των κινήτρων για την εκμάθηση της αγγλικής με βάση το κοινωνικo-εκπαιδευτικό μοντέλο του Gardner (2001), και το «Τεστ Γρήγορης Κατάταξης» (“Quick Placement Test”: QPT: UCLES 2001) για έγκυρη μέτρηση της γλωσσομάθειας. Πιλοτική δοκιμασία προγενέστερη της έρευνας οδήγησαν στην τελική μορφοποίηση του ερωτηματολογίου στρατηγικών. Όλα τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν την κύρια υπόθεση της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, το επίπεδο γλωσσομάθειας επηρέασε περίπου τις μισές στρατηγικές στο προσαρμοσμένο ερωτηματολόγιο ενώ τα κίνητρα για την εκμάθηση της αγγλικής είχαν σημαντικότατη επίδραση στα τρία τέταρτα των στρατηγικών. Τα κορίτσια υπερέβησαν των αγοριών στην αναφερόμενη χρήση των γνωστικών, μεταγνωστικών, συναισθηματικών και κοινωνικών στρατηγικών επιδεικνύοντας πρώιμη βιολογική, συναισθηματική και κοινωνική ωριμότητα καθώς και υψηλότερα κίνητρα. Η ανάλυση των σύντομων και εκτενών συνεντεύξεων ενίσχυσαν τα ποσοτικά αποτελέσματα και οδήγησαν στο πορτρέτο του «πολύ πετυχημένου μαθητή», επιπέδου γλωσσομάθειας Β1 (Συμβούλιο της Ευρώπης: Council of Europe 2001), το οποίο θεωρείται ως εξαιρετικό και διακρίνει το μαθητή αυτό από τα χαμηλότερα επίπεδα. Τέλος, γίνονται σημαντικές παιδαγωγικές συστάσεις για την τάξη της αγγλικής γλώσσας προς την κατεύθυνση συγκεκριμένης παρέμβασης για εκπαίδευση στις στρατηγικές, και δίνονται οδηγίες για μελλοντική έρευνα.

Ο κύριος στόχος αυτής της διατριβής είναι να εξεταστούν τέσσερεις βασικές επιδράσεις (η επίδραση της σειράς των λέξεων, η μορφολογική και γλωσσική επίδραση καθώς και η επίδραση του είδους των πειραμάτων) πάνω σε διαφορετικά γραμματικά φαινόμενα δύο μορφολογικά πλούσιων γλωσσών – της Σερβικής και της Ελληνικής, ούτως ώστε να προσδιοριστεί το εύρος της διαταραχής της κατανόησης και της παραγωγής λόγου στον αγγραματισμό. Τα δεδομένα που παρουσιάζονται στην παρούσα διατριβή προήλθανε από την μελέτη πέντε με μη ρέοντα λόγο αφασικών, τριών σερβόφωνων και δυο ελληνόφωνων. Πιο συγκεκριμένα, για να εξεταστεί η αγγραματική κατανόηση θεματικών ρόλων και η ικανότητα των ασθενών να χρησιμοποιούν μορφολογικά στοιχεία στην κανονική (ΥΡΑ) και μη-κανονική (ΑΡΥ) σειρά λέξεων, χρησιμοποιήθηκε το τεστ αντιστοίχησης εικόνας-πρότασης. Σε αυτό το τεστ προσφέρθηκαν σε όλους τους συμμετέχοντες προτάσεις με εστίαση και θεματοποίηση, καθώς και αναφορικές προτάσεις υποκειμένου και αντικειμένου. Γενικά, τα αποτελέσματα των ασθενών και στις δυο γλώσσες επέδειξαν απόλυτη επιτυχία στη ΥΡΑ σειρά λέξεων. Πιο συγκεκριμένα, οι ελληνόφωνοι ασθενείς σημείωσαν καλύτερη απόδοση στις δομές με εστίαση και στις αναφορικές προτάσεις αντικειμένου. Αντιθέτως, το Act out τεστ εστίαζε στο να εξετάσει την κατανόηση των wh-ερωτήσεων που σχηματίζονται με μετακίνηση των ερωτηματικών τελεστών. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν την άριστη απόδοση στις ερωτήσεις ορίσματος υποκειμένου, οι οποίες κατανοήθηκαν πολύ καλύτερα από τις wh-ερωτήσεις ορίσματος αντικειμένου από τους ασθενείς των δύο γλωσσών (παρόμοια ευρήματα βρέθηκαν στις μελέτες των Hickok & Avrutin, 1996; Avrutin, 2000; Salis & Edwards, 2005 σε αγγλόφωνους ασθενείς). Το δεύτερο πείραμα συμπεριλάμβανε δυο τεστ - κρίσης γραμματικότητας πρότασης και επανάληψης πρότασης, τα οποία στόχευαν στο να εξετάσουν εάν οι αγγραματικοί κατανοούν και παράγουν τις καταλήξεις των πτώσεων, καθώς και τη συμφωνία ανάμεσα σε Υποκείμενο και Ρήμα σε γραμματικές και μη-γραμματικές προτάσεις. Επιπροσθέτως, τα τεστ προσπάθησαν να εξετάσουν κατά πόσο οι ασθενείς είναι ικανοί να κατανοήσουν και να παράγουν προτάσεις σε κανονική (ΥΡΑ) και μη-κανονική (ΡΑΥ) σειρά λέξεων συνδυάζοντας συντακτικά στοιχεία με μορφολογικά. Τα αποτελέσματα επέδειξαν την άριστη απόδοση στην δοκιμασία κρίσης γραμματικότητας των προτάσεων και στις δύο ομάδες γλωσσών – οι ασθενείς επίσης απέδειξαν ότι διατήρησαν την ικανότητα αναγνώρισης συμφωνίας Υποκειμένου- Ρήματος (αντίστοιχα αποτελέσματα βρέθηκαν στις μελέτες της Friedmann στα αραβικά και εβραϊκά (2003), καθώς και στις δυο πρόσφατες μελέτες της Varlokosta και συνεργατών (2006) και της Nanousi και συνεργατών (2006) πάνω στην ελληνική γλώσσα). Αντιθέτως, στην δοκιμασία επανάληψης πρότασης παρατηρήθηκε αισθητή μείωση της απόδοσης – οι ασθενείς αντιμετώπισαν ιδιαιτέρως μεγάλη δυσκολία στην προσπάθειά να επαναλάβουν τις μη-γραμματικές προτάσεις. Πρέπει να επισημανθεί επίσης ότι οι ασθενείς και των δύο γλωσσικών ομάδων προσέφεραν στατιστικά καλύτερη απόδοση στις ΥΡΑ παρά στις ΡΑΥ δομές (σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας της Friedmann και συνεργατών (2001)). Τέλος, τα αποτελέσματα αυτής της διατριβής υποδεικνύουν ότι η κατανόηση και η παραγωγή προτάσεων με μη-κανονική σειρά λέξεων (ΑΡΥ και ΡΑΥ αντίστοιχα) ήταν αρκετά διαταραγμένη στους σερβόφωνους και τους ελληνόφωνους ασθενείς, παρόμοια με αυτήν των αποτελεσμάτων των αγγλόφωνων ασθενών. Επιπροσθέτως, σε αντίθεση με τους σερβόφωνους, οι ελληνόφωνοι ασθενείς κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν κάποια από τα μορφολογικά στοιχεία στις προτάσεις με μη-κανονική σειρά λέξεων, εφόσον προσέφεραν ικανοποιητική απόδοση στις δομές με εστίαση και στις αναφορικές προτάσεις αντικειμένου.

Σκοπός της διατριβής ήταν η μελέτη των μεταφραστικών προβλημάτων κατά τη διαδικασία υποτιτλισμού κινηματογραφικών ταινιών και ταινιών κινουμένων σχεδίων. Εξετάσαμε τα μεταφραστικά προβλήματα με ιδιαίτερη έμφαση στα προβλήματα που ανακύπτουν κατά τη μετάφραση του υβρεολόγιου και των κωμικών στοιχείων στις ταινίες. Στη συνέχεια καταγράψαμε τις μεταφραστικές τεχνικές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Ακόμη αναφερθήκαμε στις γλωσσικές λειτουργίες που επιτελούν οι ύβρεις στις κινηματογραφικές ταινίες και αναλύσαμε πώς οι λειτουργίες αυτές επηρεάζουν τη μετάφρασή τους. Η έρευνα εντάσσεται στο πλαίσιο της Περιγραφικής Μεταφρασεολογίας και το γλωσσικό μας υλικό αποτελείται από 17 αγγλικές και γαλλικές ταινίες. Ένα άλλο θέμα που θίξαμε ήταν η χρησιμότητα του υποτιτλισμού, κυρίως του διαγλωσσικού, στην εκμάθηση/διδακτική των γλωσσών και παρουσιάσαμε τα αποτελέσματα μιας πιλοτικής έρευνας και μιας έρευνας μέσω ερωτηματολογίου στον εν λόγω τομέα. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι η κύρια μεταφραστική τεχνική είναι η διατήρηση του υβρεολόγιου και των κωμικών στοιχείων στις ταινίες και ότι η συμβολή των υπότιτλων είναι σημαντική για την ενίσχυση συγκεκριμένων δεξιοτήτων στην ξένη γλώσσα.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποτελεί μία συγκριτική προσέγγιση έξι έργων της ιταλοαμερικανικής και ελληνοαμερικανικής λογοτεχνίας τα οποία γράφτηκαν στις τρεις τελευταίες δεκαετίες του 20αι. Βασισμένη στο κοινό θέμα της επιστροφής των συγγραφέων, μεταφορικής ή κυριολεκτικής στη χώρα προέλευσης και στον πολιτισμό της, η διατριβή αυτή εξετάζει τους κοινούς τόπους της μυθολογίας, των τελετουργιών και την αφήγηση ιστοριών όπου και καταφεύγουν οι συγγραφείς κυρίως τρίτης γενιάς σε αναζήτηση του αυτοπροσδιορισμού τους. Με την γεωγραφική εγγύτητα, το κοινό ιστορικό και πολιτισμικό παρελθόν στις δύο χώρες προέλευσης, Ελλάδα και Ιταλία, καθώς και μία παρόμοια υποδοχή των μεταναστών τους στην χώρα υποδοχής να διευκολύνουν την συγκριτική προσέγγιση, οι εθνοτικοί συγγραφείς των δύο λογοτεχνιών, όπως αποδεικνύεται, καταλήγουν να υιοθετήσουν μία μετααποικιακή αντίληψη του εθνοτικού χώρου, ως χώρου αντοχής και ενδυνάμωσης.

