Το Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ήταν το πρώτο ξενόγλωσσο Τμήμα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το οποίο άρχισε να λειτουργεί το 1951-52, σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο του 5139/1931 για τη λειτουργία Ινστιτούτου Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών, ως παράρτημα της Φιλοσοφικής Σχολής.
Κατά την πρώτη, μεταβατική περίοδο από την ίδρυσή του και μέχρι το 1982, το Τμήμα λειτούργησε υπό την διεύθυνση του εκάστοτε Διευθυντή του Βρετανικού Συμβουλίου της Θεσσαλονίκης και υπό την εποπτεία τριμελούς Εποπτικού Συμβουλίου της Φιλοσοφικής Σχολής.
Με τον μεταρρυθμιστικό νόμο-πλαίσιο για την ανώτατη παιδεία (Νόμος 1268/1982) το καθεστώς αυτό καταργήθηκε και το Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, μαζί και με τα άλλα τρία ξενόγλωσσα τμήματα – Γαλλικής, Γερμανικής και Ιταλικής – απέκτησε ανεξάρτητη και ισότιμη θέση μεταξύ των άλλων Τμημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής.
Η θεσμική αυτή αλλαγή σηματοδότησε αφενός την αρχή μιας νέας ακαδημαϊκής και διοικητικής διάρθρωσης και αφετέρου το έναυσμα για τον εκσυγχρονισμό του προγράμματος σπουδών, μετά την κατάτμηση του αρχικά ενιαίου Τμήματος σε δύο βασικούς τομείς, τον Τομέα Θεωρητικής και Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας και τον Τομέα Αγγλικής και Αμερικανικής Λογοτεχνίας, ο οποίος εν συνεχεία, το 1987, κατατμήθηκε περαιτέρω στους Τομείς Αγγλικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού και Αμερικανικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού. Με την κατάτμηση αυτή επαναπροσδιορίστηκαν λεπτομερέστερα τα κεντρικά και επιμέρους αντικείμενα διδασκαλίας και έρευνας του Τμήματος και των Τομέων και αναδιοργανώθηκε το Πρόγραμμα Σπουδών έτσι ώστε να παρέχει ισόρροπη εκπαίδευση των φοιτητ(ρι)ών σε γενικά μαθήματα κορμού του Τμήματος και συγχρόνως την ευχέρεια σχετικής ατομικής εξειδίκευσης σπουδών με την προσφορά σειράς επιλεγομένων μαθημάτων από τους Τομείς, με την προσθήκη και περιορισμένου αριθμού ελεύθερων επιλογών συναφών προς το αντικείμενο του Τμήματος από μαθήματα άλλων Τμημάτων. Ο αριθμός των γνωστικών αντικειμένων διευρύνθηκε ακόμα περισσότερο με την ίδρυση ενός ακόμα Τομέα στο πεδίο Μετάφρασης και Διαπολιτισμικών Σπουδών το 2002.
Από το 1995 λειτουργούν στο Τμήμα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών σε εξειδικευμένα αντικείμενα των Τομέων.
Οι στόχοι του συνολικού Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος είναι πολυσχιδείς και αφορούν:
