Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Α.Π.Θ.

Περιγραφή

Το παρόν μάθημα αποτελεί το πρώτο μέρος της Εισαγωγής στη Γλωσσολογία, της επιστήμης δηλαδή που αφορά την επιστημονική μελέτη της γλώσσας. Στο συγκεκριμένο μάθημα θα ασχοληθούμε αρχικά με ζητήματα γενικής γλωσσολογίας και έπειτα με τους επιμέρους κλάδους της φωνητικής, φωνολογίας, και μορφολογίας. Παράλληλα, θα γίνουν σύντομες αναφορές σε επιστημονικές περιοχές, όπως η κοινωνιογλωσσολογία και η διαλεκτολογία. 

Στόχος του μαθήματος είναι η γνωριμία με θεμελιώδεις έννοιες και η εξοικείωση με βασική ορολογία της γλωσσολογίας. Το μάθημα εκκινεί με τη συζήτηση για το τί συνιστά γλώσσα και πώς διαφέρει από άλλα συστήματα επικοινωνίας. Μεταξύ άλλων διερευνώνται ζητήματα όπως η σχέση γλώσσας και κοινωνίας, γλώσσας και σκέψης, γλώσσας και ποικιλίας, μεταξύ άλλων, διερευνώνται. Μέσα από τα παραπάνω, αναδεικνύεται επίσης ο περιγραφικός, και όχι ρυθμιστικός, ρόλος της γλωσσολογίας. Ακολούθως, το μάθημα προχωρεί στο πεδίο της Φωνητικής, όπου περιγράφονται οι αρθρωτικοί μηχανισμοί για την παραγωγή ήχων και ομιλίας και εξηγείται η έλλειψη αντιστοιχίας μεταξύ των ήχων και της απόδοσής τους στα τυπικά συστήματα γραφής, ενώ παρουσίαζεται και η λύση που προσφέρει στο πρόβλημα αυτό η υιοθέτηση του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου. Στη συνέχεια, το μάθημα εξετάζει το πεδίο της Φωνολογίας, που εστιάζει στη λειτουργική διάσταση των ήχων, εισάγει την έννοια των φωνημάτων και των αλλοφώνων, τη σημασία του περιβάλλοντος στο οποίο απαντώνται οι ήχοι, αλλά και τις διαδικασίες αλληλεπίδρασης μεταξύ τους όταν ο ένας γειτνιάζει με τον άλλο. Κατόπιν, στο πεδίο της Μορφολογίας, το βάρος περνά στις λέξεις και στα συστατικά που τις αποτελούν, τα επονομαζόμενα μορφήματα και τις διαφορετικές μορφές τους (αλλόμορφα). Εισάγεται, ακόμη, η έννοια της υποκείμενης και επιφανειακής δομής και των εναλλαγών. Εν συντομία θίγονται, επίσης, οι διαδικασίες σχηματισμού λέξεων, όπως αυτές της κλίσης, της παραγωγής και της σύνθεσης. Τέλος γίνεται αναφορά στις γλωσσικές παραλλαγές που παρατηρούνται σε διαφορετικές περιοχές μίας χώρας ή μίας ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής ή σε μία κοινωνική ομάδα, περιοχές που εξετάζονται στα πεδία της Διαλεκτολογίας και της Κοινωνιογλωσσολογίας.

Διδασκαλία