Η διατριβή εξετάζει τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται από ηλικιωμένους ομιλητές και ομιλήτριες για την κατασκευή της ηλικιακής τους ταυτότητας. Το θεωρητικό πλαίσιο αποτελείται από τη συνδυαστική αξιοποίηση της Ανάλυσης της Συνομιλίας (Sacks, Schegloff and Jefferson 1974) και της Ανάλυσης της Κατηγοριοποίησης των Μελών (Sacks 1992a, b), εντός της Εθνομεθοδολογικής μελέτης του λόγου στη διάδραση (Garfinkel 1967). Η εθνομεθοδολογική προσέγγιση εμπλουτίζεται με τη Θεωρία της Επικοινωνιακής Προσαρμογής (Coupland, Coupland and Giles 1991), η οποία έχει επίσης ασχοληθεί με ζητήματα ταυτότητας και ηλικίας, καθώς και με τη θεωρία του ‘προσώπου’ (Brown and Levinson 1987), η οποία αντιστοιχίζεται με την έννοια της ‘προτίμησης’ στην Ανάλυση της Συνομιλίας. Στη βάση αυτή, αναλύονται αυθεντικά δεδομένα προερχόμενα από καθημερινές συνομιλίες καθώς και από τηλεοπτικά προγράμματα προφορικού λόγου. Εντός του συγκεκριμένου θεωρητικού πλαισίου, η ταυτότητα αντιμετωπίζεται ως ζήτημα ενδεικτικότητας και τοπικής συγκρότησης, και όχι αμετάβλητης ουσίας του προσώπου. Ανάλογα με την εκάστοτε περίσταση επικοινωνίας, τα άτομα μέσης ή μεγάλης ηλικίας επιχειρούν μεθοδικά την κατασκευή της ηλικιακής τους ταυτότητας: διεκδικούν, απορρίπτουν ή μεταβάλλουν την ιδιότητα του μέλους στην ηλικιακή κατηγορία γέρος-γριά/μεσήλικας/μεγαλύτερος-μεγαλύτερη και στα χαρακτηριστικά ή στις δράσεις που συνεπάγονται? αποκαλύπτουν ή συγκαλύπτουν τη βιολογική ηλικία τους? επιδίδονται σε εξομολογήσεις προβλημάτων ή σε αφηγήσεις της ζωής τους. Τα προσδοκώμενα οφέλη ποικίλουν κατά περίσταση, αλλά η σχετικότητα της επιδιωκόμενης ηλικιακής ταυτότητας επαφίεται, εντέλει, στην αποδοχή η την απόρριψή της από τις εκάστοτε συνομιλήτριες και συνομιλητές τους, μέσω της πραγμάτωσης σχετικών διαδραστικών κινήσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι μέθοδοι των μελών συναρθρώνονται αναπόφευκτα με εντόπιες κοινωνικοπολιτισμικές διαστάσεις και, ιδίως, με την επικρατούσα στερεοτυπική και μεροληπτική αντιμετώπιση των γηρατειών.

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η μελέτη της παραγωγής του ρυθμού ομιλίας της ξένης γλώσσας καθώς επίσης και επιλεγμένων στοιχείων του συστήματος ηχηρότητας και δασύτητας των κλειστών συμφώνων από Έλληνες μαθητές της Αγγλικής, πριν και μετά από συγκεκριμένη διδακτική παρέμβαση για την προφορά, η οποία πραγματοποιήθηκε σε περιβάλλον ξένης γλώσσας. Για τους σκοπούς της έρευνας συμμετείχαν δύο ομάδες ομιλητών, η πειραματική ομάδα, η οποία διδάχθηκε την προφορά και η ομάδα ελέγχου, η οποία ακολούθησε το κανονικό πρόγραμμα των μαθημάτων, χωρίς ειδική διδακτική παρέμβαση για την προφορά. Η κάθε ομάδα περιλάμβανε μαθητές τριών διαφορετικών ηλικιών (10, 13 και 16 ετών), ώστε να διερευνηθεί ο ρόλος της ηλικίας των μαθητών σε σχέση με τη φωνολογική κατάκτηση της ξένης γλώσσας. Επίσης πραγματοποιήθηκε συλλογή δεδομένων από τα Ελληνικά και τα Αγγλικά ως πρώτες γλώσσες. Η διδακτική παρέμβαση περιλάμβανε 51 σύντομα μαθήματα ενσωματωμένα στο μάθημα της Αγγλικής γλώσσας στο δημόσιο σχολείο, με βάση τη μεθοδολογία διδασκαλίας που διατυπώθηκε από τις Celce-Murcia, Brinton and Goodwin (1996), οι οποίες πρότειναν πέντε στάδια διδασκαλίας που εκτείνονται από ελεγχόμενες μέχρι ελεύθερες δραστηριότητες. Ο ρυθμός ομιλίας εξετάστηκε με τη χρήση του μέτρου PVI (Low, Grabe και Nolan 2000, Grabe και Low 2002), το οποίο εξετάζει την διακύμανση στη διάρκεια φωνηεντικών και συμφωνικών διαστημάτων στο λόγο. Η κατάκτηση του συστήματος κλειστών συμφώνων μετρήθηκε με ακουστικές αναλύσεις κυματομορφής και φασματογραφήματος σε επιλεγμένα στοιχεία των κλειστών συμφώνων σε αρχική και τελική θέση λέξης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πριν τη διδασκαλία ήταν γενικά έντονη η παρεμβολή της μητρικής γλώσσας και οι παγκόσμιες τάσεις της γλώσσας. Μετά τη διδασκαλία εμφανίστηκε αλλαγή στην προφορά των πειραματικών ομάδων, αλλά όχι στις ομάδες ελέγχου. Τα αποτελέσματα έδειξαν μεγάλη διακύμανση λόγω του ομιλητή, κυρίως μετά τη διδασκαλία. Γενικά, βελτίωση σημειώθηκε για τις πειραματικές ομάδες, ωστόσο προφορά παρόμοια με τη γλώσσα-στόχο ήταν εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί με συστηματικό τρόπο. Επίσης δεν διαφάνηκε ξεκάθαρη επίδραση του παράγοντα της ηλικίας των ομιλητών. Στη μελέτη αυτή παρουσιάζεται μια λεπτομερής ανάλυση πιθανών παραγόντων που περιορίζουν την ικανότητα κατάκτησης της προφοράς μιας ξένης γλώσσας και διατυπώνονται παιδαγωγικές προεκτάσεις των ευρημάτων. Τέλος, τα αποτελέσματα αξιολογούνται σε σχέση με θεωρητικά πλαίσια φωνολογικής κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας.

Βασικός στόχος της παρούσας διατριβής είναι ο έλεγχος του κατά πόσο η συχνότητα, καθώς και λεξικοί και γραμματικοί παράγοντες της Ελληνικής, επηρεάζουν τις αποφάσεις επισύναψης προσωρινά αμφίσημων Προθετικών Φράσεων. Η παρούσα διατριβή περιλαμβάνει την ανάλυση ενός δείγματος σώματος κειμένων γραπτού λόγου (σώμα κειμένων του Ινστιτούτου Επεξεργασίας Λόγου) και ενός δείγματος προφορικού λόγου. Οι αναλύσεις των σωμάτων κειμένων πραγματοποιήθηκαν με σκοπό να εξεταστεί η συχνότητα επισύναψης Προθετικών Φράσεων σε Ρ-ΟΦ-ΠΦ δομές. Τα δεδομένα από τα σώματα κειμένων αναλύθηκαν σε δύο επίπεδα (συντακτική και λεξικο-σημασιολογική ανάλυση) έτσι ώστε να εξεταστούν οι προβλέψεις της Υπόθεσης Tuning (Mitchell, Cuetos, Corley & Brysbaert, 1995) η οποία προβλέπει ότι ο συντακτικός αναλυτής αναμένεται να ‘συντονίζεται’ μόνο στη συχνότητα συντακτικών δομών κατά την άμεση προτασιακή επεξεργασία. Η ανάλυση των σωμάτων κειμένων στο επίπεδο κατά το οποίο συμπεριλήφθηκαν μόνο προτάσεις με τις προθέσεις με, σε, από και για, έκανε δυνατή τη θεώρηση του κατά πόσο τα πρότυπα συχνότητας αντανακλώνται στις άμεσες προτιμήσεις επισύναψης Προθετικών Φράσεων από φυσικούς ομιλητές της Ελληνικής, σε επίπεδο λεξικο-σημασιολογικής ανάλυσης. Επιπρόσθετα, η ανάλυση των σωμάτων κειμένων σε λεξικο-σημασιολογικό επίπεδο περιελάμβανε και την εξέταση του κατά πόσο η Συμφωνία Οριστικότητας (Definiteness Agreement) στην Ελληνική εκτείνεται σε σύνθετες ΟΦ σε λειτουργία αντικειμένου όταν η ΟΦ είναι το συμπλήρωμα Προθετικών Φράσεων που περιέχουν τις προθέσεις με, σε, από και για (Stavrou & Tsimpli, 2009). Στην παρούσα μελέτη συμμετείχαν τρεις ομάδες φυσικών ομιλητών της Ελληνικής: δύο ομάδες μονόγλωσσων ενηλίκων και μία ομάδα παιδιών ηλικίας 11 έως 12 χρόνων. Η πρώτη ομάδα ενηλίκων συμμετείχε σε ένα πείραμα αποδεκτότητας προτάσεων το οποίο περιλαμβάνει προτάσεις στις οποίες οι Προθετικές Φράσεις επισυνάπτονται είτε στην προηγούμενη ΡΦ ή στην ΟΦ (η επισύναψη επιτυγχάνεται με βάση τις πραγματολογικές πληροφορίες της πρότασης). Τα αποτελέσματα αυτού του πειράματος έδειξαν ότι τα σκορ αποδεκτότητας διέφεραν ανάλογα με τη λεξική επιλογή της πρόθεσης-κεφαλής των Προθετικών Φράσεων. Τα αποτελέσματα του δεύτερου πειράματος (ψυχομετρικό πείραμα μέτρησης χρόνου αντίδρασης) επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα του πειράματος αποδεκτότητας σε μεγάλο βαθμό. Επιπλέον, η ανάλυση των μέσων χρόνων αντίδρασης των συμμετεχόντων έδειξε ότι η Συμφωνία Οριστικότητας επηρέασε σημαντικά την προτασιακή επεξεργασία, είχε όμως άμεση συνάρτηση με την επιλογή της πρόθεσης στην ΠΦ. Η χρονομετρική εξέταση των προτιμήσεων επισύναψης των παιδιών έδειξε ότι τα παιδιά - στην ηλικία των 11 έως 12 χρόνων – χρησιμοποιούν ουσιαστικά τις ίδιες στρατηγικές προτασιακής επεξεργασίας με τους ενήλικες με τη διαφορά ότι δείχνουν λιγότερη ευαισθησία από τους ενήλικες στην επεξεργασία λεξικο-σημασιολογικών πληροφοριών. Συνολικά, τα αποτελέσματα των αναλύσεων των σωμάτων κειμένων και των ψυχογλωσσολογικών πειραμάτων οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μια ιεράρχηση των προθέσεων με, σε, από και για, η οποία σχετίζεται με το λεξικό περιεχόμενο των προθέσεων, καθώς και ότι, μολονότι υπάρχει μία εν μέρη αντιστοιχία μεταξύ των μετρήσεων συχνότητας και των προτιμήσεων επισύναψης της ΠΦ, τα αποτελέσματα των χρονομετρικών πειραμάτων δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνο με βάση τη συχνότητα.

