Πρόλογος

 

Το αρχείο ηχογραφήσεων των Ελληνικών διαλέκτων απευθύνεται σε όσους έχουν μυηθεί σε όλους τους κλάδους της Γλωσσολογίας (π.χ. Φωνητική, Μορφολογία, Κοινωνιογλωσσολογία, Πραγματολογία, κτλ), αλλά και Λογοτεχνίας (π.χ. Πεζογραφία, Ποίηση, κτλ.), σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Ως επιστημονικά υπεύθυνη για τη δημιουργία αυτού του αρχείου, έχω συγκεντρώσει όλες τις ηχογραφήσεις Ελληνικών διαλέκτων που μιλιούνται σήμερα, στα νησιά και στην ηπειρωτική Ελλάδα, από επιτόπιες έρευνες των φοιτητών/φοιτητριών πού είχαν επιλέξει τα μαθήματά μου Γλ2-321 Γλωσσολογική Μορφολογία, Γλ2-388 Κλιτική Μορφολογία, Γλ2-389 Ζητήματα Τεκμηρίωσης και Περιγραφής Γλωσσών και Διαλέκτων.

Στόχος αυτού του προγράμματος ήταν να δώσω το έναυσμα στους φοιτητές/φοιτήτριες, στα πλαίσια των μαθημάτων που προανέφερα, να εμπλακούν στην επιτόπια έρευνα (άμεση επαφή με φυσικούς ομιλητές) των Ελληνικών διαλέκτων. Μετά από μια συστηματική συλλογή γλωσσολογικού υλικού (αυθόρμητων διαλόγων, αφηγήσεων, ποιημάτων, ασμάτων, κτλ) και υιοθετώντας τη μεθοδολογία του μαθήματος, οι φοιτητές/-τριες είχαν διεξάγει μια πλήρη μορφοφωνολογική ανάλυση (annotation) κάθε διαλέκτου που είχαν ηχογραφήσει και απομαγνητοφωνήσει. Στη συνέχεια παρουσίασαν την ανάλυση δεδομένων η οποία συζητήθηκε μέσα στην τάξη και αξιολογήθηκε από εμένα. Οι φοιτητές/-τριες βρήκαν αυτού του είδους την έρευνα (τεκμηρίωση διαλέκτου – fieldwork dialect documentation) πολύ ενδιαφέρουσα και για μελλοντικούς σκοπούς. Ήδη μου έχουν παρουσιάσει αρκετές Διπλωματικές αλλά και Μεταπτυχιακές εργασίες πάνω στη μορφοφωνολογική ανάλυση των Ελληνικών διαλέκτων βασισμένη σε δική τους επιτόπια έρευνα. 

Η βάση δεδομένων όλων των ηχογραφήσεων αποφασίστηκε να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Αγγλικού Τμήματος ΑΠΘ (συνεδρίαση Τομέα Νο. 10, 4/6/2015). Το αρχείο περιλαμβάνει μόνο τις ηχογραφήσεις (και όχι τις απομαγνητοφωνήσεις – transcriptions) και διατίθεται δωρεάν για μελλοντικούς ερευνητές επιστημών όπως η γλωσσολογία, λογοτεχνία, κοινωνιολογία, διαλεκτολογία, κα.

Για τη δημιουργία της βάσης δεδομένων συνεργάστηκα με τον κ. Αναστάσιο Πασχάλη, μηχανικό Η/Υ και πληροφορικής στο ΑΠΘ. Ο κ. Πασχάλης αφού αρχειοθέτησε το ηχητικό υλικό, δημιούργησε τη βάση δεδομένων στην οποία καταγράφονται στοιχεία όπως ο νομός, το χωριό ή η κωμόπολη όπου μιλιέται η διάλεκτος, η χρονολογία ηχογράφησης και τα ονόματα των φοιτητών. Στη συνέχεια δημιούργησε μια ιστοσελίδα η οποία αντλεί τα δεδομένα της βάσης και τα εμφανίζει χρησιμοποιώντας διαδραστικούς χάρτες Google. Συνολικά έχουν αρχειοθετηθεί 185 εργασίες με 2.414 αρχεία ήχου.

Ελισάβετ Μελά-Αθανασοπούλου
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τομέας Θεωρητικής και Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας
Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης