Γλωσσολογία είναι η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης γλώσσας. Ασχολείται με την κατανόηση της γλώσσας ως γνώσης και συμπεριφοράς, και με τη χρήση της σε ποικίλες κοινωνικές και επικοινωνιακές περιστάσεις. Η γλωσσολογική ανάλυση αφορά σε διακριτά επίπεδα, όπως αυτό των φθόγγων, της δομής και της σημασίας των λέξεων και των προτάσεων, καθώς και της γλωσσικής χρήσης και αλληλεπίδρασης. Η Γλωσσολογία αντλεί πληροφορίες από τα επιστημονικά πεδία της Ανθρωπολογίας, Βιολογίας, Κοινωνιολογίας, Νευροεπιστήμης, Πληροφορικής, Παθολογίας της γλώσσας, Φιλοσοφίας και Ψυχολογίας.
Ο σκοπός του Τομέα Θεωρητικής και Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας είναι να προσφέρει επίκαιρη επιστημονική γνώση σχετική με το ευρύ πεδίο της Γλωσσολογίας και να ενθαρρύνει τη γενικότερη ανάπτυξη κριτικού πνεύματος. Ειδικότερα, στόχος του προγράμματος προπτυχιακών σπουδών του Τομέα είναι να αποκτήσουν οι φοιτήτριες και οι φοιτητές του (α) στέρεη υποδομή στη θεωρητική και εμπειρική γλωσσολογική έρευνα, (β) γνώση και δεξιότητες αναγκαίες για την ολοκλήρωσή τους σε επαγγελματίες γλωσσολόγους, και (γ) αρχική εκπαίδευση για καθηγήτριες και καθηγητές της αγγλικής γλώσσας. Οι φοιτήτριες/τές του μεταπτυχιακού προγράμματος έχουν την ευκαιρία να διερευνήσουν περαιτέρω τις γλωσσολογικές θεωρίες και τις εφαρμογές τους, και να αποκτήσουν προχωρημένες ερευνητικές δεξιότητες, ώστε να είναι σε θέση να εξασκήσουν το επάγγελμα της/του γλωσσολόγου ή της/του ειδικού στη γλωσσική εκπαίδευση, είτε σε ακαδημαϊκό επίπεδο είτε σε κάποιον άλλο τομέα υπηρεσιών.
Ο Τομέας Θεωρητικής και Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας είναι ο μεγαλύτερος του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ., και στην παρούσα περίοδο αποτελείται από δεκαπέντε μέλη (10 ΔΕΠ, 3 ΕΕΠ, 2 ΕΔΙΠ) με ειδίκευση σε γνωστικά αντικείμενα όπως: Γνωστική γλωσσολογία, Διδακτική και εκμάθηση δεύτερης/ξένης γλώσσας, Ιστορική γλωσσολογία, Μεθοδολογία διδασκαλίας σύγχρονων γλωσσών, Πραγματολογία, Σημασιολογία, Σύνταξη, Τυπολογία, Φωνητική, Φωνολογία και Ψυχογλωσσολογία. Ο Τομέας προσφέρει ποικιλία προπτυχιακών μαθημάτων που είναι σχετικά με τα παραπάνω ερευνητικά πεδία. Υπάρχουν πέντε κύριες κατευθύνσεις μαθημάτων: Γλ1: Αγγλικής γλώσσας, Γλ2: Θεωρητικής γλωσσολογίας, Γλ3: Εφαρμοσμένης γλωσσολογίας, Γλ4: Διεπιστημονικής γλωσσολογίας και Γλ5: Συγγραφής ερευνητικής και διπλωματικής εργασίας.
Επιπλέον, ο Τομέας παρέχει μεταπτυχιακές σπουδές πρώτου και δευτέρου κύκλου στη Θεωρητική και Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία. Οι σπουδές πρώτου κύκλου είναι διάρκειας 18 μηνών και οδηγούν στην απόκτηση Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΜΣ). Λειτουργούν τρεις μεταπτυχιακές ειδικεύσεις, δύο αυτοτελώς από τον Τομέα («ΔΜΣ στη Γλωσσολογία», «ΔΜΣ στην Εκμάθηση και τη Διδασκαλία Ξένης Γλώσσας»), και μία σε συνεργασία με τους τομείς Λογοτεχνίας του Τμήματος («ΔΜΣ στη Γλώσσα, Λογοτεχνία και Ψηφιακά Μέσα στην Εκπαίδευση»). Για τον δεύτερο κύκλο σπουδών, ο οποίος οδηγεί σε Διδακτορικό Δίπλωμα (ΔΔ), οι φοιτήτριες/-τές διεξάγουν εμπειρική έρευνα σε ένα από τα γνωστικά πεδία ειδίκευσης του Τομέα.
Οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες του Τομέα ενισχύονται από την λειτουργία τριών εργαστηρίων —Γλωσσικής Ανάπτυξης, της Φωνητικής, και της Εκμάθησης, Διδασκαλίας και Αξιολόγησης της Ξένης Γλώσσας στη Σχολική Πράξη— καθώς και ενός Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου για τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας.
Από το 1987, ο Τομέας διοργανώνει ανά έτος, και πιο πρόσφατα, ανά διετία το International Symposium on Theoretical and Applied Linguistics (ISTAL). Το ISTAL αποτελεί θεσμό τόσο στον ελληνικό χώρο όσο και στο εξωτερικό, αλλά και πόλο έλξης καταξιωμένων γλωσσολόγων για την παρουσίαση της έρευνάς τους. Επιλογή άρθρων που παρουσιάζονται στο ISTAL εκδίδονται στο περιοδικό Selected papers on theoretical and applied linguistics.