Η διδακτορική διατριβή ερευνά την περιοχή της αιτιότητας ιδωμένης στο πλαίσιο της θεωρίας της Συνάφειας (Relevance) και άλλων γνωστών θεωριών με πραγματολογική και σημασιολογική προσέγγιση. Πέρα από την πληρέστερη κατανόηση του φαινόμενου της αιτιότητας, έχει απώτερο διδακτικό σκοπό την εμπεριστατωμένη επιστημονική ενημέρωση των σύγχρονων διδακτικών συγγραμμάτων γραμματικής και συντακτικού. Πιο συγκεκριμένα, η διατριβή εξετάζει το σύνολο των εννοιολογικών διαφορών ανάμεσα στους δύο πρωτοτυπικούς αιτιολογικούς συνδέσμους της υπόταξης στη Νέα Ελληνική παρατηρώντας τη συμπεριφορά τους στα πλαίσια των χρήσεών τους (context). Με δεδομένο ότι η γλώσσα αποτελεί το κατεξοχήν εργαλείο επικοινωνίας, εξετάζεται η δυνατότητα θεραπείας του παραπάνω ζητήματος στη βάση γνωστικής-πραγματολογικής προσέγγισης. Μέσα από μια σειρά θεωριών υπονοήματος καταδεικνύεται η διαφοροποιημένη χρήση και συμπεριφορά των συνδέσμων ως δεσμευτικών γλωσσικών στοιχείων σήμανσης της αιτιότητας ως προς τη συμβολή τους στην επίτευξη συντονισμού επικοινωνίας με μέσο στην έκφραση αιτιολογικών προτάσεων. Παράλληλα, αυτή η παρατήρηση εμφανίζει τα σημεία υπεροχής ή υστέρησης τόσο των μεθόδων εννοιολογικών αναλύσεων που υιοθετούνται όσο και των διαφόρων περιγραφών αιτιολογικών εννοιών που έχουν προσφέρει έως τώρα αποτελέσματα. Η προτεινόμενη μέθοδος εννοιολογικών αναλύσεων καταλήγει να είναι αυτή της συνάφειας, ως μέθοδος που παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθησία σε επικοινωνιακές παραμέτρους, π.χ. τύποι υπονοήματος, εγκυκλοπαιδική γνώση, πλαίσια επικοινωνιακής κατάστασης, παράγοντες σύνθεσης του συνεχούς λόγου. Η συγκεκριμένη ερευνητική πρόταση απορρέει, κατά βάση, ως αντίδραση στα προβλήματα που ταλανίζουν την παράδοση της πραγματολογικής ανάλυσης, έτσι όπως αυτή διαμορφώθηκε στο πέρασμα των τελευταίων δεκαετιών από τις κατευθύνσεις του Grice.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει τη γλωσσική παραγωγή και κατανόηση σε οκτώ ελληνόφωνους αγραμματικούς ασθενείς με αφασία τύπου Μπροκά μετά από σχετική διάγνωση ισχαιμικού ή αιμορραγικού επεισοδίου στο αριστερό τους ημισφαίριο. Η μελέτη μας επανεξετάζει το δημοφιλή διαχωρισμό “γλωσσική ικανότητα-γλωσσική επιτέλεση” από μια νέα οπτική γωνία που επικεντρώνεται στην επεξεργασία των γλωσσικών διεπιπέδων από τους αγραμματικούς ασθενείς. Κατά συνέπεια, το γλωσσολογικό πλαίσιο που υιοθετείται εκτιμά ότι η γλώσσα εμπεριέχει διεπίπεδα ανάμεσα σε διάφορα συστατικά στοιχεία της γραμματικής, έτσι ώστε το αγραμματικό έλλειμμα να μην μπορεί να ιδωθεί ως έλλειμμα αποκλειστικά ενυπάρχον στα συστατικά στοιχεία της σύνταξης, της μορφολογίας, ή του λεξιλογίου ξεχωριστά. Κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της έρευνας πραγματοποιήθηκε μια σειρά από online και offline πειράματα γλωσσικής παραγωγής και κατανόησης, που είχαν σαν στόχο να περιορίσουν τη γλωσσική επεξεργασία των αφασικών ασθενών σε δομές που καθορίζονται από τα διεπίπεδα πραγματολογίας – σύνταξης και λεξιλογίου – σύνταξης. Πιο συγκεκριμένα, η ομάδα των αφασικών ασθενών (μαζί με την ομάδα ελέγχου που απαρτίζεται από δεκαπέντε ελληνόφωνα υποκείμενα χωρίς κάποια γλωσσική δυσλειτουργία, και ιδίας ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου με τους ασθενείς Μπροκά) υποβλήθηκαν σε δύο online πειράματα που διερευνούν την ερμηνεία κενών και εκπεφρασμένων αντωνυμιών (σε θέση υποκειμένου) σε διφορούμενα ενδο-προτασιακά και δια-προτασιακά γλωσσικά περιβάλλοντα, όπως επίσης και σε πειράματα αντιστοίχησης πρότασης-εικόνας, απόσπασης και επανάληψης προτασιακών δομών, και σε ένα πείραμα τροποποιητικού ελέγχου της πρόσβασης των πειραματικών υποκειμένων στο μετα-ρηματικό ηγούμενο των αναιτιολογικών ρημάτων (cross-modal lexical priming τεχνική) που διερευνά την ερμηνεία και την παραγωγή αυτοπαθών, μεταβατικών και αναιτιολογικών ρημάτων (ενεργητικής και μεσο-παθητικής μορφολογίας) στην ελληνική γλώσσα. Τα αποτελέσματα από τα πειράματα που διεξήχθησαν καταδεικνύουν ότι οι αφασικοί ασθενείς αντιμετώπισαν έντονη δυσκολία (ι) στην αφομοίωση πραγματολογικών πληροφοριών που καθορίζουν την ερμηνεία των εκπεφρασμένων αντωνυμιών σε θέση υποκειμένου, και (ιι) στην πρόσβαση πληροφοριών «φιλτραρισμένων» από το λεξικό που καθορίζουν την κατηγοριοποίηση κάποιων αμετάβατων ρημάτων ενεργητικής μορφολογίας ως αναιτιολογικών. Τα πειραματικά δεδομένα επίσης αποκαλύπτουν την εκτεταμένη χρήση αντισταθμιστικών στρατηγικών από πλευράς της ομάδας ελέγχου αλλά κυρίως από πλευράς των οκτώ αφασικών ασθενών τύπου Μπροκά με απώτερο στόχο τη μείωση του κόστους γλωσσικής επεξεργασίας. Η υπεροχή του συντακτικού υποκειμένου, η μεσο-παθητική μορφολογία των ρημάτων ως ένδειξη μεταβατικότητας, και το [+έμψυχο] σημασιολογικό χαρακτηριστικό των συντακτικών υποκειμένων στις εν λόγω προτασιακές δομές πιστοποιήθηκαν ως οι πιο δημοφιλείς στρατηγικές αντιστάθμισης κατά τη διάρκεια της offline και (κυρίως) της online γλωσσικής επεξεργασίας των πειραματικών υποκειμένων. Η παρούσα διατριβή ερμηνεύει τα συγκεκριμένα αποτελέσματα μέσω της θεωρίας της περιορισμένης γλωσσικής επιτελεστικής ικανότητας των αφασικών ασθενών τύπου Μπροκά που απορρέει από το υψηλό επεξεργαστικό κόστος των γλωσσικών δομών που διαμορφώνονται στα διεπίπεδα της γραμματικής, όπως επίσης και μέσω της σύλληψης των δυσλειτουργιών στην αφασία τύπου Μπροκά μέσα από μια οπτική γλωσσικών και γνωστικών/εκτελεστικών δυσλειτουργιών.

Σκοπός αυτής της διατριβής είναι να αξιολογήσει τον ρόλο των ερμηνεύσιμων και μη-ερμηνεύσιμων χαρακτηριστικών στη διαδικασία απόκτησης δεύτερης γλώσσας επικεντρώνοντας στην Παράμετρο του Κενού Υποκειμένου στην Ελληνική/Αγγλική διαγλώσσα. Η παρούσα μελέτη μας επέτρεψε να εξετάσουμε τα αίτια της απουσίας ομοιομορφίας η οποία χαρακτηρίζει τη διαδικασία απόκτησης δεύτερης γλώσσας. Για τον σκοπό αυτό εξετάστηκαν τα σημασιολογικά μη-ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά που εμπλέκονται σε δομές κενών και μεταρηματικών υποκειμένων καθώς και σε δομές εξαγωγής υποκειμένου πάνω από τον συμπληρωματικό δείκτη «ότι» (‘that’). Επίσης μελετήθηκε ο αναπληρωματικός ρόλος χαρακτηριστικών ερμηνεύσιμων τόσο στο επίπεδο της Λογικής Δομής όσο και στο επίπεδο της Φωνητικής Δομής. Τα σημασιολογικά ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά που εξετάστηκαν είναι η Αναφορικότητα και η Οριστικότητα στα υποκείμενα, ο Τύπος του Κατηγορήματος καθώς και η Εμψυχότητα και η Σύνδεση Λόγου (Discourse-Linking) στις ερωτηματικές αντωνυμίες. Από την άλλη μεριά, η Μακρότητα της Πρότασης και ο περιορισμός των Αγγλικών «Όχι-Ρήμα-Στην-Αρχή-Της-Πρότασης» (‘No-Verb-Initial’ constraint) αποτελέσαν την ομάδα των χαρακτηριστικών που είναι ερμηνεύσιμα στο επίπεδο της Φωνητικής Δομής. Τα αποτελέσματα από μία δοκιμασία κρίσης και δύο δοκιμασίες παραγωγής στα Αγγλικά καθώς επίσης και από ένα Ελληνικό τεστ λύσης αναπομπής έδειξαν ότι τα μη-ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά δημιουργούν προβλήματα στη διαδικασία της μάθησης ακόμα και σε προχωρημένο επίπεδο με αποτέλεσμα οι ιδιότητες της συμφωνίας ρήματος-υποκειμένου των Ελληνικών να μεταφέρονται στην Ελληνική/Αγγλική διαγλώσσα. Τα αποτελέσματα του μη-επαναπροσδιορισμού των παραμέτρων όμως φαίνονται να είναι διασκορπισμένα στην Ελληνική/Αγγλική διαγλώσσα: οι δομές κενού πλεοναστικού υποκειμένου και οι υπαρξιακές μεταρηματικές δομές (‘Τhere’–Ρήμα–Υποκείμενο) βρέθηκε ότι είναι πιο προβληματικές για τους Έλληνες μαθητές της Αγγλικής από τις δομές κενού αναφορικού υποκειμένου και τις μεταρηματικές δομές αντίστοιχα. Σε ότι αφορά στα ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά η παρούσα μελέτη κατέδειξε ότι έχουν έναν υποστηρικτικό ρόλο βελτιώνοντας συστηματικά, αν και μόνο επιφανειακά, την αποκλίνουσα από τη νόρμα των φυσικών ομιλητών γλωσσική συμπεριφορά των Ελλήνων μαθητών της Αγγλικής. Με βάση τα παραπάνω, το συμπέρασμα που διατυπώνει η παρούσα διατριβή είναι ότι η έλλειψη ομοιομορφίας που χαρακτηρίζει τη διαδικασία απόκτησης δεύτερης γλώσσας απορρέει από την μη-διαθεσιμότητα των μη-ερμηνεύσιμων χαρακτηριστικών, σε αντίθεση με τα ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά που φαίνονται να είναι διαθέσιμα.

Η διατριβή στοχεύει στην αξιολόγηση εμπειριοκρατικών μοντέλων γλωσσικής επεξεργασίας και μοντέλων γλωσσικής απόκτησης με βάση τη συχνότητα εμφάνισης συγκεκριμένων δομών στον απευθυνόμενο στα παιδιά λόγο. Το φαινόμενο που ερευνάται για την αξιολόγηση των παραπάνω θεωριών είναι οι ‘αλλαγές στην μεταβατικότητα του ρήματος’: Το ρήμα στην Ελληνική μπορεί να έχει Ενεργητική ή Μη Ενεργητική Μορφολογία. Η Ενεργητική Μορφολογία απαντάται σε μεταβατικές και αντιμεταβιβαστικές δομές ή δηλώνουν αμετάβατη δομή, ενώ η Μη Ενεργητική Μορφολογία σε αμετάβατες με αντιμεταβιβαστική ή παθητική ερμηνεία ή δηλώνουν αυτοπάθεια ή αλληλοπάθεια (εκτός της περίπτωσης των αποθετικών ρημάτων που δεν συμπεριλαμβάνονται στην έρευνα). Η αξιολόγηση εμπειριοκρατικών μοντέλων γλωσσικής επεξεργασίας έγινε με την διερεύνηση ‘Εργαστικών’ Ρημάτων με ή χωρίς Διτυπία: Η διαφορά μεταξύ τους έγκειται στο γεγονός ότι τα Εργαστικά με Διτυπία επιτρέπουν την αντιμεταβιβαστική ερμηνεία με Ενεργητική και Μη Ενεργητική Μορφολογία. Μάλιστα στη δεύτερη περίπτωση άλλες ερμηνείες (παθητική, αυτοπαθής) είναι επίσης γραμματικές. Ένα χρονομετρικό πείραμα ανάγνωσης και αποδεκτότητας των προτάσεων απευθύνθηκε σε μονόγλωσσους ενήλικες ομιλητές της Ελληνικής. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με τις πιο συχνές ερμηνείες των ίδιων ρημάτων σε Σώματα Κειμένων τυπικού (ΙΕΛ) και άτυπου (Διαδίκτυο) γραπτού λόγου. Τα εμπειρικά δεδομένα δείχνουν ότι ενώ ο βαθμός αποδεκτότητας των προτάσεων ήταν συχνά ανάλογος των συχνότερων ερμηνειών στα Σώματα Κειμένων, ο Γλωσσικός Επεξεργαστής είναι ευαίσθητος σε μορφολογικές ενδείξεις ((Μη) Ενεργητική Μορφολογία) από το στάδιο ανάγνωσης του ρήματος και σε μετέπειτα στάδια στο σημασιολογικό παράγοντα της φύσης (+/-έμψυχο) του συντακτικού υποκειμένου. Η αξιολόγηση θεωριών που προτείνουν ότι η κατάκτηση γλώσσας βασίζεται στην συχνότητα εμφάνισης συγκεκριμένων δομών στον απευθυνόμενο στα παιδιά λόγο έγινε με την πραγματοποίηση ενός μη χρονομετρικού πειράματος αντιστοίχησης εικόνας πρότασης σε 3 ηλικιακές ομάδες παιδιών και μια ομάδα ελέγχου με ενήλικες μονόγλωσσους ομιλητές της Ελληνικής. Τα δεδομένα της ψυχογλωσσολογικής αυτής έρευνας συγκρίθηκαν με τα αποτελέσματα από τα δύο Σώματα Κειμένων. Τα εμπειρικά δεδομένα δείχνουν ότι ενώ οι συχνότερες ερμηνευτικές απαντήσεις των ενηλίκων συμπίπτουν σε αρκετές περιπτώσεις με τις πιο συχνές χρήσεις συγκεκριμένων ρημάτων στα Σώματα Κειμένων, οι απαντήσεις των παιδιών είναι διαφορετικές, εκτός από κάποιες εξαιρέσεις στις απαντήσεις της μεγαλύτερης ηλικιακά ομάδας (Ομάδα 3). Οι απαντήσεις από όλες τις ηλικιακές ομάδες των παιδιών δείχνουν ότι η κατάκτηση της γλώσσας βασίζεται στην Γραμματική (δομή και μορφή), καθώς διαφοροποιούνται ανάλογα με τη Ρηματική Μορφολογία αλλά και το σημασιολογικό παράγοντα [+/- έμψυχου] συντακτικού υποκειμένου. Ωστόσο λόγω της χρονικά περιορισμένης έκθεσης των παιδιών σε γλωσσικά δεδομένα η σύγκλιση των ερμηνειών που αποδίδουν στις δομές που εξετάστηκαν με τις ερμηνείες των ενηλίκων επιτυγχάνεται αργότερα, δηλαδή στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού (π.χ. Ρηματικές Κατηγορίες όπως τα ‘αυτοπαθή ρήματα’).

Στόχος της διατριβής είναι να προταθεί ένα μοντέλο αξιολόγησης γραπτού λόγου των αλλόγλωσσων μαθητών της β'/βάθμιας εκπαίδευσης της ελληνικής που θα σέβεται τις γλωσσικές ιδιαιτερότητές τους. Στο πλαίσιο αυτό διεξήχθη έρευνα κατά την οποία εξετάστηκαν εκθέσεις Α.Ο. και Φ.Ο. μαθητών του Γυμνασίου, καταγράφηκαν, κωδικοποιήθηκαν και αναλύθηκαν τα λάθη τους, βαθμολογήθηκαν με βάση το ισχύον και το προτεινόμενο μοντέλο. Η στατιστική μελέτη των βαθμολογιών κατέδειξε ότι το προτεινόμενο μοντέλο αξιολογεί σε πιο αντικειμενική, έγκυρη και αξιόπιστη βάση τους αλλόγλωσσους.

Η διατριβή μου εξετάζει μία σειρά από πρωτοπρόσωπα πεζογραφήματα της Βικτοριανής συγγραφέως Ελίζαμπεθ Γκάσκελ, δηλ. το Cranford (1853) το Cousin Phillis (1863), το 'Six Weeks at Heppenheim" (1862), το 'The Poor Clare' (1856) και το 'The Grey Woman' (1861), μέσα από το μετα-δομικό πρίσμα της Λακανικής Ψυχανάλυσης και της φεμινιστικής αφηγηματολογίας. Πιο συγκεκριμένα, αφού πρώτα επιχειρεί να θέσει τα εν λόγω πεζογραφήματα στο σύγχρονό τους ιστορικο-πολιτικό, οικονομικό και πολιτισμικό περικείμενο, εξερευνά και αναλύει την προβληματική του Βικτοριανού υποκειμένου κατά την αφηγηματική πράξη στη διττή του υπόσταση ως αφηγητή/τριας και ως κειμενικού χαρακτήρα. Υποστηρίζει, δε, ότι και στις δύο του εκδοχές, το Βικτοριανό αφηγηματικό υποκείμενο αναδύεται διχασμένο, κατακερματισμένο και αναξιόπιστο, κάτι που απορρέει από το γεγονός ότι δομείται, κατασκευάζεται και εγγράφεται ως κοινωνική, φιλική και φυλετική ταυτότητα μέσα από τις συμβάσεις και τις αντιφάσεις του γλωσσικού/συμβολικού συστήματος και της εκάστοτε ιδεολογίας που αυτό παράγει και προάγει. Τέλος, επισημαίνεται, ότι παρόλο που τα συγκεκριμένα κείμενα παράγονται και καταναλώνονται σε μια εποχή η οποία διέπεται από τις αρχές του εμπειρισμού και της Καρτεσιανής φιλοσοφίας-αρχές οι οποίες προάγουν την πίστη σε ένα ανεξάρτητο, παντοδύναμο λογικό/διαφωτισμένο και σταθερό ανθρώπινο υποκείμενο - οι αφηγηματικές τεχνικές που δομούνται και υιοθετούνται από τη συγγραφέα υποσκάπτουν και ακυρώνουμ τέτοιου είδους αρχές και βεβαιότητες

Η διδακτορική αυτή διατριβή επιχειρεί να δημιουργήσει ένα θεωρητικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο να εξεταστεί η συνεισφορά του σκηνοθέτη-δημιουργού στο θέατρο και παράλληλα αναγνωρίζει ότι η έννοια του «κειμένου» στο θέατρο μπορεί να πάρει τόσες μορφές, όσοι είναι και οι συνδυασμοί των σκηνικών ιδιωμάτων (εικόνα, τεχνολογία, ήχος, χρόνος και σώμα ως γλώσσα) που συνυπάρχουν στη σκηνή. Όπως αναλύεται στην διατριβή, επηρεασμένοι από το όραμα πρωτοπόρων καλλιτεχνών των αρχών του 20ου αιώνα (όπως ο Jarry, ο Craig, ο Appia, ο Meyerhold, ο Brecht, κ.α.), καθώς και από την έμφαση του Αρτώ σε σωματικές μορφές έκφρασης και από την ενσωμάτωση από τον Μπέκετ παραστασιολογικών παραμέτρων στη δραματική γραφή, σύγχρονοι δημιουργοί στη Δύση, τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες παρουσιάζουν συναρπαστικά θεατρικά «αμαλγάματα», δημιουργώντας κείμενο από ήχους, χειρονομίες και εικόνες, και παράλληλα, εκθρονίζοντας το γλωσσικό και επιβραβεύοντας το οπτικό στοιχείο. Μέσα από μία εκλεκτική (ιστορική-θεωρητική αλλά και παραστασιολογική)μεθοδολογική προσέγγιση, η διατριβή εξετάζει σημαντικά δείγματα «γραφής» καθιερωμένων δημιουργών, και καταδεικνύει τους κινδύνους του στείρου φορμαλισμού.. Επιπλέον, στρέφεται και στην έννοια της ιδιοκτησίας του κειμένου, συζητώντας τη σύγκρουση για την κειμενική κυριαρχία, που κατά κανόνα διαπερνά την σχέση του θεατρικού συγγραφέα και του σκηνοθέτη. Επίσης, τονίζει τις απόψεις των μεταδομιστών πάνω στο «ανοιχτό» κείμενο, καθώς και τη δημιουργική συνεισφορά του θεατή. Τέλος, παρουσιάζει την ανάδυση μίας νέας δραματουργίας, παραστασιολογικού προσανατολισμού, ό,τι η μελέτη αυτή αποκαλεί «νέο-δραματική γραφή», ανοίγoντας περαιτέρω τη συζήτηση πάνω στη βιωσιμότητα μιας α-κείμενης σκηνής και προτείνοντας τον επαναπροσδιορισμό του γλωσσικού κειμένου ως απαραίτητο συντελεστή της παράστασης.

Η διατριβή στηρίζεται στη θεωρία της φαινομενολογίας και ειδικά στο Μωρίς μερλώ-Ποντύ (εστιάζοντας κυρίως στο πρώτο και βασικότερο κειμενό του, το "Phenomenology of Perception), προκειμένου να μελετήσει συγκριτικά τα θεατρικά έργα και τα σενάρια του Χάρολντ Πίντερ. Η εργασία εστιάζει στις θεμελιώδεις φαινομενολογικές έννοιες του χώρου, του χρόνου, της υποκειμενοποίησης και της αντικειμενοποίησης, βάσει των οποίων μελετώνται επιλεγμένα κείμενα του Πίντερ, καταλήγοντας στη φαινομενολογική οπτική που προσέγγισε τα κείμενά του.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στην πεζογραφία της δεκαετίας του 1970, αλλά παράλληλα χαρακτηρίζεται από μια τάση να κινείται στο χρόνο, από την επαναστατική δεκαετία του 1790 και τις υλιστικές θεωρίες του Γαλλικού Διαφωτισμού, στην Αγγλοσαξονική πεζογραφία και τις λογοτεχνικές θεωρίες του 1990. Απέναντι στην κρατούσα άποψη ότι η πεζογραφία των Aγγλο-Αμερικανίδων γυναικών της δεκαετίας του 1970 είναι απλοϊκά πρωτο/φεμινιστική, στόχος μου είναι να αντιπαραθέσω σύνθετα κείμενα που έχουν αποκλειστεί από τον φεμινιστικό «κανόνα» εξ αιτίας της αιρετικής επαναδιαπραγμάτευσης του κλασσικού αφηγηματικού μοτίβου της Γοτθικής ηρωίδας. Η μελέτη μου δεν αφορά μόνο τη γνωστή Γοτθική ηρωίδα όπως τη σκιαγράφησε η Ann Radcliffe (αθώα και θριαμβεύτρια απέναντι στις κακοτυχίες), αλλά κυρίως ερευνά την εκδοχή που πρωτοπαρουσίασε ο Marquis de Sade το 1791 μέσω της Ιουστίνης, της οποίας οι κακοτυχιές αφήνουν ανεκπλήρωτη την λανθάνουσα τελεολογική επιθυμία του αναγνώστη για ηθική επιβράβευση ή ευτυχισμένο τέλος. Χρησιμοποιώντας ένα πλήθος θεωρητικών εργαλείων (όπως μεταστρουκτουραλιστική φεμινιστική θεωρία και αφηγηματολογία) στόχος μου είναι να επαναπροσδιορίσω την Ιουστίνη ως κατ' εξοχήν Γοτθική ηρωίδα, που αποδομεί τους ερμηνευτικούς μηχανισμούς της ιδεολογίας του Διαφωτισμού και κατόπιν να εστιάσω στη χρήση της από τις συγγραφείς της δεκαετίας του 1970 ως μέσο για να διατυπωθούν αφηγηματικές και κοινωνικοπολιτικές απόψεις αντίθετες με την κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής και πιο κοντά στις σύγχρονες μετα/φεμινιστικές και μετα/αφηγηματικές προσεγγίσεις. Η Ιουστίνη ως αφηγηματικό παλίμψηστο λειτουργεί, συμπεραίνω, ως μετωνυμία του ιδίου του Γοτθικού μυθιστορήματος, που στην σημερινή, υβριδική μορφή του συνδυάζει χαρακτηριστικά παρμένα από το παραμύθι και το αστυνομικό μυθιστόρημα.

Η διατριβή αυτή επιχειρεί μία επανεξέταση της αστυνομικής τριλογίας του 19ου αιώνα, του Edgar Allan Poe, καθώς και των αντι-αστυνομικών ιστοριών του 20ου αιώνα, του Jorge Luis Borges, μέσα από το πρίσμα της λογικής των συνόλων και των μαγμάτων, όπως αυτή προσδιορίζεται από το φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη. Πιο συγκεκριμένα, βασισμένη στην Καστοριαδική κριτική του δυτικού, φιλοσοφικού και επιστημονικού μοντερνισμού, η διατριβή διερευνά την οντολογική βαρύτητα της απόπειρας του ανθρώπου-ερευνητή να εξηγήσει ορθολογικά τον κόσμο κατηγοριοποιώντας τον, με βάση τη λογική των συνόλων (αρχή της ταυτότητας, της μη-αντίφασης, του αποκλειόμενου τρίτου, κτλ), καθώς και την απορία που γεννάται από την αδυναμία του ερευνητή να ταξινομήσει πτυχές του είναι που διέπονται από μία μη-αναλυόμενη, μαγματική λογική. Μέσα από μια διεπιστημονική ανάγνωση, χαρτογραφείται ο τρόπος που τα κείμενα των E. A. Poe και J. L. Borges αντικατοπτρίζουν τα ερωτήματα της ανθρώπινης σκέψης από το Διαφωτισμό μέχρι σήμερα, καταδεικνύοντας την αναγκαιότητα γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στη φιλοσοφία και την επιστήμη

Η θεωρία της εξέλιξης μαζί με τον χεγκελιανό ιστορικισμό του τέλους του 19ου αιώνα έχουν ως αντίκτυπο την εμφάνιση μιας νέας θεωρίας των πραγμάτων, που συμφιλιώνει τον βρετανικό εμπειρισμό με τον γερμανικό ιδεαλισμό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η παρούσα μελέτη επιχειρεί να διερευνήσει τη σύνθεση του συγκεκριμένου και του αφηρημένου όπως διατίνει ολόκληρο το έργο του Πεϊτερ. Εξετάζοντας βέβαια το πεϊτεριανό μοντέλο υπό ένα διεστημονικό πρίσμα, η εργασία αυτή ρίχνει άπλετο φως στην αδιαλεύκαντη σχέση του Εστέτ με την Καντιανή και Ηρακλειτιανή φιλοσοφία, η οποία ακριβώς αποτελεί και τον πυρήνα του παραπάνω συνθετικού πρπγράμματος. Συστηματικοποιώντας τις φιλοσοφικές και ιστορικές αναφορές του Πεϊτερ στα προηγούμενα δύο ρεύματα, η προσέγγιση μου αποτελεί ένα οργανωμένο αλλά συνάμα καινοτόμο πλαίσιο ανάλυσης του οράματος του Πέϊτερ, που ουσιαστικά επιδιώκει να συνενώσει στο όνομα της Ηρακλεϊτιανής και Καντιανής σύνθεσης της επαγωγής και της παραγωγής, το ρομαντισμό με τη σύγχρονη επιστήμη, έτσι ώστε να επιφέρει την αρμονία ανάμεσα στην παράδοση και τη "πρόοδο".

Η διατριβή αφορά στην περιγραφή των μεταφραστικών στρατηγικών που χρησιμοποιήθηκαν από τους μεταφραστές τεσσάρων μυθιστορημάτων της Α. Κάρτερ, για τη μετάφραση τους στα ελληνικά. Αυτή η περιγραφή έγινε με έλεγχο και χρήση του μοντέλου του Κ. Kaind που αφορά στην περιγραφή μεταφραστικών στρατηγικών, που εδώ εφαρμόζεται στη μεταμοντέρνα νόυβέλα. Και εδώ το μοντέλο κρίνεται ικανό να περιγράψει μεταφραστικές στρατηγικές. Τα μοτίβα των επιλογών των μεταφραστών περιέχουν πληροφορίες που σχετίζονται με ζητήματα που αφορούν στην ποιότητα των μεταφρασμάτων καθώς και στη διδακτική της μετάφρασης. βασικές θεωρίες που χρησιμοποιήθηκαν είναι η πολυσυστηματική του Even-Zohar, η επικοινωνιακή των Hatim and Mason, η ολιστική προσέγγιση της Snell-Hornby, η ερμηνευτική του Steiner και η θεωρία των νορμών του Tourn, μέσα στα πλαίσια των περιγραφικών, μεταφραστικώ σπουδών. Η περιγραφή των μεταφραστικών στρατηγικών και η αξιολόγηση των μεταφρασμάτων έγιναν μέσα από συγκριτική προσέγγιση, και οι ελληνικές μεταφράσεις βρέθηκαν να επιτυγχάνου στον επικοινωνιακό τους ρόλο στη μεταφορά της πλοκής, αλλά να υπολείπονται στη μεταφορά των μικρο-κειμενικών γεγονότων.

Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια συγχρονική και διαχρονική ανάλυση του υπερμιούζικαλ και συγκεκριμένα των έργων του Andrew Lloyd Webber. Η διατριβή εξετάζει το κατά πίσο οι μεταμοντέρνες κοινωνικο-οικονομικές δομές αντανακλώνται στην αισθητική φόρμα του είδους. Επίσης καταγράφεται και η εξέλιξη του μουσικού θεάτρου και της αισθητικής του φόρμας από το κλασικό μιούζικαλ του Broadway στο βρετανικό υπερμιούζικαλ.

Η διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται σε μια εξέταση της θεατρικής μετάφρασης στην ελληνική σκηνή από το 1932 έως το 2007. Διερευνάται η θέση της θεατρικής μετάφρασης στο κοινωνικό-πολιτιστικό τοπίο της Ελληνικής θεατρικής πρακτικής και στη συνέχεια γίνεται στατιστική καταγραφή και καταλογογράφηση όλων των αγγλόφωνων έργων που ανέβηκαν στην Ελληνική σκηνή το προαναφερθέν διάστημα. Το έργο "Περιμένοντας το Γκοντό" προκύπτει ως το πιο πολυμεταφρασμένο και χρησιμοποιείται ως case-study για την ποιοτική ανάλυση της μεταφραστικής πρακτικής.

Η έρευνα αυτή επιχειρεί να εξετάσει τις παραστάσεις του Σαίξπηρ κατά τη διάρκεια των πρώτων 50 χρόνων του 20ου αιώνα στο πλαίσιο του γενικότερου κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι της χώρας και επικεντρώνεται στην προσέγγιση των παραστάσεων αυτών μέσα από το πρίσμα της διαμορφούμενης αστικής ιδεολογίας και των εθνικών αυτοπροσδιοριστικών αναζητήσεων που συντελούνται στη χώρα τη συγκεκριμένη περίοδο. Μεθοδολογικά η παραπάνω προσέγγιση μας εισάγει στον γενικότερο προβληματισμό αναφορικά με τις έννοιες του "αστισμού" και του "έθνους", με τον ρόλο της Δύσης ως καθοδηγητής και το ρόλο της Ελλάδας ως ενός μικρού περιφερειακού κράτους σε αναζήτηση προτύπων(Οθωμανική εμπειρία, Δυτικοευρωπαϊκή προοπτική). Ταυτόχρονα, αντικείμενο της έρευνας αποτέλεσαν τα έντυπα της εποχής με πληροφορίες ή κριτικές για τις παραστάσεις του Σαίξπηρ καθώς και τα προγράμματα των παραστάσεων αυτών. Ερευνήθηκε, επίσης, και η παράμετρος του ίδιου του θεατρικού κειμένου που, στην περίπτωση που εξετάζουμε, αποδίδεται σε μετάφραση και εμπίπτει, κατά συνέπεια, στο γλωσσικό ζήτημα(δημοτική/καθαρεύουσα) και στις ιδεολογικές διεργασίες αναφορικά με την κατεύθυνση που έπρεπε να ακολουθήσει η χώρα για τον προσδιορισμό της εθνικής και κοινωνικής της ταυτότητας. Η μελέτη των παραπάνω παραμέτρων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τη συγκεκριμένη περίοδο η ελίτ της χώρας είχε καταστήσει τον Αγγλο βάρδο έμβλημα της κοινωνικής της τάξης, γεγονός που υποστηρίχθηκε κ'από το μεγαλύτερο μέρος των αστών με σκοπό να εξυπηρετεί τόσο τα ατομικά όσο και τα ταξικά τους συμφέροντα. Την ίδια στιγμή, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται το έργο του Σαίξπηρ στην ελληνική σκηνή αποτελεί μία καταγραφή της προσπάθειας της χώρας να προσεγγίσει τις πολιτιστικές πρακτικές της Ευρώπης και αν επιτύχει τον σταδιακό εξευρωπαϊσμό.

Η παρούσα διατριβή εξετάζει την ανάπτυξη της φεμινιστικής ιδεολογίας στην Αμερική και την Ελλάδα κατά το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, μέσα στο πλαίσιο συγκεκριμένων λογοτεχνικών κειμένων. Βασικός στόχος είναι η συζήτηση δύο συγγραφέων : Χένρι Τζαίημς και του Γρηγορίου Ξενόπουλου. Εξετάζοντας τα μυθιστορήματα του Τζάιημς "οι Βοστονέζοι", "το Πορτραίτο μιας Κυρίας" και "η Τραγική Μούσα", καθώς και τα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου "Μυστικοί Αρραβώνες", "η Τρίμορφη Γυναίκα" και "ο Σύζυγος της Θεατρίνας", η παρούσα διατριβή παρουσιάζει όχι μόνο την κυρίαρχη ιδεολογία στις δύο κοινωνίες αλλά και τα στερεότυπα που καθορίζουν τα πρότυπα συμπεριφοράς. Mε αυτόν τον τρόπο, αναλύεται η θέση που δίνουν οι συγγραφείς στις γυναίκες πρωταγωνίστριες των μυθιστορημάτων : αντιμέτωπες με την κοινωνία της κάθε χώρας, οι ηρωϊδες υποκύπτουν στις κυρίαρχες ιδέες και τα στερεότυπα παρόλο που έχουν επιδείξει ήδη την εσωτερική τους δύναμη και την διεκδίκηση της ατομικότητας τους

Η παρούσα έρευνα μελετά την έννοια της πολυσημίας. Συγκεκριμένα, διερευνούμε εαν η τεχνική 'of metaphor awareness' που βασίζεται στην γνωστική προσέγγιση διαφοροποιεί την ικανότητα των ομιλητών να μάθουν τα ρήματα 'make' και 'do' σε σύγκριση με άλλους ομιλητές των οποίων η διδασκαλία βασίζεται στις τεχνικές της απομνημόνευσης και επανάληψης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι α)και οι δυο τεχνικές παίζουν θετικό ρόλο στην εκμάθηση των πολύσημων ρημάτων, β)η τεχνική 'of metaphor awareness' έχει ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην περιοχή των phrasal verbs, γ)η απόδοση και των νεαρών ομιλητών και των ενηλίκων καθορίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος απ'την ηλικία.

Στην διδακτορική μου διατριβή, χρησιμοποιώντας το πρίσμα της Λακανικής ψυχανάλυσης εξερευνώ το κινηματογραφικό είδος του ερωτικού θρίλερ σε σχέση με τα φαντασιακά αντικείμενα που αυτό παράγει. Στο πρώτο μέρος της διατριβής μου επιχειρώ να ορίσω το ερωτικό θρίλερ ως κινηματογραφικό είδος. Με απόλυτη συνείδηση της δυσκολίας οποιουδήποτε ορισμού στο μεταμοντέρνο Νέο Χόλιγουντ των υβριδίων προσπαθώ να δώσω στον αναγνώστη μια ματιά στον πυρήνα του είδους, ενώ αυτό έχει ήδη επιδοθεί σε νέες μεταλλάξεις. Στο δεύτερο μέρος τοποθετούμαι στην σύγχρονη μεταμοντέρνα εικονο-κατεχόμενη πολιτισμική σκηνή για να ερευνήσω στη συνέχει το ψυχαναλυτικό πλαίσιο της φαντασιωνόμενου υποκειμένου/θεατή. Επειτα, στο τρίτο μέρος μελετώ τους τρόπους με τους οποίους το ερωτικό θρίλερ ενσωματώνει τους μηχανισμούς της Λακανικής φαντσίωσης προεκιμένου να προσφέρει ευχαρίστηση στους θεατούς. Τέλος, κλείνω τη διατριβή μου με ένα πρόσφατο "μετά-θάνατον" δείγμα του είδους : το "Βασικό Ενστικτο 2" του Michael Caton(2006). Η ταινία αυτή αποδεικνύει την εξαφάνιση του ερωτικού θρίλερ στο Νέο Χόλιγουντ του 21ου αιώνα και την αποτυχία οποιουδήποτε ερωτικού θρίλερ αψηφά τις επιταγές του μηχανισμού φαντασίωσης που το είδος υιοθετεί.

Σκοπός της διατριβής είναι να εξετάσει την επίδραση της φωνολογικής αντιληπτότητας και της ερμηνευσιμότητας των μορφοσυντακτικών χαρακτηριστικών στην απόκτησή τους από παιδιά με ειδική γλωσσική διαταραχή(ΕΓΔ). Τρεις ομάδες παιδιών εξετάστηκαν για τους σκοπούς της έρευνας. Μια πειραματική ομάδα 10 παιδιών με ΕΓΔ, ηλικίας 4;2-5;9, και δυο ομάδες ελέγχου, επιλεγμένες κατά ηλικιακή και γλωσσική αντιστοιχία. Στα παιδιά των τριών ομάδων χορηγήθηκαν γλωσσικά τεστ, με στόχο τη μελέτη των εξής χαρακτηριστικών : Αόριστος χρόνος, Γένος, Αριθμός(στο ονοματικό πεδίο) και πτώση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως, ενώ τα παιδιά με ΕΓΔ αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην απόκτηση γραμματικών δομών με χαμηλή σημασιολογική αξία, βασίζονται σε στοιχεία φωνολογικά και λεξικά, τα οποία λειτουργούν αντισταθμιστικά για τις δυσκολίες αυτές. Φαίνεται επίσης ότι η ΕΓΔ διαταράσσει την απόκτηση της μορφολογικής έκφανσης των γραμματικών χαρακτηριστικών και όχι αναπαραστάσεις τους στο γλωσσικό σύστημα των παιδιών. Τέλος, ποιοτικές διαφορές μεταξύ της πειραματικής ομάδας και των ομάδων ελέγχου δηλώνουν ότι η ΕΓΔ προκαλεί απόκλιση στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών και όχι απλή καθυστέρηση.

Η διατριβή αυτή εξερευνά κινηματογραφικές αναπαραστάσεις του λευκού ετεροφυλόφιλου αρσενικού, κυρίως σε κινηματογραφικά κείμενα του σύγχρονου Χόλιγουντ. Μέσα από μία λεπτομερή κειμενικά ανάλυση των ταινιών, οι οποίες είναι απόλυτα τοποθετημένες στο συγκεκριμένο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και πολιτικό πλαίσιο στο οποί παρήχθησαν και καταναλώθηκαν, η διατριβή εξερευνά πως, στον διμοφιλή αμερικάνικο κινηματογράφο, η λευκή ετεροφυλόφιλη αρσενική ταυτότητα συχνά αναπαριστάται ως μία "όλα και τίποτα" υποκειμενικότητα, ταυτόχρονα παγκόσμια και αόρατη, προνομιούχα και θυματοποιημένη, φαλλική και ελλειματική, ενοποιημένη και αποδομημένη, υλική και ά-υλη, συνηθισμένη και τρομακτικά κενή, σημείο καταβολών και οντολογικά κενή-μία πολεμική διπολικών αντιθέσεων που μόνο μία υποκειμενικότητα που μπορεί να δομηθεί ως το κυρίαρχο είδος μπορεί να σκήσει. Προσεγγίζοντας το θέμα αυτό μέσα από ένα πολυποίκιλο θεωρητικό πλαίσιο, το οποίο συμπεριλαμβάνει φεμινιστική θεωρία, κριτική θεωρία των φυλών, μελέτες λευκότητας, θεωρία ομοφυλοφιλίας, και Λακανική ψυχανάλυση, η διατριβή καταθέτει πως η λευκή ετεροφυλόφιλη αρσενική ταυτότητα είναι ένα απόλυτα ασταθές υποδυόμενο κατασκεύασμα που αυτοενισχύεται μέσα από μεταβαλλόμενες στρατηγικές. Επίσης, εξερευνά τον τρόπο με τον οποίο η κατηγορία της τάξης παντα διεισδύει στην λευκή ετεροφυλόφιλη αρσενική ταυτότητα, αποσταθεροποιώντας την δόμησή της ως μία ομοιόμορφη και συνεχή κατηγορία. Τέλος, υπερασπίζεται την σημασία του να εξετάζονται δημοφικείς κινηματογραφικές αναπαραστάσεις "συνηθισμένων" ετεροφυλόφιλων λευκών ανδρών, οι οποίοι είναι επίσης πάντα και καταπληκτικοί.

Η διατριβή μου εξετάζει "Το ταξίδι των αθώων" του Τουέϊν, "Την αμερικανική σκηνή" του Τζέϊμς και τα έργα της Βακά Μπράουν "Η καρδιά των Βαλκανίων", "Στην καρδιά της Γερμανικής Ιντριγκας", "Ενα παιδί της ανατολής", και με την "Καρδιά για κάθε πίστη/μοίρα" μέσα στο θεωρητικό πλαίσιο της πολιτισμικής γεωγραφίας και αναλύει την ποιητική του χώρου και την πολιτική της ταυτότητας όπως αυτές προβάλλονται στο έργο των 3 συγγραφέων. Οπως αποδεικνύω, τα υπό συζήτηση έργα σηματοδοτούν μία πρόοδο στον τρόπο με τον οποίο ο πρώϊμος αμερικανικός μοντερνισμός χειρίστηκε τα αλληλένδετα ερωτήματα του χώρου και της διαμόρφωσης πολιτισμικών ταυτοτήτων. Ο λόγος για τον οποίο επέλεξα τα συγκεκριμένα κείμενα είναι για να σκιαγραφήσω πως οι 3 συγγραφείς διαφοροποιούνται σε σχέση με τον τρόπο που ο αφηγηματικός τους λόγος αναπαριστά τη σχέση ατόμου-χώρου. Τα επιμέρους κεφάλαια αναδεικνύουν την πορεία μέσα από την οποία διαμορφώνεται η αφηγηματική ταυτότητα σαν μια διαδικασία συνυφασμένη με τις ιστορικές εξελίξεις της εποχής, αλλά και το χωροταξικό και κοινωνικό πλαίσιο. Κατά τη γνώμη μου, η ρητορική του χώρου που υιοθέτησαν οι 3 συγγραφείς έχει κοινά στοιχεία και αποδεικνύει ότι η αφηγηματική οπτική των έργων τους αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας τους ξεχωριστά βίωσε την εμπειρία της νεωτερικότητας. Συνοψίζοντας, καταλήγω στο ότι οι έννοιες του χώρου, της γεωγραφίας και της ταυτότητας απασχόλησαν άμεσα τους 3 συγγραφείς οι οποίοι αποτύπωσαν το πέρασμα από το ρεαλισμό στο μοντερνισμό μέσα στα πλαίσια της ταξιδιωτικής γραμματείας.

Η διατριβή μου ερευνά τις απέλπιδες απόπειρες των Σαιξπηρικών ανδρών να διαμορφώσουν τη γυναικεία ταυτότητα κατά τρόπο που να εξασφαλίζει τον δικό τους αυτοπροσδιορισμό, και αποσκοπεί στο να δείξει πόσο μάταιες είναι αυτές οι απόπειρες. Στον Σαίξπηρ το χυμώδες σώμα αποδεικνύεται πιο ασταθές στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Η ανάγκη του άνδρα ν'αποκρυπτογραφήσει τη γυναίκα δεν αποκαλύπτει παρά το δικό τους άγχος, η χρήση βίας σημαίνει πως η ανδρική ισχύς δεν είναι αυτονόητη, και η απόπειρα του άνδρα ν'αποκαταστήσει την τιμή του μειώνοντας την ανυπότακτη γυναίκα είναι μια ακόμη υπενθύμιση της ανικανότητας του αν την ελέγξει, και η αναδιαμόρφωσή της στο τέλος των έργων δεν της αποδίδει παρά νέα(θετικά) στερότυπα, που μοιάζουν τόσο ασταθή όσο τα(αρνητικά) στερεότυπα που της προσδόθηκαν νωρίτερα στο έργο. οι γυναίκες τελικά αποδεικνύονται ένα κείμενο που δε μπορεί ν'αποκρυπτογραφηθεί, μια φυσική δύναμη που δε μπορεί να διαμορφωθεί. Η ανάλυσή μου ακολουθεί την προσέγγιση του πολιτισμικού υλισμού-νέου ιστορισμού, με αναφορές στη γλωσσολογία, τον στρουκτουραλισμό και τον μετα-στρουκτουραλισμό.

Η διατριβή επιχειρεί να μελετήσει τις βασικές δομικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα κατά τη μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου στον κινηματογράφο. Ειδικότερα διερευνά το κατά πόσο τα αφηγηματικά στοιχεία της φωνής και εστίασης ενυπάρχουν στα κινηματογραφικά κείμενα και αποτελούν, όπως στη λογοτεχνία, σημαντικά μέσα όσον αφορά στη διαμόρφωση της γνώσης του θεατή. Με βάση λογοτεχνικές κυρίως θεωρίες(Barthes, Greimas, Genette) συγκρίναμε τις τέσσερις κινηματογραφικές μεταφορές του επιστολικού μυθιστορήματος "Les liaisons dangereuses" του Choderlos de Lacros με τη λογοτεχνική πηγή.

Στόχος της διατριβής είναι να παρέχει ένα πολιτισμικό πλαίσιο για το φαινόμενο του ομιλώντα ακροατή στη Βικτωριανή γυναικεία ποίηση. Αντιμετωπίζοντας την ακοή ως κατασκεύασμα του ποιητικού νεωτερισμού και του επιστημονικού λόγου, η διατριβή ακολουθεί μια διεπιστημονική μεθοδολογία, δίνοντας έμφαση στην φυσική, την φυσιολογία και την τεχνολογία ως τους χώρους όπου αναδείχθηκε ο προβληματισμός περί ακοής κατά το 2ο μισό του 19 αιώνα. Το συμπέρασμα είναι ότι το φαινόμενο του ακροατή επηρεάστηκε από την ακουστική επιστήμη. Ιδέες που λειτουργούν παράλληλα στην επιστήμη και ποίηση της εποχής 1860-1890(όπως η συμπαθητική δόνηση, η οπτική απεικόνιση του ήχου, ο αυτοματισμός στην αίσθηση της ακοής, η σειρήνα) αναλύονται στο έργο φυσικών όπως ο John Tyndall καιφυσιολόγων όπως ο William Carpenter και ποιητριών όπως οι Augusta Webster, Christina Rossetti, Mary Coleridge καθώς και στους δραματικούς μονολόγους των Jean Ingelaw, Amy Lery, Violet Fane, Mathilde Blind. Ο επιστημονικός λόγος σκιαγραφεί το αυτί ως αναπαραγωγικό και ταυτόχρονα αυτόφωνο όργανο που επεξεργάζεται τον ήχο. Στην γυναικεία ποίηση η επιστημονική σκιαγράφηση της ακοής αλληλεπιδρά με το ιδεολογικό κατασκεύασμα του θηλυκού αυτιού, και η μεταφορά της ακουστικής σύλληψης μεταβάλλεται σε μοτίβο έκφρασης.

Η διατριβή μου εξετάζει τις πολιτικές ταυτότητας των εκπατρισμένων ααγλων ροναντικών στην Ιταλία μετά του ναπολεόντειους πολέμους(Μπάϊρον, Περσυ Σελλεϋ, Μαίρη Σελλευ, Λη Χαντ), ανακτώντας, από τη μια τις λογοτεχνικές και ιδεολογικές πρακτικές μέσα από τις οποίες προσλαμβάνουν και οικιοποιούνται την Ιταλία και αξιολογώντας από την άλλη, αυτές τις πρακτικές στο πλαίσιο των κυρίαρχων θεμάτων και ιδεών του κινήματος του αγγλικού ρομαντισμού. Πιο συγκεκριμένα, υποστηρίζεται ότι οι ιδιότητες που αποδίδει η Μαιρη Σελλεϋ στην "μορφωμένη, δραστήρια και έξυπνη ράτσα" των "αγγλο-ιταλών" μπορούν να αποσαφηνίσουν την επιλεκτική οικιοποίηση στοιχείων του ιταλικού πολιτισμού του 19ου αιώνα. Βασισμένη στις θεωρίες των Στιουαρτ Χολ, Μισελ Φουκω, Εντουαρτ Σαϊντ και Πιερ Μπουρντιε. Η διατριβή χαρτογραφεί τις δυναμικές που διέπουν την "μεταφορά" του "αγγλο-ιταλού", όπως παρουσιάζεται στα ποιήματα και στα πεζά των Μπάϊρον, Περσυ Σελλεϋ, Μαίρη Σελλευ και Λη Χαντ.

Η παρούσα διατριβή φιλοδοξεί να αναλύσει το συνολικό έργο του Ελληνα σκηνοθέτη Θεόδωρου Τερζόπουλου από αρχής της σκηνοθετικής του καριέρας στη δεκαετία του 1970 μέχρι το 2003.Μελετά τα συστατικά στοιχεία της σκηνικής γλώσσας του Αττις, παρακολουθεί τα ιδεολογικά ρεύματα που υποκινούν τη θεατρική του πρακτική, ερευνά τη θέση του στο ελληνικό και το παγκόσμιο θεατρικό τοπίο. Σε κάθε περίπτωση, επιλεγμένες παραστάσεις διαφωτίζουν, ως παραδείγματα, το υπο συζήτηση θέμα. Χρησιμοποιείται μια γκάμα θεωρητικών εργαλείων για την προσέγγιση ζητημάτων, όπως η διαπολιτιστική, η μετα-νεωτερική, η ουσιοκρατική πράξη του Αττις, κλπ. με κοινό τόπο τη σύγχρονη προβληματική πάνω στο βιολογικό/ουδέτερο/μουσικοκρατικό σώμα και το πολιτισμικό/ιδεολογικό σώμα, τη σχέση, δηλαδή, ιδεολογίας και σωματικής εμπειρίας και έκφρασης μέσα από το μπρεχτικό gestus, στη δεύτερη περίοδο του Αττις(1985-), με τη μετα-γραφή της τραγωδίας και τη βιονεργητική μέθοδο της αποδόμησης, διαμορφώνει ένα θέατρο της σκληρότητας, όπου κυριαρχούν σώματα ιερογλυφικά, αρχετυπικά σύμβολα του πάσχοντος όντος. Συγχρόνως, όμως, τα έργα του Χάινερ Μύλλερ, δίνουν την ευκαιρία της σύνταξης μιας ανανεωμένης, μεταμπρεχτικής πολιτικής γλώσσας.

Η διδακτορική διατριβή πραγματεύεται την κατανόηση και παραγωγή γραπτού λόγου από ελληνες φοιτητές της αγγλικής ως ξένης γλώσσας. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται ένα μοντέλο ανάλυσης γραπτών κειμένων, σύμφωνα με το οποίο ο λόγος(discourse) ο οποίος εκφράζεται σε ένα γραπτό κείμενο(text) μπορεί να αναλυθεί σε τρία επίπεδα : τις ιδέες(ideas), τη στάση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα του κειμένου(authorial stance) και την κειμενική διάρθρωση(textual organization). Τα παραπάνω επίπεδα παραπέμπουν σε μια ρητορική προσέγγιση κειμένων, η οποία λαμβάνει υπόψη ρητορικές δομές της γλώσσας όπως υπαινιγμοί, ειρωνεία, μεταφορά, ουσιαστικά ή επιρρήματα που έχουν πολλαπλές χρήσεις στο λόγο, κλπ. Στα πλαίσια της πειρατικής έρευνας της διατριβής, φοιτητές στο Αγγλικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου παρήγαγαν περιλήψεις γραπτών κειμένων. Οι περιλήψεις αυτές συζητήθηκαν σύμφωνα με το προτεινόμενο μοντέλο ανάλυσης γραπτού λόγου. Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέδειξαν ότι η διδασκαλία σύμφωνα με το μοντέλο είναι σημαντική για την παραγωγή σωστών περιλήψεων. Επομένως, υποστηρίζεται ότι το προτεινόμενο μοντέλο μπορεί να συνεισφέρει θετικά στη διδακτική των γλωσσών. Επίσης, παρουσιάζονται συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με το πως πρέπει να διδάσκεται η τεχνική της περίληψης και γενικότερα, αλλες μορφές γραπτού λόγου, όπως π.χ. η επιχειρηματολογία, σε μαθητές της Αγγλικής σε διάφορα επίπεδα. Τέλος, εξετάζεται η δυνατότητα εφαρμογής του μοντέλου στην αξιολόγηση γραπτών κειμένων.

Σε αυτή τη διατριβή, γίνεται μια προσπάθεια να απομονωθούν και να αναλυθούν τα ειδικά γλωσσικά λάθη στην ομιλία των καθηγητών της αγγλικής γλώσσας. Ελπίζεται ότι η σπουδαιότητα των λαθών αυτών θα αποδειχθεί με την αναλυτική περιγραφή και καταμέτρησή τους. Εξετάζονται τα λάθη της ομιλούμενης γλώσσας στο περιβάλλον της τάξης και όχι μόνο τα απομονωμένα γραπτά λάθη. Η προσπάθεια αυτή, έχει γίνει λαμβάνοντας υπόψη το υπόβαθρο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος της κρατικής εκπαίδευσης. Δύο από τις πιθανές αιτίες των αναδρομικών λαθών(backsliding), είναι η συνεχής επαφή των καθηγητών με τους μαθητές και η απόστασή τους από τις πανεπιστημιακές σπουδές. Τα συχνότερα λάθη που πιθανότατα ευθύνονται για τη στασιμότητα της εκμάθησης(fossilization), προβλέπονται να είναι τα πιο δύσκολα να εξαλειφθούν. Τα λάθη αναλύονται σε σχέση με τους ρόλους των καθηγητών στην τάξη. Η ανταπόκριση των μαθητών στα "γλωσσικά λάθη" (linguistic errors) αναλύεται με ειδική έμφαση στο ρόλο της "εξουσίας"(authority) του καθηγητή. Ο τρόπος απάντησης των μαθητών στα γλωσσικά λάθη διαφέρει από τον τρόπο που ανταποκρίνονται στα λάθη περιεχομένου(content errors). Τα ευρήματα της εργασίας αυτής αποτελούν το υπόβαθρο για περαιτέρω μελέτη αυτής, θα ευαισθητοποιηθούν στα γλωσσικά λάθη τους, σε σχέση με το συνολικό κοινωνικο-πολιτιστικό υπόβαθρο της τάξης.

Η παρούσα εργασία ερευνά το θέμα των κινήτρων στην εκμάθηση της αγγλικής για ακαδημαϊκούς σκοπούς στο πανεπιστήμιο. Συγκεκριμένα, ερευνά την επίδραση του προγράμματος σπουδών, του αγγλικού επιπέδου των φοιτητών και της εμπλοκής στη μάθηση πάνω στα κίνητρα των φοιτητών, στη χρήση στρατηγικών και στην επίδοση στην αγγλική για ακαδημαϊκούς σκοπούς. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα κίνητρα προσωπικότητας δεν επηρεάζονται από το πρόγραμμα σπουδών. Αντίθετα, η εμπλοκή των φοιτητών στη μάθηση επηρεάζει σημαντικά τα κίνητρα των φοιτητών για το συγκεκριμένο μάθημα. Συνεπώς η διδασκαλία της αγγλικής για ακαδημαϊκούς σκοπούς πρέπει να παρέχει το πλαίσιο που θα στηρίξει τον περιορισμένο σ'αυτήν την ηλικία εσωτερικό αυτο-έλεγχο των φοιτητών. Εξωτερικοί κανόνες που διατηρούν την εμπλοκή των φοιτητών στη μάθηση μπορούν να τους παρέχουν ικανότητες και δεξιότητες που θα τους διευκολύνουν στη ζωή τους μακροπρόθεσμα.

Στη διατριβή αυτή εξετάζονται οι κειμενικές λειτουργίες των "όταν"-προτάσεων που εμφανίζονται σε αφηγηματικά κείμενα. Η κειμενική συμβολή των "όταν"-προτάσεων μελετάται στο πλαίσιο της προσέγγισης των επιρρηματικών προτάσεων με βάση το "θέμα". Η συγκεκριμένη προσέγγιση αναπτύσσεται και επανεξετάζεται ενόψει της γνωσιακής κειμενικής γραμματικής του Werth(1999). Επιπλέον εξετάζεται η σχέση των "όταν"-προτάσεων με την κύρια πρόταση. Στο σημείο αυτό, ιδιαίτερο ρόλο παίζει η προϋποθετικότητα της "όταν"-πρότασης. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται περιπτώσεις όπου η απουσία προϋποθετικότητας συμβάλει στην απουσία υποτακτικού χαρακτήρα της "όταν"-πρότασης.

Η διατριβή διερευνεί μια σειρά ταξιδιωτικών αφηγημάτων που αναφέρονται στο τοπίο και στους ιθαγενείς της Αμερικής, σε διαφορετικές εποχές. Οι αναφορές αυτές συνιστούν αντιδράσεις στην εμπειρία συνάντησης μ'αυτό το τοπί και τους κατοίκους του, στο πλαίσιο της οποίας, Ευρωπαίοι και Αμερικάνοι συνέθεσαν μια σειρά από λόγους και συστήματα αναπαράστασης του Ινδιάνου Αλλου και του αμαρικανικού τοπίου. Εφαρμόζοντας τις ενοράσεις της μετα-αποικιακής θεωρίας και άλλων συναφών θεωρητικών παραδόσεων, η διατριβή στοχεύει να αποκαλύψει τις αποικιακές-ιμπεριαλιαστικές-στρατηγικές που διατρέχουν τα ταξιδιωτικά αφηγήματα, θέτοντας, την ίδια στιγμή, τα ζητήματα της αμφιθυμίας και της ετερογένειας που τα χαρακτηρίζουν.

Η παρούσα διατριβή ερευνά την εκμάθηση των Αγγλικών ριζικών και ρηματικών συνθέτων του τύπου ουσ.+ουσ.(π.χ. car company/car exporter) από ενήλικες, στο πλαίσιο της γενετικής Θεωρίας του Ελαχίστου(Chomky 1995). Τα εμπειρικά δεδομένα συλλέχτηκαν κατά τη διάρκεια ατομικών συνεντεύξεων με 30 Ελληνες/ιδες ενδιαμέσου επιπέδου και 30 προχωρημένου επιπέου, καθώς και 20 φυσικούς ομιλητές/ήτριες της Αγγλικής(ΦΟΑ), μέσω τεσσάρων δοκιμασιών.Ενώ τα σύνθετα έχουν την ίδια δομή στις δυο γλώσσες, επειδή αντίθετα με τα Ελληνικά(Γλ1), στα Αγγλικά (Γλ2) δεν διαφοροποιείται μορφο(φωνο)λογικά το θέμα από τη λέξη, φαίνεται ότι οι Ελληνες/ίδες δεν αντιλαμβάνονται τα Αγγλικά σύνθετα ως λεξικά(x0) στοιχεία, γι'αυτό διαφέρουν σημαντικά από τους ΦΟΑ ως προς την παραγωγή/αποδοχή συνθέτων με το ουσιαστικό μη-κεφαλή(ΟΜΚ) στον πληθυντικό ή στη γενική, τη δυνατότητα να γίνεται ξεχωριστή αναφορά στο ΟΜΚ και τη σειρά μεταξύ κεφαλής και μη κεφαλής.Ακόμη, τα διαγλωσσικά σύνθετα φανερώνουν μεταβίβαση παραμετρικών χαρακτηριστικών της Γλ1 που αφορούν δομές τροποποίησης ονομάτων στη σύνταξη. Επίσης, φαίνεται ότι σε μετεφηβική ηλικία η αλλαγή παραμέτρων δεν είναι δυνατή όταν αφορά μη ερμηνεύσιμα χαρακτηριστικά, ωστόσο η δομή της διαγλώσσας διέπεται από τις αρχές της Καθολικής Γραμματικής. Τέλος, επιβεβαιώνεται η διάκριση μεταξύ ομαλής και ανώμαλης μορφολογίας στην εκμάθηση των συνθέτων, αλλά δεν μπορούμε να πάρουμε θέση υπέρ κάποιας από τις θεωρίες ερμηνείας αυτού του φαινομένου.

Η διατριβή "Ταυτότητες της Περιφέρειας: η κατασκευή και το συλλογικό θαύμα στη λογοτεχνία των Μεξικάνων-Αμερικάνων" είναι μία εξερεύνηση της ταυτότητας των Chicano και μία προσπάθεια να διαφωτιστούν τα αινίγματα της ζωής των μεταμοντέρνων εθνοτήτων/μειονοτήτων. Τα κείμενα που ερευνούνται στη συγκεκριμένη διατριβή χειρίζονται την έννοια του εαυτού ως μία διαρκή πορεία προς τον ορισμό του Εγώ και ως ένα επιχείρημα κατά των ηγεμόνων. Η παρούσα διατριβή κοιτάζει τους τρόπους με τους οποίους ο λογοτεχνικός/κοινωνικο-πολιτικός λόγος των Μεξικάνων-Αμερικάνων αψηφά την δύναμη των ισχυρών Λευκών, συντάσσει το δικό του μανιφέστο ύπαρξης και δείχνει ότι περιφερειακή ομάδα των Chicano καταργεί το ισχύον καθεστώς με σκοπό τη διμιουργία μίας νέας έννοιας του Εγώ.

Η παρούσα διατριβή προσεγγίζει με το ψυχαναλυτικό εργαλείο και ειδικότερα με τις θεωρίες του Φρόϋντ και του Λακάν, το μυθιστόρημα του μαγικού ρεαλισμού. Αντλώντας παραδείγματα από την βρεττανία και την Λατ. Αμερική. Στον 20ο αι. στο εισαγωγικό κεφάλαιο γίνεται η προσπάθεια να εντοπιστεί και να οριστεί ο μαγικός ρεαλισμός(Μ.Ρ.) στα σύγχρονα κριτικά ρεύματα και ως αποτέλεσμα της αποικιοκρατίας, από την οποία απορρέουν τα καυτά ερωτήματα γύρω από την ιστοριογραφία. Το κεφ. 1 ασχολείται με την αφήγηση του ονείρου στο Μ.Ρ. μέσα από φροϋδικά κείμενα. Το κεφ. 2 ασχολείται με τις έννοιες του μύθου και της ιστορίας υπό το πρίσμα της καταγραφής στη μνήμη και η σχέση της με την γραφή της ιστορίας. Στο κεφ. 3 τα γλωσσικά "παιχνίδια" της μεταφοράς και της μετωνυμίας. Εξετάζονται υπό το φως της επανάληψης της επιθυμίας. Το κεφ. 4 διαπραγματεύεται δυο βασικά σύμβολα και τη χρήση τους στο Μ.Ρ. : τον λαβύρινθο και τον καθρέφτη μέσα από τον φροϋδική έννοια του "Ανοικείου" καθώς και το ξαναδιάβασμα του Λακάν. Ο επίλογος ανακεφαλαιώνει τη συνάντηση της ψυχανάλυσης με το μαγικό ρεαλισμό

Μια αρκετά διαδεδομένη άποψη στο χώρο της ψυχογλωσσολογίας είναι ότι το νοητικό λεξικό της ξένης γλώσσας είναι ποιοτικά διαφορετικό - περισσότερο φωνολογικά προσανατολισμένο και με πιο χαλαρούς δεσμούς - από το αντίστοιχο της μητρικής. Αυτή η διατριβή επιχειρεί να αμφισβητήσει την παραπάνω άποψη παρουσιάζοντας τα δεδομένα μιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο Αγγλικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η επεξεργασία των λέξεων δε βασίζεται τόσο στο είδος της γλώσσας (μητρικής ή ξένης) της οποίας είναι δείγματα, όσο στο βαθμό δυσκολίας της εκάστοτε λεξικής απόπειρας.

 

Η παρούσα διατριβή συνεισφέρει στην επιστημονική έρευνα που αφορά τη μετάφραση και το φύλο, διερευνώντας την αναπαράσταση των γυναικείων δραματικών χαρακτήρων του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ στις ελληνικές μεταφράσεις των έργων του. Η μελέτη καλύπτει το χρονικό διάστημα ογδόντα ετών (περίπου 1875-1955), μια σημαντική περίοδος όσον αφορά τις αλλαγές που επηρέασαν βαθιά την ταυτότητα και την κοινωνική θέση των Ελληνίδων. Πέντε κεφάλαια αποτελούν το κύριο σώμα της διατριβής, το καθένα από τα οποία επικεντρώνεται στη μετάφραση ενός ή δύο έργων του Σαίξπηρ και περιλαμβάνει παράλληλη συγκριτική εξέταση των προηγούμενων μεταφράσεων κάθε έργου. Η διερεύνηση των μεταμορφώσεων των γυναικών του Σαίξπηρ ξεκινά με την οικειοποίηση από τον Δημήτριο Βικέλα της Δυσδαιμόνας (1875) και της Λαίδης Μακβέθ (1882) σύμφωνα με το πρότυπο της γυναικείας υπόστασης που υπαγόρευε η ιδεολογία της μεσαίας αστικής τάξης των εμπόρων της διασποράς. Στη συνέχεια, η μελέτη επικεντρώνεται στην προοδευτική ανάγνωση του χαρακτήρα της Δυσδαιμόνας (1915) από τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη, η οποία επηρεάστηκε από τις σοσιαλιστικές και φιλικές προς τις γυναίκες απόψεις του. Στο πλαίσιο των πειραματισμών της δεκαετίας του 1920 εξετάζεται η ανασυγκρότηση του χαρακτήρα της Κλεοπάτρας από τον Νίκο Βέλμο (1924) ως ένα θύμα της αγάπης που προκαλεί τη συμπάθεια. Τα δύο τελευταία κεφάλαια εξετάζουν την αναπαράσταση της Γερτρούδης και της Οφηλίας (1938) από τον Βασίλη Ρώτα πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και το πορτρέτο του για την Κλεοπάτρα (1954-1955) μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ανάλυση των παραπάνω μεταφράσεων αποδεικνύει την προσαρμοστικότητα των γυναικείων χαρακτήρων του Σαίξπηρ και καταδεικνύει ότι καθώς επαναμεταφράζονται, ερμηνεύονται με διαφορετικούς τρόπους που, μεταξύ άλλων, αντικατοπτρίζουν την μεταβαλλόμενη έννοια της γυναικείας ταυτότητας στην Ελλάδα και τη στάση των μεταφραστών στο γυναικείο ζήτημα. Η πρόσληψη των γυναικείων χαρακτήρων του Σαίξπηρ φαίνεται να κινείται, αν και με μη γραμμικό τρόπο, από μια συντηρητική προοπτική της γυναικείας ταυτότητας προς πιο προοδευτικές εικόνες γυναικών, οι οποίες ασκούν κριτική στις πατριαρχικές συμβάσεις, και φτάνουν ακόμη και στο σημείο να αγκαλιάσουν την έννοια του ανδρόγυνου.